N.ữ s.inh sốc nặng khi đi du học Nhật: Gặp rắc rối vì người Nhật nói chuyện quá lịch sự, dọa con của cô giáo khóc thét vì nói nhầm 1 từ

N.ữ s.inh 21 t.uổi đã gặp phải nhiều cú sốc ngôn ngữ khi sang Nhật học tập.

Nguyễn Thị Kiều Mây (21 t.uổi), hiện đang là du học sinh tại Nhật Bản. Mây sang Nhật từ năm 2019 và dành 2 năm sinh sống, học tiếng tại trường Osaka Minami Japanese Language School, thành phố Osaka. Đầu năm 2021, vì sợ vốn Tiếng Anh bị lãng quên nên Mây quyết định học đại học bằng Tiếng Anh. Hiện tại, cô bạn là sinh viên năm nhất, chuyên ngành Quản lý nhân sự tại Đại học Quốc tế Tokyo, ngoại ô Tokyo.

Nhớ lại thời gian đầu sang “xứ sở hoa anh đào”, Mây từng bị sốc nặng vì sự khác biệt ngôn ngữ. Người Nhật ít nói Tiếng Anh, và Tiếng Nhật được họ sử dụng trong cuộc sống hàng ngày thì khác xa sách vở. Còn với Tiếng Anh, cô bạn cũng loay hoay, gặp khó khăn không kém. Bởi hóa ra, người ta nói… tiếng lóng nhiều hơn!

Nguyễn Thị Kiều Mây.

Cú sốc thứ nhất: Người Nhật không nói Tiếng Anh

Năm 2019, Nhật Bản đón Mây vào mùa hoa anh đào. Cô bạn đặt chân đến sân bay Kansai vào một ngày nắng đẹp và được thầy hiệu trưởng, thầy quản sinh đón về kí túc xá. “Ngày hôm đó bọn mình vui lắm, dọc đường cứ líu ra líu ríu khen cái này đẹp cái kia xinh”, Mây nhớ lại.

Nhưng không bao lâu sau, Mây đã gặp phải cú sốc đầu tiên: Người Nhật không nói Tiếng Anh, kể cả những điểm công cộng, những trung tâm thương mại, công ty lớn,… “Ở Nhật, mọi người chỉ dùng Tiếng Nhật. Nguyên nhân ư? Vì Nhật là cường quốc kinh tế nên các nước khác phải học Tiếng Nhật.

Và người Nhật vẫn đi làm bình thường mà chẳng cần đến ngoại ngữ. Mình khá ngạc nhiên khi nhân viên quầy check-in ở sân bay không biết Tiếng Anh, và nhân viên trong ngân hàng Mitsubishi – ngân hàng lớn nhất ở Nhật cũng không biết Tiếng Anh luôn. Ở Nhật thì Tiếng Nhật là nhất”, Mây giải thích.

Trong khi đó, Tiếng Nhật n.ữ s.inh này học trong sách lại khác hoàn toàn với Tiếng Nhật thực tế. Người Nhật ngoài đời nói rất nhanh và thường bỏ hết trợ từ. Chưa kể, cô bạn đến Osaka nên mọi người dùng tiếng địa phương. Ví dụ: Sách dạy là dame (だめ) thì người Osaka nói là akan (あかん) (Giống như miền Bắc ở Việt Nam thì khác với miền Trung).

Cô bạn cũng từng gặp phải một sự cố với con của cô giáo. Ở Nhật, đối với những đ.ứa t.rẻ đáng yêu, mọi người sẽ khen là 可愛い (Kawaii: dễ thương). Tuy nhiên, do mới học Tiếng Nhật, hay nhầm lẫn các từ với nhau, nên Mây đã khen con cô giáo là õ98;い（kowai: đáng sợ). Kết quả là đ.ứa t.rẻ đã khóc thét còn cô giáo thì ôm bụng cười. Sau đó cô giáo của Mây cho biết, mọi người thường hay nhầm 2 từ này với nhau.

Một trong những điều khiến Mây nhớ mãi là sự cố đi làm thẻ ngân hàng. Khi sang Nhật, du học sinh sẽ phải làm ti tỉ thứ thủ tục như làm thẻ ngân hàng, làm sim điện thoại,… Hầu hết các ngân hàng ở Nhật yêu cầu khách hàng tự đi làm thẻ, không được mang theo người quen đi cùng. Nguyên nhân là họ muốn đảm bảo tính bảo mật, và ngăn ngừa trường hợp khách hàng bị lừa. Chính vì thế, bạn phải có 1 vốn từ vựng kha khá.

Tuy nhiên, người Nhật vốn nổi tiếng là khiêm tốn và lịch sự. Khi giao tiếp với khách hàng, họ sẽ dùng “tôn kính ngữ” và “khiêm nhường ngữ”, tức là tôn khách hàng lên và hạ thấp bản thân mình xuống. Lối nói chuyện này khác hoàn toàn với những gì Mây được học, thậm chí sách giáo khoa không dạy.

“Mình đã mất gần nửa năm mới được chấp nhận làm thẻ ngân hàng tại Mitsubishi. Cô giáo đã tổng hợp 1 số cấu trúc mà người Nhật hay dùng, rồi gửi tài liệu đó cho các bạn trong lớp. Bọn mình mất khoảng 3, 4 tháng mới thuộc hết vì nó rất khó nhớ.

Sau đó, mình quay lại ngân hàng, giải thích với họ rằng “Em có thể hiểu gần hết những điều anh chị nói, tuy nhiên em là người nước ngoài nên mong anh chị có thể sử dụng những câu từ đơn giản hơn, dễ hiểu hơn”. Và mình đã làm thẻ thành công”, Mây bật cười chia sẻ.

Để cải thiện vốn Tiếng Nhật, khi còn ở Osaka, Mây thường ra công viên nói chuyện với các ông bà tập thể dục. Người Osaka rất thân thiện, nhưng họ lại dùng ngôn ngữ địa phương, rất khó nghe và không có sách nào dạy (giống như mọi người miền Bắc ở Việt Nam không hiểu giọng Nghệ An, Hà Tĩnh).

“May sao ông bà cũng hiểu mình là du học sinh, nên nói chậm lại, nói giọng phổ thông, và dạy mình ngôn ngữ địa phương. Ngoài ra, cô giáo cũng tìm được một chương sách tổng hợp cách nói giọng Kansai. Và bọn mình mất gần nửa năm để quen được giọng địa phương”, Mây kể thêm.

Mây (áo vàng) và các bạn.

Cú sốc thứ 2: Tiếng Anh và tiếng lóng – IELTS cao chưa chắc đã giao tiếp tốt ngoài đời

Sau 2 năm học Tiếng Nhật, Mây đã quên kha khá Tiếng Anh, nhưng vẫn nhớ kiến thức khá chắc. Cô bạn chuyển lên Tokyo với chiếc IELTS 7.5, cùng niềm tin mãnh liệt rằng: Cuộc sống đại học ăn chơi nhảy múa đang đón chờ. “Nhưng thực tế đã vả mình chan chát. Tiếng Anh IELTS khác hoàn toàn Tiếng Anh giao tiếp, và cũng chẳng giống Tiếng Anh học thuật mà bọn mình phải học”, Mây kể lại.

N.ữ s.inh làm quen vài người bạn nói Tiếng Anh bản địa và nhận thấy họ rất hay dùng tiếng lóng trong giao tiếp, các ký tự viết tắt (teencode) khi nhắn tin. Mà những điều này, cả IELTS, TOEIC và các chứng chỉ Tiếng Anh khác đều không dạy!

“Nếu không nắm vững những từ tiếng lóng thông dụng, mọi người sẽ rất khó hoà nhập và làm việc với nhau. Kinh nghiệm học của mình, đó chính là lướt tiktok và tra cứu/cập nhật các cụm từ mới thông qua Internet. Các bạn chỉ cần tra cứu “tiếng lóng thông dụng” là sẽ ra rất nhiều. Bạn nào trình độ cao hơn thì có thể tìm bằng Tiếng Anh.

Ví dụ như “American slangs”, “top 50 slangs”, “teen code”… Mình cũng đã học được rất nhiều tiếng lóng: “I dont buy it” nghĩa là “I dont believe it”; “Its up to you” nghĩa là “it depends on you”, “Imo” là In my opinion, “bloody” là “không thể tin được”,…“, Mây cho biết.

Cô bạn cũng chia sẻ, IELTS là Tiếng Anh học thuật, nhưng chỉ là học thuật “lớp da lông” và bao gồm nhiều lĩnh vực khác nhau, trong khi sinh viên chỉ học chuyên sâu một chuyên ngành. Chẳng hạn Mây đang học chuyên ngành nhân sự, IELTS sẽ dạy các bộ phận, chức vụ trong công ty. Nhưng IELTS không dạy những từ vựng liên quan đến tâm lý nhân viên, quá trình điều hành doanh nghiệp.

Bài nghiên cứu gần đây nhất của Mây là về “Green Human Resource Management”, một chủ đề khá mới và vẫn chưa có tài liệu tiếng Việt nào liên quan tới nó. Những từ như Green Innovation, Green Motivation, Green Competency,… vẫn chưa được dịch sang tiếng Việt. Vì thế, Mây cho rằng IELTS chỉ là “1 điều kiện tối thiểu” để các bạn đi du học, có IELTS chưa chắc đã hiểu tất cả.

Đối với Tiếng Anh chuyên ngành, cách duy nhất là các bạn tra từ điển, và đọc các bài nghiên cứu liên quan đến chủ đề đó. Trong trường hợp từ đó chưa có nghĩa tiếng Việt thì các bạn phải tra từ điển Anh – Anh.

Thêm một điều khác cũng khiến Mây từng bối rối không ít. Đó là trường cô bạn có rất nhiều sinh viên quốc tế, mà mỗi nước lại phát âm 1 kiểu. Trung Quốc và Nhật có cách phát âm khó nghe giống nhau và khá ngắc ngứ. Các bạn ở khu vực Nam Á như Ấn Độ hay Bangladesh thì b.ắn như gió nhưng Mây lại không hiểu gì. Thậm chí đến người bản địa cũng không hiểu.

“Mấy bạn người Mỹ sẽ hay hỏi mấy bạn người Ấn là “Xin lỗi, nhưng cậu vừa nói cái gì đấy?Bạn nào thi IELTS listening mà gặp giọng Ấn Độ là khó đó”, Mây cho hay.

Làm cách nào để vượt qua cú sốc ngôn ngữ?

Học ngôn ngữ không cần sự thông minh – Mây công nhận điều này, nhưng cô bạn cho rằng nếu có cả sự thông minh thì càng tốt. “Các bạn có thể suy nghĩ linh hoạt, áp dụng những biện pháp khác nhau tuỳ vào môi trường sống. Ví dụ như mình sống ở Osaka, mình nói chuyện với các ông bà người Nhật như ông bà hàng xóm ở Việt Nam.

Nhưng mọi chuyện sẽ khác nếu các bạn ở Mỹ. Vì người Mỹ thường không nói chuyện với người lạ. Học ngôn ngữ nào thì các bạn cũng cần sự chăm chỉ, cố gắng. Đây là yếu tố quan trọng nhất.

Có thể hôm nay mình không hiểu, nhưng ngày qua ngày, tháng qua tháng, nếu mình cứ học thì chắc chắn sẽ hiểu. Không có việc gì khó, chỉ sợ lòng không bền, đào núi và lấp biển, quyết chí ắt làm nên”, Mây đúc rút kinh nghiệm