Virus phòng thí nghiệm nếu để “sổng chuồng”, nhân loại có thể đối diện đại dịch chết người

Đây là những virus, vi khuẩn cực kỳ nguy hiểm, gọi chung là mầm bệnh, được con người tạo ra dùng cho mục đích nghiên cứu nhưng do quản lý yếu kém, chúng “sổng chuồng” khiến nhân loại nhiều phen hú vía.

Ảnh minh họa

Theo các chuyên gia về bệnh lây nhiễm, người đầu tiên có công phát hiện ra virus là nhà khoa học người Nga, Dmitry Ivanovsky, vào năm 1892 và nhà khoa học người Hà Lan Martinus W. Beijerinck vào năm 1898. Ban đầu nó được gọi là contagium vivum liquidum, có nghĩa là một sinh vật sống, sinh sản khác với các sinh vật khác. Virus là các thực thể sống nhỏ bé nhất không có cấu tạo tế bào, chỉ có biểu hiện sống khi kí sinh trong vật chủ. Do kí sinh để tồn tại nên virus có thể gây bệnh.

Vi khuẩn (bacterium hay bacteria) còn được gọi là vi trùng, sinh vật nhân sơ đơn bào có kích thước rất nhỏ và các bào quan như ty thể và lục lạp. Chúng hiện diện khắp nơi trong đất, nước, chất thải phóng xạ, suối nước nóng và được xem là tác nhân gây bệnh tiềm ẩn. Có tới 40 triệu tế bào vi khuẩn trong một gram đất và hàng triệu tế bào trong một mm nước ngọt. Trái đất của chúng ta có khoảng 51030 vi khuẩn khác nhau.

Không giống như vi khuẩn, hầu hết các loại virus đều gây bệnh. Ví dụ, một số loại virus tấn công các tế bào trong gan, hệ hô hấp hoặc máu, thậm chí, virus còn tấn công cả vi khuẩn. Thuốc kháng sinh không thể diệt virus nhưng có thể diệt hầu hết vi khuẩn trừ khi vi khuẩn kháng kháng sinh. Sử dụng sai hoặc lạm dụng kháng sinh có thể dẫn đến tình trạng kháng kháng sinh. Thuốc kháng sinh có xu hướng kém hiệu quả trước những vi khuẩn nguy hiểm trong tương lai. Vi khuẩn gram âm có khả năng kháng mạnh đối với kháng sinh điều trị nhưng có thể bị tiêu diệt bởi một số kháng sinh khác.

Những “phiên bản” có thể gây tử vong

Từ năm 1347 đến 1351, hàng triệu người châu Âu và châu Á đã mắc một căn bệnh bí ẩn khiến hơn 50 triệu người bị thiệt mạng. Ngày nay, nó được biết đến với tên gọi Cái chết đen. Thủ phạm là do vi khuẩn Yersinia pestis gây ra. Cách đây vài năm, các nhà nghiên cứu ở một số trường đại học như: Tubingen (Đức) và McMaster (Canada) đã tái tạo vi khuẩn chết người từ các mẫu DNA chiết xuất từ răng của nạn nhân trong đại dịch nói trên. Các nhà khoa học chỉ gom được 30 miligam vi khuẩn từ răng nạn nhân nhưng đủ để tái tạo ra loại khuẩn tử thần nói trên. Với kết quả này, các nhà nghiên cứu đã xác định được vai trò của vi khuẩn từng diễn ra trong thế kỷ 14. Trước đây, khoa học cho rằng, vi khuẩn gây ra đại dịch nói trên thuộc nhiều chủng khác nhau nhưng hiện nay được xác định là giống nhau. Hiện còn tồn lại một dòng ít nguy hiểm hơn dù đã qua đột biến.

Năm 1918, thế giới từng chứng kiến sự xuất hiện của dịch cúm chết người do virus H1N1 gây ra. Khi dịch kết thúc, có hơn 100 triệu người bị thiệt mạng. Dịch cúm gây chảy máu mũi và miệng trước khi phổi tràn ngập máu. Sau hơn 9 thập kỷ, năm 2009 dịch cúm này lại quay trở lại, mức độ ít nguy hiểm hơn cho dù đã qua đột biến với phiên bản nguyên thủy. Ngay sau khi dịch xuất hiện, nhà khoa học người Nhật Yoshihiro Kawaoka đã lấy các mẫu của chủng virus đột biến để tạo ra một chủng gây chết người kháng vaccine. Chủng này tương tự như chủng gây ra dịch bệnh năm 1918. Kawaoka không có kế hoạch sản xuất một phiên bản cúm nguy hiểm hơn vào thời điểm đó mà ông chỉ muốn tạo ra phiên bản gốc của bệnh cúm để nghiên cứu cách nó biến đổi và làm sao nó lại vượt qua bức tường miễn dịch của cơ thể con người. Virus tử thần này được lưu trữ trong phòng thí nghiệm và có thể gây tử vong nếu rò rỉ ra ngoài.

Đại học London và Phòng thí nghiệm Vật lý Quốc gia Anh mới đây đã hợp tác tạo ra một loại virus chưa có tên gọi để diệt vi khuẩn và có cơ chế hoạt động y chang một virus. Giống như Phi-X174, virus nhân tạo do Viện năng lượng sinh học Rockville, Mỹ, tạo ra, virus chưa có tên gọi là một thực thể khuẩn nguy hiểm gây chết người. Loại virus này tấn công bất kỳ vi khuẩn nào xung quanh nó. Các nhà khoa học hy vọng việc tạo ra virus nói trên là để ứng dụng trong điều trị và nghiên cứu các loại bệnh do vi khuẩn gây ra và cũng có thể được sử dụng để thay đổi gene người.

Đại học Alberta (Mỹ) vừa cho ra đời một loại virus có tên horsepox, virus gây chết người có liên quan mật thiết đến bệnh đậu mùa. Horsepox không ảnh hưởng đến con người và chỉ gây tử vong cho ngựa. Virus này được tạo ra trong một nghiên cứu dài 6 tháng dưới sự tài trợ của công ty dược phẩm Tonix. Nhóm nghiên cứu đã mua DNA qua đơn hàng điện tử và sắp xếp chúng lại để tạo thành virus nên chi phí không đáng kể, chỉ khoảng 100.000 USD. Tuy nhiên, dư luận lo ngại, nếu bí quyết này lọt ra ngoài sẽ bị lợi dụng để tạo ra virus đậu mùa dùng làm vũ khí sinh học. Tonix tiết lộ, họ đã sản xuất một loại vaccine bệnh đậu mùa với virus Horsepox.