Thời tiết bất thường ảnh hưởng lớn đến năng suất nông sản
Biến động thời tiết ( nắng hạn, mưa trái mùa đan xen) từ trước Tết Nguyên đán 2022 đến nay đã tác động mạnh đến cây trồng và năng suất cây trồng ở khu vực Đông Nam bộ như làm giảm năng suất cây điều, xoài, hồ tiêu, cà phê… khiến nhiều nông dân lo lắng.
Người dân thu hái, bán điều tại huyện biên giới Bù Gia Mập. Ảnh tư liệu: K GỬIH /TTXVN
Tổn thất lớn
Thực tế diễn biến thời tiết cho thấy, năng nóng kéo dài, mưa trái mùa, mưa cường độ cao cục bộ ở một số nơi đã gây ảnh hưởng đến chu kì ra hoa, đậu trái của điều, tiêu. Ông Nguyễn Thế Bảo, Giám đốc HTX Xoài Suối Lớn, huyện Xuân Lộc, Đồng Nai cho biết, vài năm trở lại đây, cây xoài thường xuyên rơi vào cảnh mất mùa, nhất là canh tác xoài nghịch vụ. Trong vụ thu hoạch đầu năm 2022 này, năng suất xoài nghịch vụ và chính vụ đều giảm mạnh vì ảnh hưởng bởi thời tiết.
Không chỉ giảm năng suất, chất lượng trái cũng kém hơn, nhiều nhà vườn, chất lượng, mẫu mã trái không đạt chuẩn xuất khẩu. Thị trường tiêu thụ cũng gặp nhiều khó khăn do ảnh hưởng bởi dịch bệnh COVID-19 nên liên tiếp vài vụ thu hoạch xoài trở lại đây, người trồng xoài đều vừa mất mùa, lại vừa khó tiêu thụ. Không riêng cây xoài, cây điều cũng chịu tác động lớn từ biến động thời tiết.
Vụ thu hoạch năm 2022, cây điều vào vụ trễ gần 2 tháng so với mọi năm. Nguyên nhân do mưa trái mùa xuất hiện nhiều, nhiều nơi mưa lớn ngay thời điểm điều ra hoa khiến đợt hoa đầu của các vườn điều không đậu trái hoặc không có năng suất.
Ông Nguyễn Văn Thu, nông dân trồng điều tại xã An Viễn, huyện Trảng Bom, Đồng Nai chia sẻ, đợt ra hoa đầu gặp tình trạng mưa trái mùa nên hầu như cây điều không đậu trái. Người trồng điều chỉ còn kỳ vọng vào đợt hoa lần thứ 2 đạt năng suất tốt hơn. Tuy nhiên, diện tích trồng điều ở địa phương đang giảm mạnh vì lợi nhuận của cây trồng này ngày càng thấp; trong đó có nguyên nhân mất mùa do thời tiết.
Không riêng nông dân tỉnh Đồng Nai chịu cảnh mất mùa, nông dân trồng điều của tỉnh Bình Phước cũng đang gặp nhiều khó khăn vì cây điều giảm năng suất. Tại huyện biên giới Bù Gia Mập, địa bàn có diện tích điều lớn của tỉnh Bình Phước, nhiều hộ dân đang tất bật thu hoạch điều đầu vụ. Tuy nhiên, mưa liên tục, xuất hiện sương mù, sâu bệnh gây hại khiến người trồng điều thấp thỏm.
Anh Điểu Ken, ngụ tại xã Đức Hạnh, huyện Bù Gia Mập, tỉnh Bình Phước chia sẻ, nhà anh sản xuất 4 ha điều. Khi vườn điều đang ra hoa đợt 2, lại gặp phải những cơn mưa trái mùa liên tục, bông điều khô, không đậu trái khiến anh Ken lo lắng. Vườn điều của anh Ken đã 20 năm t.uổi, đối diện với thời tiết bất thường nên anh chủ động phun thuốc 2 lần để giúp cây điều khỏe mạnh, chống chịu được sâu bệnh, nhưng cây điều vẫn không đủ sức chống chịu với thời tiết này. Không những vậy, khi cây điều gặp mưa trái mùa, gặp sâu bệnh khiến cho chất lượng điều tươi giảm, giá thu mua cũng giảm, gây tổn thất lớn cho người sản xuất.
Video đang HOT
Ảnh hưởng nguồn nguyên liệu
Phân loại hạt điều tại nhà máy của Xí nghiệp chế biến điều và nông sản thực phẩm Bình Phước (Tổng công ty Rau quả, Nông sản). Ảnh tư liệu: Đình Huệ/TTXVN
Biến động thời tiết làm ảnh hưởng đến năng suất cây trồng, điều này cũng gây ảnh hưởng đến nguồn nguyên liệu cung ứng cho chế biến và xuất khẩu. Nhất là đối với cây điều, diện tích sản xuất điều của cả nước vốn không đủ cung ứng cho các doanh nghiệp chế biến và xuất khẩu, khi sản lượng điều trong nước có nguy cơ giảm do ảnh hưởng thời tiết, thì người thiệt hại trước nhất là nông dân, sau đó là doanh nghiệp.
Theo ông Nguyễn Hoàng Đạt, Giám đốc Công ty TNHH Vinahe, thị xã Phước Long, tỉnh Bình Phước cho biết, hiện doanh nghiệp đang liên kết thu mua hạt điều với một số hộ dân tại địa phương. Đây là nguồn nguyên liệu chủ yếu để chế biến ra thành sản phẩm cung cấp thị trường trong và ngoài nước. Thời tiết bất lợi đã ảnh hưởng không nhỏ đến ra hoa, đậu trái. Sản lượng điều giảm sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến nguồn nguyên liệu đầu vào của công ty. Trong khi đó, công ty lại có đơn hàng nguyên liệu nhập khẩu ít, khó có thể hoàn thành các hợp đồng của nhà nhập khẩu đã kí kết trước đó, thiếu nguyên liệu sẽ khiến công ty có nguy cơ vi phạm hợp đồng với đối tác.
Còn bà Trần Thị Yên, Giám đốc Hợp tác xã nông nghiệp Bù Gia Mập, huyện Bù Gia Mập, tỉnh Bình Phước cho biết, với tình trạng điều mất mùa hiện nay, hợp tác xã cũng khó có thể xoay xở để hỗ trợ người trồng điều, bởi biến động thời tiết tác động đến toàn bộ các vườn điều. Trong trường hợp điều giảm năng suất, nhưng giá bán vẫn cao thì người trồng điều còn có thể gỡ hòa. Nhưng trong thời điểm này, cây điều giảm năng suất do ảnh hưởng thời tiết, giá điều tươi lại giảm 4.000 đồng/kg, nên cả hợp tác xã, các đơn vị liên kết với người trồng điều cũng khó hỗ trợ.
Hiện công suất chế biến hạt điều của cả nước đạt 1,6 triệu tấn, nhưng năng lực nguyên liệu điều cả nước đáp ứng cho xuất khẩu chỉ đạt hơn 300.000 tấn. Như vậy, số còn lại hoàn toàn nhập khẩu từ các quốc gia trồng điều khác.
Ông Tạ Quang Huyên, Phó chủ tịch Hiệp hội điều Việt Nam chia sẻ, hầu hết các doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu điều lớn đều phải tính toán nguồn nguyên liệu của doanh nghiệp trước khi kí kết hợp đồng với nhà nhập khẩu. Với các doanh nghiệp nhiều đơn hàng xuất khẩu thì nhập khẩu nguyên liệu với số lượng lớn và trước đó thời gian dài là điều hiển nhiên, không phải chờ nguồn nguyên liệu của người trồng điều trong nước. Hiện nay, nguồn nguyên liệu điều phục vụ cho chế biến đang được dịch chuyển dần từ các nước châu Phi sang Campuchia, bởi thổ nhưỡng, khí hậu tương đồng Việt Nam, dễ dàng cho hạt điều chất lượng tương đồng phục vụ cho xuất khẩu hơn.
Đối với các hộ nông dân, để thích nghi, ứng phó kịp thời, nông dân cần quan tâm chuyển đổi sang những mô hình sản xuất, ứng dụng giống mới ít bị tác động bởi thời tiết. Ngoài ra, nông dân phải trang bị kiến thức khoa học, ứng dụng công nghệ mới, công nghệ cao vào sản xuất để khắc phục, hạn chế thiệt hại do thời tiết gây ra.
Gắn kết sản xuất để thu hút đầu tư vào ngành muối
Chiều 21/1, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổ chức hội thảo Xúc tiến đầu tư và liên kết sản xuất tiêu thụ muối giữa hợp tác xã, doanh nghiệp chế biến và tiêu thụ muối.
Diêm dân huyện Đông Hải, tỉnh Bạc Liêu thu hoạch muối. Ảnh: Huỳnh Sử/TTXVN
Theo Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn, diện tích sản xuất muối cả nước năm 2021 gần 11.400 ha. Diện tích giảm dần trong những năm gần đây do thu nhập từ sản xuất muối thấp. Người dân đã dần chuyển đổi diện tích sản xuất kém hiệu quả sang nuôi trồng thủy hải sản hoặc chuyển sang làm nghề khác nên có một số diện tích sản xuất muối bị bỏ hoang. Sản lượng muối hàng năm đạt trên 1 triệu tấn.
Cả nước có 19 tỉnh sản xuất muối trải dài từ Bắc vào Nam. Phương pháp sản xuất muối gồm: phơi cát truyền thống với trên 1.000 ha ở 5 tỉnh phía Bắc; phơi nước tập chủ yếu ở 3 tỉnh Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bình Thuận với trên 3.500 ha; phơi nước phân tán với trên 6.780 ha, chiếm 60 % diện tích sản xuất muối cả nước. Hiện có 4 nhóm chính là muối thô, muối tinh, muối công nghiệp và muối thực phẩm. Bước đầu đã hình thành được vùng sản xuất muối công nghiệp tại 3 tỉnh Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bình Thuận.
Để phát triển sản phẩm muối gắn với chất lượng, thương hiệu, ông Lê Đức Thịnh, Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn cho biết, nhiều địa phương đã xây dựng được thương hiệu và chỉ dẫn địa lý, phát triển sản phẩm muối OCOP như: sản phẩm muối tinh của Công ty cổ phần Muối và thương mại Bạc Liêu đạt OCOP 4 sao; sản phẩm Muối Đề Gi của tỉnh Bình Định đã được xác lập quyền sở hữu công nghiệp với nhãn hiệu chứng nhận gắn với địa danh "Đề Gi"; muối tre Kosal của Quảng Bình đạt OCOP 3 sao...
Đối với thị trường xuất khẩu, hiện tại sản phẩm muối biển sạch giàu vi lượng có lợi sức khỏe của Việt Nam đã xuất khẩu sang một số nước như: Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc,... nhưng số lượng còn ít, mỗi năm xuất khẩu khoảng 20.000 - 40.000 tấn muối sạch. Các doanh nghiệp đang thúc đẩy, tìm kiếm thị trường nước ngoài để xuất khẩu muối nhằm đem lại giá trị kinh tế cao hơn.
Bà Hoàng Thị Tố Nga, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nam Định cho biết, Nam Định là tỉnh còn nhiều diện tích muối ở miền Bắc, sản xuất chủ yếu là thủ công. Mỗi năm sản xuất được gần 100.000 tấn. Nghề sản xuất muối khó khăn do hạ tầng xuống cấp.
Nam Định có 3 chuỗi liên kết được chứng nhận sản phẩm an toàn. Các doanh nghiệp đã mạnh dạn chuyển sang chế biến sâu. Từ 2018, muối Nam Định đã xuất khẩu sang Nhật Bản. Để phục vụ cho chế biến, nhiều doanh nghiệp đã phải nhập muối từ các tỉnh khác, đặc biệt là muối phơi cát để chế biến.
Là 1 trong 3 địa phương có sản xuất muối công nghiệp lớn, đại diện Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Ninh Thuận mong muốn có nhà máy hóa chất được đặt tại tỉnh để giúp tiêu thụ muối sản xuất quy mô công nghiệp trên địa bàn tỉnh.
Ông Bùi Xuân Long, Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần muối Việt cho biết, hiện giá muối đang lên. Năm 2022, nhu cầu muối sẽ rất cao, giá sẽ tiếp tục tăng cao. Muối nguyên liệu đang khan hiếm. Doanh nghiệp đang sản xuất 3 ca liên tục nhưng không đủ đáp ứng thị trường trong nước. Nhu cầu doanh nghiệp chế biến cao nhưng doanh nghiệp vẫn thiếu muối.
Nguyên nhân được ông Bùi Xuân Long chỉ ra là do làm muối thô, cạnh tranh khó. Việt Nam có lợi thế sản xuất muối, nhưng nhiều doanh nghiệp muốn đầu tư chế biến lại gặp khó bởi nguyên liệu. Việt Nam cũng có nhu cầu muối lớn không phải để ăn mà cho các ngành nghề khác.
Ông Bùi Xuân Long cho biết, ông đã tính đến tư vấn một số doanh nghiệp đầu tư vào Ninh Thuận hay Phú Yên nhưng cũng rất khó bởi không thể liên kết được nông dân. Kêu gọi đầu tư nhưng diêm dân vẫn giữ tư duy mỗi người một mảnh ruộng. Diêm dân không có kỹ năng, kiến thức là làm để làm gì, làm cho ai. Do đó, địa phương phải có định hướng liên kết diêm dân để sản xuất muối theo loại doanh nghiệp cần. Cái khó thứ hai là việc đưa muối từ ruộng đến nhà máy, chi phí rất cao do hạ tầng kém.
Ông Lê Đức Thịnh cũng thừa nhận, cả nước có khoảng 14.000 hộ sản xuất muối nhưng mới có có 37 hợp tác xã muối, 2 tổ hợp tác.
Để phát triển ngành muối theo hướng hiệu quả, bền vững trên cơ sở tận dụng tối đa lợi thế của các địa phương có truyền thống sản xuất muối, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1325/QĐ-TTg phê duyệt Đề án phát triển ngành muối giai đoạn 2021-2030. Thực hiện Quyết định số 1325/QĐ-TTg, Bộ Nông nghiệp và Phát riển nông thôn triển khai đang xây dựng Đề án nâng cao chất lượng và chuỗi giá trị ngành hàng muối Việt Nam giai đoạn 2021 - 2025, Đề án được thực hiện trên địa bàn của 7 tỉnh: Nam Định, Thái Bình, Phú Yên, Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bến Tre, Bạc Liêu.
Ông Lê Đức Thịnh cho rằng, tái cơ cấu ngành muối là vấn đề cấp bách hiện nay không chỉ để đáp ứng nhu cầu trong nước mà còn cần phải xuất khẩu, khẳng định thương hiệu muối Việt Nam, không những góp phần ổn định sinh kế cho diêm dân mà còn tránh được số t.iền lớn phải bỏ ra nhập khẩu mỗi năm.
Thời gian tới ngành cần củng cố, phát triển và thành lập mới hợp tác xã diêm nghiệp; phát triển chế biến, đa dạng hóa và nâng cao giá trị sản phẩm muối. Đồng thời, xây dựng khu sản xuất muối công nghệ cao với các sản phẩm muối tinh, làm đẹp, sản phẩm muối tâm linh, muối sức khỏe kết hợp du lịch trải nghiệm.
Ngành muối cần phát triển liên kết chuỗi liên kết sản xuất, chế biến và tiêu thụ sản phẩm muối; xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc, xuất xứ sản phẩm muối cho sản phẩm muối của các hợp tác xã, doanh nghiệp tham gia liên kết.
Ngoài ra, ngành cũng hỗ trợ doanh nghiệp, hợp tác xã áp dụng chương trình quản lý chất lượng sản phẩm tiên tiến như: HACCP, ISO; thiết kế mẫu nhãn sản phẩm, bao bì đóng gói, bảo hộ thương hiệu, nghiên cứu sản phẩm mới đặc biệt là các sản phẩm chất lượng cao, sản phẩm muối dược liệu phục vụ chăm sóc sức khỏe người tiêu dùng, xây dựng các sản phẩm OCOP về muối...
Bị nông dân tố "ăn dày" gấp 20 lần, một doanh nghiệp bán trái cây sang Mỹ kêu oan Mua chưa tới 1 USD/kg thanh long của nông dân nhưng bán sang Mỹ giá 20 USD/kg, một doanh nghiệp trái cây bị nông dân "tố" là "ăn dày". Nhưng thực tế, giá tăng là do cước vận tải đã tăng phi mã. Cước vận tải hàng hóa "ăn" hết lợi nhuận Giá cước vận tải hàng hóa tăng quá cao thời gian...
