Nguy cơ khủng hoảng nhân đạo mới ở Dải Gaza
Israel cương quyết tiến hành một cuộc đổ bộ vào TP Rafah tiếp giáp biên giới Ai Cập ở phía Nam Dải Gaza để tấn công phong trào vũ trang Hamas, động thái được dự báo sẽ gây ra thương vong khổng lồ cho dân thường Palestine và gây ra một cuộc khủng hoảng nhân đạo mới.
Trong cuộc phỏng vấn vừa được công bố trên tờ Politico ngày 11/3, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tái khẳng định quân đội nước này chắc chắn sẽ đổ bộ vào TP Rafah ở phía Nam Dải Gaza để tấn công các địa điểm ẩn nấp của phong trào vũ trang Hamas, bất chấp việc cộng đồng quốc tế kêu gọi Tel Aviv tạm ngưng chiến dịch để thực hiện các biện pháp hiệu quả nhằm bảo vệ dân thường Palestine.
Theo Thủ tướng Netanyahu, Israel đã hạ khoảng 13.000 tay s.úng người Palestine sau 5 tháng giao tranh. “Chúng tôi đã loại trừ 3/4 số tiểu đoàn của Hamas. Và chúng tôi sẽ hoàn thành phần cuối cùng của cuộc chiến”, ông Netanyahu nêu, đề cập đến chiến dịch của Israel ở Rafah. “Chiến sự sẽ không mất quá hai tháng nữa”.
Người Palestine ở Dải Gaza di chuyển đến khu vực Mỹ thả hàng viện trợ bằng máy bay. Ảnh: ABCNews
Các bình luận trên được Thủ tướng Israel đưa ra trong bối cảnh cộng đồng quốc tế tìm mọi cách ngăn Israel tiến hành đổ bộ vào TP Rafah, nơi 1,5 triệu người Palestine, tức khoảng 60-70% dân số Dải Gaza, đang vật lộn để sinh tồn trong những khu lều trại tạm bợ sau khi họ bị buộc phải rời bỏ nhà cửa ở các khu vực khác của Dải Gaza vì chiến sự. Do diện tích hẹp, mật độ dân số đông, một cuộc tấn công trên bộ của xe tăng và pháo binh Israel được dự báo là có thể gây ra thương vong khổng lồ cho người Palestine ở Rafah.
Tuy vậy, theo Thủ tướng Israel, Rafah là “thành trì cuối cùng của Hamas” và Tel Aviv sẽ không thể đạt mục tiêu chiến sự nếu không tấn công thành phố. “Bất cứ ai bảo chúng ta không nên hành động ở Rafah đều có ý rằng chúng ta sẽ thua cuộc và điều đó sẽ không xảy ra”, nhà lãnh đạo Israel nêu.
Trước thềm tháng lễ Ramadan của người Hồi giáo, dự kiến bắt đầu từ ngày 11/3 đến ngày 4/9, Quốc vương Arab Saudi Salman bin Abdulaziz thúc giục cộng đồng quốc tế thực hiện chức trách của mình để ngăn chặn các hành động bạo lực chống lại người Palestine ở Dải Gaza và tạo hành lang an toàn cho dân thường.
Từ Washington, Mỹ dù ủng hộ Israel nhắm mục tiêu vào Hamas, nhưng phản đối việc Tel Aviv đưa bộ binh tấn công thành phố giáp biên giới Ai Cập. Tổng thống Mỹ Joe Biden tuần trước tuyên bố Israel sẽ chạm “lằn ranh đỏ” của ông nếu đổ bộ Rafah, bởi Washington không thể chấp nhận việc “có thêm 30.000 thường dân Palestine nữa t.hiệt m.ạng”. Ông Biden cũng cho rằng, “còn nhiều cách khác để đối phó Hamas”.
Trong tuyên bố mới nhất, Tổng thống Mỹ Biden ngày 11/3 cam kết thúc đẩy ngừng b.ắn ở Dải Gaza. Washington vài tuần qua ủng hộ một thỏa thuận có nội dung dẫn đến việc tạm dừng giao tranh trong 6 tuần và thả hàng chục con tin Israel để đổi lấy hàng trăm tù nhân Palestine. Tuy nhiên, các cuộc đàm phán vẫn bế tắc khi Israel cáo buộc Hamas nỗ lực kích động bạo lực trên toàn khu vực trong tháng Ramadan; còn Hamas chỉ trích Israel không chịu đáp ứng các điều kiện chấm dứt xung đột và rút quân khỏi Gaza.
Ngày 11/3, Thủ tướng Israel Netanyahu thậm chí đã loại trừ khả năng dừng giao tranh với trào Hamas trong tháng lễ Ramadan. “Chúng tôi không thấy bất cứ đột phá nào trong đàm phán”, ông Netanyahu nói. “Và nếu không có con tin nào được thả, thì cuộc chiến sẽ không có bất cứ khoảng tạm dừng nào”.
Số liệu thống kê của cơ quan y tế của người Palestine cho thấy, từ tháng 10/2023, hơn 31.000 người Palestine đã t.hiệt m.ạng vì hỏa lực Israel ở Dải Gaza, và 70.000 người khác bị thương, phần lớn là phụ nữ và t.rẻ e.m. Ngoài ra, hàng trăm ngàn người đang đối mặt với nạn đói nghiêm trọng. Dù cộng đồng quốc tế rất nỗ lực khơi thông các tuyến đường đưa viện trợ nhân đạo vào Dải Gaza, nỗ lực này gặp rất nhiều khó khăn do hỏa lực của các bên tham chiến. Nếu Israel đổ bộ Rafah, tuyến đường bộ duy nhất kết nối Dải Gaza với thế giới bên ngoài thông qua Ai Cập có thể bị cắt đứt.
Video đang HOT
Trước viễn cảnh đó, theo New York Times, Mỹ hiện đang gấp rút thiết lập một cầu cảng ngoài khơi Dải Gaza làm nơi trung chuyển hàng viện trợ bằng đường biển. Dự kiến việc xây dựng có thể cần khoảng 1.000 người và kéo dài một tháng. Trước khi cầu cảng này đi vào vận hành, Mỹ, Ai Cập, Jordan và một số quốc gia đang tăng cường thả hàng viện trợ xuống các khu vực ở Dải Gaza bằng đường không. Đây được xem là giải pháp tình thế, bởi công suất không cao và tiềm ẩn nguy hiểm. CNN ngày 8/3 cho biết, một số thùng hàng viện trợ đã gặp sự cố về dù hãm và rơi trúng đám đông dưới mặt đất ở TP Gaza, khiến ít nhất 5 người t.hiệt m.ạng
Nhìn lại hai tháng thế giới chia rẽ vì cuộc chiến Israel Hamas ở Dải Gaza
Cuộc chiến đã chia rẽ thế giới giữa một bên là những quốc gia kêu gọi ngừng b.ắn, những quốc gia ủng hộ Israel và một số quốc gia trung lập.
Theo kênh Al Jazeera ngày 7/12, đã hai tháng trôi qua sau khi phong trào Hồi giáo Hamas tấn công miền Nam Israel vào ngày 7/10, g.iết c.hết khoảng 1.200 người và bắt giữ khoảng 240 người trong cuộc tấn công.
Israel đã đáp trả bằng các cuộc tấn công cả trên không và trên bộ ở Gaza, khiến trên 16.000 người t.hiệt m.ạng, trong đó có ít nhất 7.000 t.rẻ e.m, theo số liệu của cơ quan y tế Gaza do Hamas điều hành.
Trong bối cảnh đó, các xung đột ngoại giao do vấn đề Dải Gaza cũng ngày càng sâu sắc. Các cuộc bỏ phiếu của Liên hợp quốc, bình luận công khai và động thái ngoại giao quan trọng trong hai tháng qua đã cho thấy cuộc chiến ở Dải Gaza đã gây chia rẽ thế giới như thế nào.
Tranh cãi về ngôn từ
Cảnh đổ nát sau cuộc không kích của Israel ở thành phố Khan Younis, Dải Gaza, ngày 7/12/2023. Ảnh: THX/TTXVN
Ngôn từ luôn là vấn đề gây tranh cãi giữa các quốc gia khi nói về các cuộc chiến.
Thế giới vẫn chưa thống nhất được nên dùng từ "ngừng bắn" hay "tạm dừng vì lý do nhân đạo" để mô tả việc chấm dứt bạo lực và thù địch. Trong khi nhiều nước ủng hộ lệnh ngừng b.ắn thì các đồng minh của Israel lại kêu gọi tạm dừng giao tranh vì lý do nhân đạo.
Theo Liên hợp quốc, ngừng b.ắn là chấm dứt mọi hành động bạo lực nhằm vào dân thường, còn còn tạm dừng vì lý do nhân đạo là chấm dứt tạm thời các hành động thù địch đơn giản chỉ vì mục đích nhân đạo. Tạm dừng hoặc đình chiến là tạm dừng giao tranh trong một khoảng thời gian đã được quyết định.
Phân tích bài phát biểu của các nhà lãnh đạo thế giới tại Liên hợp quốc cho thấy 55% quốc gia kêu gọi ngừng b.ắn ở Gaza. Một số có thể kể tới như Argentina, Bỉ, Trung Quốc, Guayana, Thổ Nhĩ Kỳ, Venezuela...
23% quốc gia kêu gọi tạm dừng vì lý do nhân đạo, như Australia, Canada, Nhật Bản, Mỹ, Anh...
Một số quốc gia sử dụng các thuật ngữ thay thế như "ngưng", "tạm ngừng" hoặc "nghỉ ngơi".
22 quốc gia còn lại không lên tiếng về vấn đề này tại Liên hợp quốc.
Các quốc gia cũng chưa quyết định về việc có nên gọi Israel là quốc gia chiếm đóng hay không và có nên nói về việc Israel phong tỏa Dải Gaza cũng như các khu định cư ở Bờ Tây và Đông Jerusalem hay không.
Trong số các quốc gia mà Al Jazeera phân tích, 46% sử dụng thuật ngữ quốc gia chiếm đóng để chỉ Israel hoặc gọi lãnh thổ Palestine là lãnh thổ bị chiếm đóng, 54% còn lại không sử dụng các từ này.
Chỉ 23% quốc gia đề cập đến việc Israel phong tỏa Gaza và sử dụng các từ ngữ như bao vây hoặc nhà tù ngoài trời. Chỉ 30% nói về các khu định cư của Israel.
Chia rẽ về các nghị quyết của Liên hợp quốc
Toàn cảnh một phiên họp của Đại hội đồng Liên hợp quốc ở New York (Mỹ) ngày 21/11/2023. Ảnh: Kyodo/TTXVN
Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc đã bỏ phiếu về 5 nghị quyết trong suốt hai tháng vừa qua và không thông qua được 4 nghị quyết do tình trạng thiếu quyết đoán và bất đồng giữa các quốc gia.
Trong số 15 thành viên của Hội đồng Bảo an, 4 thành viên đã bỏ phiếu chống (Pháp, Nhật Bản, Anh và Mỹ) với dự thảo đầu tiên do Nga chủ trì vào ngày 16/10. Lời chỉ trích chính về dự thảo nghị quyết này là không nêu tên hay lên án Hamas. Dự thảo này kêu gọi ngừng b.ắn ngay lập tức.
Brazil chủ trì dự thảo nghị quyết thứ hai vào ngày 18/10. Theo đó, dự thảo lên án Hamas và kêu gọi tạm dừng vì lý do nhân đạo, thu được số phiếu ủng hộ áp đảo, nhưng Mỹ lại phủ quyết. Đại sứ Mỹ Linda Thomas-Greenfield cho biết điều này là do nghị quyết không đề cập đến quyền tự vệ của Israel.
Nga đề xuất một dự thảo khác vào ngày 25/10, kêu gọi ngừng b.ắn vì lý do nhân đạo và thả những người bị Hamas giam giữ. Tuy nhiên, dự thảo nghị quyết không lên án Hamas. Chỉ có bốn thành viên bỏ phiếu ủng hộ. Anh cho biết họ muốn Hội đồng Bảo an hướng tới một văn bản cân bằng, trong khi dự thảo của Nga không ủng hộ quyền tự vệ của Israel.
Mỹ cũng chủ trì dự thảo nghị quyết ngày 25/10, kêu gọi tạm dừng vì mục đích nhân đạo thay vì ngừng b.ắn. 10 thành viên đã bỏ phiếu ủng hộ nhưng các thành viên thường trực là Nga và Trung Quốc phủ quyết.
Vào ngày 15/11, Hội đồng Bảo an cuối cùng cũng đã thông qua được một nghị quyết do Malta chủ trì, kêu gọi tạm dừng vì lý do nhân đạo và chuyển hàng viện trợ tới Gaza. Mỹ, Anh và Nga đã bỏ phiếu trắng, 12 quốc gia bỏ phiếu ủng hộ.
Jordan đã chủ trì một nghị quyết không mang tính ràng buộc tại Đại hội đồng Liên hợp quốc vào ngày 27/10, kêu gọi ngừng b.ắn ngay lập tức ở Gaza, đảm bảo viện trợ nhân đạo không bị cản trở vào khu vực bị bao vây, cũng như yêu cầu Israel rút lại lời kêu gọi sơ tán ở phía Bắc Gaza. Có tới 120 quốc gia đã bỏ phiếu ủng hộ. Chỉ có 14 quốc gia, trong đó có Mỹ và Israel, bỏ phiếu chống, trong khi 45 quốc gia bỏ phiếu trắng. Nghị quyết này đã được thông qua.
Quan điểm của các nước về giải pháp hai nhà nước
Các quốc gia không quá chia rẽ về giải pháp hai nhà nước, coi đây là phương tiện để đạt được hòa bình trong khu vực. Tổng cộng 95% quốc gia đã kêu gọi giải pháp hai nhà nước, hình thành nước Palestine độc lập song song với Israel. Chỉ có sáu quốc gia chưa kêu gọi giải pháp này.
Những quốc gia nào đã cắt đứt quan hệ với Israel?
Trong cuộc chiến, một số quốc gia đã cắt đứt hoàn toàn quan hệ với Israel. Belize, Bolivia và Nam Phi đã đình chỉ quan hệ với Israel. Trong khi đó, Bahrain, Chad, Chile, Colombia, Honduras, Jordan và Thổ Nhĩ Kỳ đã rút đại sứ về nước.
Một số thành phố như Barcelona ở Tây Ban Nha, cũng đã đình chỉ quan hệ với Israel.
Những nước nào ủng hộ mạnh mẽ Israel?
Tổng thống Mỹ Joe Biden phát biểu tại một sự kiện ở bang Colorado ngày 29/11/2023. Ảnh: AFP/TTXVN
Mỹ vẫn duy trì truyền thống ủng hộ Israel mạnh mẽ. Bên cạnh ủng hộ ngoại giao vững chắc mà Tổng thống Mỹ Joe Biden dành cho Israel, Mỹ còn cung cấp cho Israel khoản hỗ trợ quân sự hàng năm trị giá 3,8 tỷ USD. Hạ viện Mỹ đã thông qua kế hoạch của đảng Cộng hòa cung cấp 14,5 tỷ USD viện trợ quân sự cho Israel vào ngày 3/11. Một nghị quyết của Quốc hội Mỹ vào ngày 6/12 đã coi chống chủ nghĩa phục quốc Do Thái cũng như chủ nghĩa bài Do Thái.
Các nhà lãnh đạo Pháp, Đức, Italy và Anh cũng ủng hộ Israel giống Mỹ.
Chiến lược quân sự chống Israel của Hamas đang thay đổi như thế nào ở Nam Gaza Khi xe tăng Israel tiến vào miền Nam Gaza hôm 3/12, giai đoạn thứ hai chiến dịch trên bộ của Israel đã bắt đầu, kéo theo một loạt thách thức mới và một chiến lược quân sự mới từ Hamas. Xe tăng Israel di chuyển sát biên giới với Dải Gaza ngày 5/12/2023. Ảnh: AFP/TTXVN Theo Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW), một...
