Truyền thông và chuyên gia nhận định về khả năng sở hữu vũ khí hạt nhân của Israel
Tờ New York Times đưa tin hôm 7/10, lực lượng Hamas đã phóng một tên lửa trúng một căn cứ quân sự được cho là kho chứa tên lửa có khả năng hạt nhân của Israel.
Vậy Israel có sở hữu vũ khí hạt nhân hay không?
Binh sĩ Israel trong chiến dịch tấn công trên bộ ở Dải Gaza ngày 3/12/2023. Ảnh: THX/TTXVN
Theo đài Sputnik (Nga), trước hết và quan trọng nhất, Israel chưa từng xác nhận và cũng không phủ nhận tình trạng vũ khí hạt nhân của nước này. Tel Aviv cũng đã nhiều lần nhắc lại tuyên bố rằng “Israel sẽ không phải là quốc gia đầu tiên giới thiệu vũ khí hạt nhân tới Trung Đông”.
Israel cũng từ chối ký Hiệp ước không phổ biến vũ khí hạt nhân (NPT) năm 1968 bất chấp áp lực từ quốc tế và nhấn mạnh rằng hiệp ước này sẽ không phù hợp với lợi ích an ninh quốc gia.
Căn cứ không quân Israel có vũ khí nhạy cảm?
Trong báo cáo ngày 4/12, tờ New York Times đã đề cập đến phân tích chi tiết về hình ảnh vệ tinh, cho thấy vụ phóng tên lửa vào căn cứ không quân Sdot Micha gây hỏa hoạn gần các cơ sở được cho nơi lưu trữ vũ khí nhạy cảm của Israel.
Dẫn lời ông Hans Kristensen, Giám đốc Dự án thông tin hạt nhân của Liên đoàn các nhà khoa học Mỹ, tờ báo cho biết căn cứ không quân này có thể lưu trữ từ 25 đến 50 bệ phóng tên lửa Jericho có khả năng hạt nhân. Chính phủ Israel chưa bình luận về báo cáo trên.
Hồi tháng trước, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova cho biết tuyên bố của Bộ trưởng Bộ Di sản Israel Amihai Eliyahu về khả năng tấn công hạt nhân vào Dải Gaza đã đặt ra nhiều câu hỏi, bao gồm cả về kho vũ khí hạt nhân của nhà nước Do Thái.
“Điều này đặt ra một số lượng lớn câu hỏi. Vấn đề đầu tiên và quan trọng nhất là chúng ta đang nghe những tuyên bố chính thức về sự tồn tại của vũ khí hạt nhân! Những câu hỏi sau đây mà mọi người đều đặt ra là các tổ chức quốc tế ở đâu, Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) ở đâu và các thanh sát viên ở đâu?”, bà Zakharova nói với truyền thông Nga.
Tuyên bố của bà Zakharova được đưa ra sau khi ông Eliyahu nói rằng một trong những lựa chọn khả thi đối với Israel trong cuộc chiến với Hamas là thả bom hạt nhân xuống Dải Gaza.
Phản hồi bình luận trên, Văn phòng Thủ tướng Benjamin Netanyahu tuyên bố nhận xét của ông Eliyahu “không có cơ sở thực tế”. Bộ trưởng này cũng đã bị đình chỉ tham gia các cuộc họp nội các cho đến khi có thông báo mới.
Israel có thể sở hữu bao nhiêu vũ khí hạt nhân?
Khung cảnh nhà máy hạt nhân Dimona, phía Nam Israel. Ảnh: AFP
Video đang HOT
Theo nhiều nguồn tin, kho dự trữ quân sự của Israel được cho là có từ 80 đến 400 đầu đạn hạt nhân.
Một số nhà quan sát nói rằng Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) sở hữu các phương tiện trên bộ, trên không và trên biển để phóng các đầu đạn này, tạo thành bộ ba hạt nhân.
Xương sống của bộ ba này bao gồm tên lửa hành trình phóng từ tàu ngầm, tên lửa đạn đạo tầm trung và xuyên lục địa. Các máy bay chiến đấu tầm xa của Không quân Israel được kêu gọi thực hiện các cuộc tấn công ngăn chặn hạt nhân và tấn công chiến lược.
Trong khi đó, Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm (SIRPI) tin rằng Israel có khoảng 80 đầu đạn hạt nhân.
“Trong số này, khoảng 30 đầu đạn là bom trọng lực vận chuyển bằng máy bay. 50 vũ khí còn lại được trang bị cho tên lửa đạn đạo tầm trung Jericho II, đặt cùng với các bệ phóng di động trong hang động tại một căn cứ quân sự ở phía Đông Jerusalem. Hiện chưa rõ tình trạng hoạt động của tên lửa đạn đạo tầm trung Jericho III mới. Năm 2013, Israel đã tiến hành thử nghiệm phóng hệ thống đẩy tên lửa, dường như dành cho tên lửa Jericho III”, SIRPI chỉ ra.
Song đó chỉ là những dự đoán. Thực tế, số lượng đầu đạn chính xác mà Israel dự định sử dụng vẫn là điều không ai có thể đoán được. Cựu Tổng thống Mỹ Jimmy Carter từng tuyên bố rằng Israel sở hữu từ 300 đầu đạn trở lên và không ai biết chính xác nước này có bao nhiêu vũ khí hạt nhân.
Những nỗ lực đầu tiên
Theo một số nguồn tin, Thủ tướng đầu tiên của Israel David Ben-Gurion đã cam kết đất nước của ông sẽ mua vũ khí hạt nhân. Ông nhấn mạnh đây là vũ khí cần thiết để ngăn chặn thảm hoạ Holocaust – nạn diệt chủng do Đức Quốc xã gây ra khiến khoảng 6 triệu người Do Thái t.hiệt m.ạng – tái diễn.
Năm 1949, một đơn vị khoa học của IDF đã tiến hành khảo sát địa chất ở sa mạc Negev, ban đầu tìm kiếm dầu mỏ nhưng sau đó là nguồn urani, nguyên tố kim loại rất quan trọng để phát triển hạt nhân.
Cũng vào thời điểm đó, Israel bắt đầu tài trợ cho sinh viên vật lý hạt nhân đi du học ở nước ngoài để học hỏi các nghiên cứu liên quan đến phản ứng dây chuyền hạt nhân.
Đến năm 1952, Giám đốc Ủy ban Năng lượng Nguyên tử Israel lúc bấy giờ là Ernst David Bergmann đã thúc đẩy hợp tác hạt nhân với Pháp, bao gồm cử các nhà khoa học Israel đến các cơ sở hạt nhân của Pháp làm việc và học hỏi kiến thức chuyên môn. Trong đó, có cả những chuyên gia đã có kinh nghiệm trong Dự án Manhattan, chương trình nghiên cứu và phát triển do Mỹ dẫn đầu được thực hiện trong Thế chiến thứ 2 nhằm sản xuất vũ khí hạt nhân đầu tiên.
Chương trình hạt nhân
Hình ảnh được chụp ngày 8/3/2014 cho thấy một phần của nhà máy hạt nhân Dimona ở sa mạc Negev, Israel. Ảnh: AFP
Ngày 13/12/1960, tạp chí The Time đưa tin một quốc gia không thuộc NATO đã thực hiện hoạt động “phát triển nguyên tử”. Ba ngày sau, truyền thông Anh tuyên bố quốc gia được đề cập đó chính là Israel.
Ngay sau đó, vào ngày 18/12/1960, ông John McCone, Chủ tịch Ủy ban Năng lượng Nguyên tử Mỹ lúc bấy giờ, đã xác nhận việc Israel xây dựng lò phản ứng hạt nhân Dimona ở sa mạc Negev. Tờ New York Times đưa tin Pháp đang hỗ trợ Israel trong chương trình hạt nhân có mục đích của nước này.
Thông tin này đã thúc đẩy Thủ tướng lúc đó là Ben-Gurion đưa ra tuyên bố duy nhất của Thủ tướng Israel về lò phản ứng Dimona. Tháng 12/1960, ông Ben-Gurion nói với các nhà lập pháp Israel rằng Chính phủ đang xây dựng một lò phản ứng 24 megawatt nhằm phục vụ nhu cầu của ngành công nghiệp, nông nghiệp, y tế và khoa học và được thiết kế dành riêng cho mục đích hòa bình.
Tuy nhiên, Giám đốc Ủy ban Năng lượng Nguyên tử Bergmann nhấn mạnh không có sự phân biệt giữa năng lượng hạt nhân vì mục đích hòa bình hay mục đích quân sự.
NBC là hãng tin đầu tiên đưa tin về khả năng hạt nhân của Israel. Đến tháng 1/1969, đài truyền hình này đưa tin Israel đã quyết định bắt tay triển khai chương trình khóa học cấp tốc để sản xuất vũ khí hạt nhân và Israel sẽ sở hữu hoặc sớm sở hữu loại vũ khí này.
Thông tin trên ngay lập tức đã bị các quan chức Israel bác bỏ. Năm 1970, truyền thông Mỹ tuyên bố Israel sở hữu vũ khí hạt nhân hoặc có khả năng lắp ráp bom nguyên tử trong thời gian ngắn.
Ngày 5/10/1986, tạp chí The Times đưa tin những chi tiết đầu tiên về chương trình hạt nhân của Israel đã xuất hiện. Thông tin này do Mordechai Vanunu, một kỹ thuật viên trước đây làm việc tại Trung tâm Nghiên cứu Hạt nhân Negev cung cấp.
Dựa trên báo cáo công bố năm 2013 của Tạp chí Bulletin of the Atomic Scientists, giới quan sát khẳng định rằng Israel đã bắt đầu sản xuất vũ khí hạt nhân vào năm 1967, với việc chế tạo 2 quả bom hạt nhân đầu tiên.
Báo cáo nói rằng Israel dường như đã chế tạo vũ khí hạt nhân, trung bình 2 quả bom hạt nhân mỗi năm. Tuy nhiên, hoạt động này đã ngừng lại vào năm 2004. Báo cáo cũng khẳng định rằng Israel hiện sở hữu 80 đầu đạn hạt nhân và sở hữu đủ vật liệu phân hạch để sản xuất thêm 190 đầu đạn khác.
SIPRI: Số lượng vũ khí hạt nhân do các cường quốc nắm giữ đang gia tăng
Viện nghiên cứu hàng đầu thế giới cho biết số lượng vũ khí hạt nhân đang hoạt động trong kho dự trữ của các cường quốc quân sự có dấu hiệu gia tăng trở lại.
Các nhà phân tích cảnh báo thế giới đang "tiến gần đến một trong những thời kỳ nguy hiểm nhất trong lịch sử loài người".
Trung Quốc, cường quốc hạt nhân lớn thứ 3 thế giới, được cho là đã tăng số lượng đầu đạn hạt nhân lên 410 vào tháng 1/2023. Ảnh: Reuters
Trang Guardian (Anh) dẫn báo cáo của Viện Nghiên cứu Hòa bình quốc tế Stockholm (SIPRI) có trụ sở tại Thụy Điển đưa tin trong bối cảnh mối quan hệ quốc tế đang xấu đi, ước tính toàn cầu hiện có khoảng 12.512 đầu đạn hạt nhân. Trong đó, 9.576 đầu đạn nằm trong kho dự trữ quân sự sẵn sàng sử dụng, tăng 86 đầu đạn so với một năm trước.
Theo SIPRI, sự gia tăng này chấm dứt thời kỳ số lượng vũ khí hạt nhân trên thế giới giảm dần sau khi Chiến tranh Lạnh kết thúc. Viện nghiên cứu này lưu ý Trung Quốc hiện nắm giữ 60 đầu đạn hạt nhân mới. Theo sau là Nga với 12 đầu đạn hạt nhân mới, Pakistan và Triều Tiên cũng thêm 5 đầu đạn, Ấn Độ thêm 4 đầu đạn.
Sự gia tăng số lượng đầu đạn diễn ra bất chấp tuyên bố hồi năm 2021 của 5 thành viên thường trực của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc - Mỹ, Nga, Trung Quốc, Anh và Pháp - rằng "sẽ không có bên nào chiến thắng trong cuộc xung đột hạt nhân và cuộc xung đột này sẽ không bao giờ được tiến hành".
Nghiên cứu cũng chỉ ra Nga và Mỹ cùng nhau vẫn chiếm gần 90% tổng số vũ khí hạt nhân trên toàn cầu. Ngoài vũ khí hạt nhân có thể sử dụng được, mỗi cường quốc còn nắm giữ hơn 1.000 đầu đạn trước đây đã ngừng phục vụ trong quân đội và đang dần bị loại bỏ.
Trong tổng số 12.512 đầu đạn trên thế giới, bao gồm cả những đầu đạn đã ngừng hoạt động và đang chờ loại bỏ, SIPRI ước tính có 3.844 đầu đạn được triển khai cùng với tên lửa và máy bay.
Khoảng 2.000 đầu đạn trong số đó - gần như tất cả đều thuộc sở hữu của Nga hoặc Mỹ - được đặt được đặt trong tình trạng báo động cao. Những đầu đạn này được trang bị cho tên lửa hoặc được lưu trữ tại các căn cứ không quân có máy bay n.ém b.om hạt nhân.
Ước tính tổng kho dự trữ hạt nhân của các quốc gia tính đến tháng 1/2023. Báo cáo thường niên của Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm/The Guardian
Tuy nhiên, viện nghiên cứu này lưu ý rất khó đ.ánh giá bức tranh toàn cảnh vì một số quốc gia - bao gồm Nga, Mỹ và Anh - đã giảm mức độ minh bạch kể từ khi xung đột ở Ukraine nổ ra.
Trung Quốc, cường quốc hạt nhân lớn thứ ba thế giới, được cho là đã tăng số lượng đầu đạn hạt nhân từ 350 vào tháng 1/2022 lên 410 vào tháng 1/2023. Kho vũ khí này dự kiến sẽ tiếp tục phát triển nhưng SIPRI dự đoán rằng chúng sẽ không vượt kho vũ khí của Mỹ và Nga.
Báo cáo của SIPRI cho biết thêm Trung Quốc chưa từng công bố quy mô kho vũ khí hạt nhân của nước này và nhiều đ.ánh giá của họ dựa trên dữ liệu từ Bộ Quốc phòng Mỹ (DOD).
Hồi năm 2021, hình ảnh vệ tinh tiết lộ rằng Trung Quốc đã bắt đầu xây dựng hàng trăm hầm chứa tên lửa mới trên khắp lãnh thổ phía bắc.
Những cường quốc hạt nhân lớn tiếp theo của thế giới là Pháp và Vương quốc Anh - lần lượt sở hữu 290 và 225 đầu đạn. Trong đó, kho vũ khí đang hoạt động của Anh dự kiến sẽ gia tăng hơn nữa, sau thông báo vào 2 năm trước rằng London đã tăng giới hạn từ 225 lên 260 đầu đạn.
Trong số 225 đầu đạn của Anh, 120 đầu đạn sẵn sàng hoạt động để trang bị cho tên lửa đạn đạo phóng từ tàu ngầm (SLBM) Trident II D5, khoảng 40 đầu đạn trang bị trên tàu ngầm tên lửa đạn đạo chạy bằng năng lượng hạt nhân (SSBN).Tuy nhiên, Chính phủ Anh không tiết lộ công khai số lượng vũ khí hạt nhân, đầu đạn hoặc tên lửa đã triển khai trong bối cảnh căng thẳng toàn cầu gia tăng.
Chính sách mới của Anh chỉ là một dấu hiệu cho thấy sự đổ vỡ trong hợp tác về tương lai của vũ khí hạt nhân.
Mới đây, Mỹ đã "đóng băng" đối thoại ổn định chiến lược song phương với Nga sau xung đột ở Ukraine. Điện Kremlin cũng tuyên bố đình chỉ tham gia vào hiệp ước kiểm soát vũ khí hạt nhân cuối cùng còn lại với Mỹ.
Ông Dan Smith, Giám đốc SIPRI nói: "Chúng ta đang trôi vào một trong những thời kỳ nguy hiểm nhất trong lịch sử nhân loại. Điều cấp thiết là các chính phủ trên thế giới phải tìm cách hợp tác để làm dịu căng thẳng địa chính trị, làm chậm các cuộc chạy đua vũ trang và đối phó với những hậu quả ngày càng tồi tệ của các vấn nạn môi trường và nạn đói đang gia tăng trên thế giới."
Những thách thức đối với việc kiểm soát vũ khí chiến lược đa phương Trong khi vấn đề hạt nhân thường gây bất ổn, sự cạnh tranh và mất lòng tin về địa chính trị càng làm suy yếu thêm sự ổn định chiến lược. Các hành động liên quan đến lực lượng hạt nhân chiến lược và các vụ thử tên lửa đạn đạo liên quan có thể bị các đối thủ hiểu lầm hoặc hiểu...
