Những dấu hiệu tưởng là bệnh nan y nhưng thực chất là do thiếu vitamin B12

Theo dõi VGT trên

Khi thường xuyên bị khó thở, choáng váng, thị lực ngày càng giảm hay xương dễ gãy, rất nhiều người lo sợ mình đang mắc phải một căn bệnh trầm trọng. Thực chất, nguyên nhân là do sự thiếu hụt vitamin B12 và để cải thiện, bạn chỉ cần bổ sung đầy đủ.

1.Yếu ớt, hay choáng váng, mệt mỏi

Những dấu hiệu tưởng là bệnh nan y nhưng thực chất là do thiếu vitamin B12 - Hình 1

Đây là những triệu chứng phổ biến nhất của sự thiếu hụt vitamin B12 bởi lúc này, cơ thể sản sinh ra ít tế bào hồng cầu cần thiết cho việc lan truyền oxy. Kết quả là, bạn cảm thấy buồn ngủ, mệt mỏi và thậm chí có những phản ứng hết sức chậm chạp.

Nhiều người nhầm lẫn các triệu chứng này với việc ngủ kém, làm việc căng thẳng và kéo dài. Nếu tình trạng của bạn ngày càng trở nên tồi tệ hơn, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ và làm xét nghiệm máu để kiểm tra lượng B12.

2. Khó thở

Những dấu hiệu tưởng là bệnh nan y nhưng thực chất là do thiếu vitamin B12 - Hình 2

Một trong những dấu hiệu cho thấy sự thiếu hụt vitamin B12 là cảm thấy khó thở khi gắng sức. Vitamin B12 góp phần vào việc sản xuất hemoglobin – protein vận chuyển oxy trong máu. Thiếu hụt vitamin có thể làm giảm lưu lượng oxy đến các mô, gây thiếu máu dẫn đến khó thở và suy nhược.

Hãy khám sức khỏe nếu bạn cảm thấy mệt mỏi không rõ nguyên nhân, đau ngực, khó thở, đau lưỡi.

3. Tổn thương dây thần kinh và cảm giác kim châm ở tay chân

Những dấu hiệu tưởng là bệnh nan y nhưng thực chất là do thiếu vitamin B12 - Hình 3

Thiếu B12 có thể làm suy yếu tế bào thần kinh, dẫn đến cảm giác như kim châm nhẹ ở bàn tay và bàn chân của bạn. Nếu bạn bỏ qua các triệu chứng này, chúng sẽ biến thành dị cảm.

Video đang HOT

Trong hệ thần kinh, vitamin B12 là chất cần thiết cho sự hình thành myelin, một vỏ bọc màu trắng xung quanh sợi thần kinh. Thiếu vitamin B12 có thể dẫn đến thoái hóa tủy sống, dây thần kinh thị giác, mô não và dây thần kinh ngoại vi.

Ngoài ra, nếu không nhận được sự bảo vệ của B12, các dây thần kinh tủy sống có thể dần dần bị phá hủy. Kết quả là bạn sẽ vấp ngã và mất thăng bằng thường xuyên hơn ngay cả khi đi trên các bề mặt phẳng.

4. Da nhợt nhạt hoặc vàng da

Những dấu hiệu tưởng là bệnh nan y nhưng thực chất là do thiếu vitamin B12 - Hình 4

Sản xuất hồng cầu phụ thuộc rất nhiều vào lượng vitamin B12. Quá trình sản xuất không đúng các tế bào máu đỏ gây ra tình trạng thiếu máu megaloblastic. Lúc này, các tế bào máu đỏ trở nên mong manh và không thể phân chia được. Do đó, bạn không có nhiều tế bào máu đỏ lưu thông khắp cơ thể và khiến da có màu nhạt.

5. Sưng lưỡi

Những dấu hiệu tưởng là bệnh nan y nhưng thực chất là do thiếu vitamin B12 - Hình 5

Miệng cũng là bộ phận dễ dàng nhận biết sự thiếu hụt B12 trong máu. Vì cơ thể bạn không có đủ vitamin B12, sự tổng hợp DNA trở nên suy yếu. Kết quả là, các tế bào biểu mô ở miệng bắt đầu phân chia nhanh chóng và gây ra viêm lưỡi, viêm môi góc, loét miệng tái phát và nấm candida miệng. Các triệu chứng của viêm lưỡi có thể đến và đi liên tục.

6. Táo bón, chán ăn

Những dấu hiệu tưởng là bệnh nan y nhưng thực chất là do thiếu vitamin B12 - Hình 6

Có nhiều lý do khác nhau gây ra các vấn đề về tiêu hóa như táo bón và thiếu hụt vitamin B12 là một trong số đó. Nếu ko được chú ý, tình trạng này trở thành mãn tính, gây khó chịu dạ dày, tiêu chảy và chán ăn.

7. Giảm thị lực

Những dấu hiệu tưởng là bệnh nan y nhưng thực chất là do thiếu vitamin B12 - Hình 7

Lượng B12 trong cơ thể ở mức thấp có thể dẫn đến các căn bệnh về thần kinh thị giác gây giảm thị lực. Nghiên cứu gần đây cho thấy, sự kết hợp của Vitamin E, DHA, và Vitamin B12 giúp cải thiện thị giác và độ nhạy võng mạc ở những bệnh nhân bị bệnh tăng nhãn áp.

8. Xương yếu

Những dấu hiệu tưởng là bệnh nan y nhưng thực chất là do thiếu vitamin B12 - Hình 8

Cũng giống như canxi và vitamin D, vitamin B12 đóng một vai trò rất quan trọng trong việc hình thành các tế bào tạo xương của cơ thể. Thiếu vitamin có thể dẫn đến chứng loãng xương khiến xương yếu và dễ gãy. Người cao tuổi có nguy cơ cao hơn bất kỳ nhóm đối tượng nào, đó là lý do tại sao nên xét nghiệm máu thường xuyên.

9. Trầm cảm

Những dấu hiệu tưởng là bệnh nan y nhưng thực chất là do thiếu vitamin B12 - Hình 9

Hàm lượng vitamin B12 thấp sẽ có tác động mạnh đến quá trình sản xuất serotonin trong não – chất giúp điều chỉnh tâm trạng. Trong phần lớn các trường hợp, việc bổ sung B12 có thể cải thiện đáng kể tình trạng này.

Theo Eva

Có thể chế độ ăn của bạn đang không đảm bảo đủ dinh dưỡng nếu gặp phải các triệu chứng này

Khi cảm thấy sức khỏe có dấu hiệu giảm sút, điển hình là mắc phải một trong các dấu hiệu sau thì nhiều khả năng là cơ thể bạn đang bị mất cân bằng dinh dưỡng.

Thường xuyên mệt mỏi

Đây là một triệu chứng báo hiệu tình trạng thiếu hụt sắt trong cơ thể bạn. Mặt khác, nếu cơ thể không được cung cấp đủ vitamin B12 và kali thì toàn thân sẽ có hiện tượng nhức mỏi, uể oải. Lúc này, để cải thiện tình trạng thì bạn cần đi gặp các bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn và bắt đầu làm quen với một chế độ dinh dưỡng mới lành mạnh hơn.

Có thể chế độ ăn của bạn đang không đảm bảo đủ dinh dưỡng nếu gặp phải các triệu chứng này - Hình 1

Nổi mụn

Mụn có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi chứ không chỉ ở mỗi giai đoạn dậy thì. Điều này có thể là do cơ thể bạn đang thiếu niacin (vitamin B3), kẽm và một số axit béo quan trọng khác nên gây tình trạng nổi mụn nhiều trên mặt.

Có thể chế độ ăn của bạn đang không đảm bảo đủ dinh dưỡng nếu gặp phải các triệu chứng này - Hình 2

Hay bị tê chân tay

Dấu hiệu này có thể ngầm cảnh báo tình trạng thiếu hụt vitamin B như vitamin B6 hay B12 cùng với axit folic (vitamin B9). Cơ thể thiếu vitamin B có thể ảnh hưởng trực tiếp đến các dây thần kinh ngoại biên trong da. Lúc này, bạn cần ăn nhiều rau xanh, trứng, đậu, thịt gia cầm và ngũ cốc nguyên hạt để bổ sung thêm vitamin B cho cơ thể. Tuy nhiên, nếu tình trạng tê nhức chân tay vẫn tiếp tục xuất hiện thì bạn nên chủ động đi khám để biết rõ hơn về tình trạng sức khỏe của mình.

Có thể chế độ ăn của bạn đang không đảm bảo đủ dinh dưỡng nếu gặp phải các triệu chứng này - Hình 3

Tăng hoặc giảm cân bất thường

Nếu không có ý định giảm cân nhưng cân nặng lại đột ngột tăng giảm thất thường thì rất có thể là do chế độ ăn uống của bạn đang không đảm bảo cung cấp đủ chất dinh dưỡng cần thiết, từ đó gây ra tình trạng cơ thể đột ngột tăng giảm cân mất kiểm soát.

Có thể chế độ ăn của bạn đang không đảm bảo đủ dinh dưỡng nếu gặp phải các triệu chứng này - Hình 4

Luôn cảm thấy chán nản, mất tinh thần

Chán nản là một dấu hiệu cho thấy bạn đang mệt mỏi về mặt tinh thần và có rất nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng này. Thế nhưng, một số nghiên cứu đã chứng minh tình trạng thiếu dinh dưỡng lại chính là nguyên nhân dẫn đến cảm giác chán nản, mất tinh thần. Nó bắt nguồn từ việc cơ thể không được cung cấp đủ axit béo Omega 3, amino axit và một số vitamin hay khoáng chất khác nên gây ra hiện tượng này.

Có thể chế độ ăn của bạn đang không đảm bảo đủ dinh dưỡng nếu gặp phải các triệu chứng này - Hình 5

Theo Helino

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?
Có;
Không

Tin liên quan

Tiêu điểm

Bé gái 19 tháng tuổi tử vong do bệnh sởi ở Đồng NaiBé gái 19 tháng tuổi tử vong do bệnh sởi ở Đồng Nai
06:13:50 23/01/2025
Uống dung dịch màu hồng nhặt được ở cổng trường, nhiều trẻ nhập viện nguy kịchUống dung dịch màu hồng nhặt được ở cổng trường, nhiều trẻ nhập viện nguy kịch
10:06:57 24/01/2025
4 loại rau 'bán đầy chợ', tốt cho tim mạch4 loại rau 'bán đầy chợ', tốt cho tim mạch
14:05:28 23/01/2025
Bắp cải 'đại kỵ' với 4 nhóm người nàyBắp cải 'đại kỵ' với 4 nhóm người này
10:08:59 24/01/2025
'Kẻ thù' của người bệnh tiểu đường trong ngày Tết'Kẻ thù' của người bệnh tiểu đường trong ngày Tết
09:00:24 23/01/2025
Bổ sung vitamin và khoáng chất giúp ngăn ngừa tóc bạc sớmBổ sung vitamin và khoáng chất giúp ngăn ngừa tóc bạc sớm
09:03:12 23/01/2025
8 phương pháp đơn giản giúp kéo dài tuổi thọ8 phương pháp đơn giản giúp kéo dài tuổi thọ
08:18:54 23/01/2025
Thói quen nhỏ làm khuôn mặt bất đối xứngThói quen nhỏ làm khuôn mặt bất đối xứng
08:20:23 23/01/2025

Tin đang nóng

Ái nữ sao Việt vừa ra đời đã nhận quà khủng: Người chuyển nóng 200 triệu, người tặng trang sức bằng vàngÁi nữ sao Việt vừa ra đời đã nhận quà khủng: Người chuyển nóng 200 triệu, người tặng trang sức bằng vàng
15:01:24 24/01/2025
Người phụ nữ vào siêu thị chỉ mua trứng nhưng lại bị cảnh sát bắt giữ: Lộ chiêu thức tinh vi chiếm đoạt gần 345 triệu đồngNgười phụ nữ vào siêu thị chỉ mua trứng nhưng lại bị cảnh sát bắt giữ: Lộ chiêu thức tinh vi chiếm đoạt gần 345 triệu đồng
15:01:43 24/01/2025
Sốc: Han So Hee - Ryu Jun Yeol lén lút tái hợp, gặp nhau tại Pháp?Sốc: Han So Hee - Ryu Jun Yeol lén lút tái hợp, gặp nhau tại Pháp?
13:27:15 24/01/2025
Chấn động MXH: Đặng Luân thoát phong sát?Chấn động MXH: Đặng Luân thoát phong sát?
12:56:44 24/01/2025
Bố ruột diva Hồng Nhung sống một mình ở tuổi 85, phải thuê người giúp việcBố ruột diva Hồng Nhung sống một mình ở tuổi 85, phải thuê người giúp việc
17:37:59 24/01/2025
HIEUTHUHAI nhận mưa lời khen từ Trấn Thành vì một câu nóiHIEUTHUHAI nhận mưa lời khen từ Trấn Thành vì một câu nói
14:45:43 24/01/2025
Nhặt đứa trẻ sơ sinh bị bỏ rơi giữa trời lạnh giá về nuôi, nhiều năm sau người đàn ông nghèo rớt mồng tơi nhận về một thứNhặt đứa trẻ sơ sinh bị bỏ rơi giữa trời lạnh giá về nuôi, nhiều năm sau người đàn ông nghèo rớt mồng tơi nhận về một thứ
16:19:51 24/01/2025
Shark Bình khoe thành quả quà Tết do đích thân vợ làm, nhưng phản ứng của Phương Oanh mới gây chú ýShark Bình khoe thành quả quà Tết do đích thân vợ làm, nhưng phản ứng của Phương Oanh mới gây chú ý
12:50:09 24/01/2025

Tin mới nhất

Tử vong sau uống mật cá trắm chữa viêm phổi

Tử vong sau uống mật cá trắm chữa viêm phổi

10:05:12 24/01/2025
Vài phút sau khi uống, bé xuất hiện tình trạng tím tái, suy hô hấp, tim đập chậm. Trẻ được đưa đến cơ sở y tế địa phương cấp cứu, sau đó chuyển lên Bệnh viện Nhi Trung ương trong tình trạng nguy kịch, ngừng thở và ngừng tim.
Cần làm gì để tránh tăng cân trong kỳ nghỉ lễ Tết ?

Cần làm gì để tránh tăng cân trong kỳ nghỉ lễ Tết ?

10:00:59 24/01/2025
Đôi khi, mọi người có thể nhầm lẫn giữa cảm giác khát và cảm giác đói. Vậy nên hãy lưu ý, uống đủ nước ưu tiên nước lọc, ăn trái cây hoặc uống nước trái cây không thêm đường.
Chăm sóc ăn uống khi trẻ bị tiêu chảy cấp do Rotavirus

Chăm sóc ăn uống khi trẻ bị tiêu chảy cấp do Rotavirus

09:58:35 24/01/2025
Đảm bảo đủ dinh dưỡng cho trẻ với khẩu phần ăn đủ các nhóm dinh dưỡng đạm, đường, chất béo và rau xanh, các thức ăn nên được chế biến dạng lỏng, mềm dễ tiêu hóa và có thể chia làm nhiều bữa hơn trong ngày.
Vì sao mùa lạnh dễ xảy ra đột quỵ?

Vì sao mùa lạnh dễ xảy ra đột quỵ?

06:37:37 24/01/2025
Khi phát hiện người xung quanh bị đột quỵ, bạn cần gọi ngay cấp cứu và đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế gần nhất, việc đưa người bệnh đến bệnh viện sớm giúp người bệnh được điều trị kịp thời, hạn chế được các di chứng về sau.
Xác định tình trạng thừa cân, béo phì để tập trung vào đối tượng cần hỗ trợ nhất

Xác định tình trạng thừa cân, béo phì để tập trung vào đối tượng cần hỗ trợ nhất

15:13:03 23/01/2025
Những trường hợp này cần được điều trị bằng các biện pháp can thiệp như chế độ ăn uống, tập luyện và sử dụng thuốc giúp giảm cân, chống béo phì.
Nguy cơ dịch cúm bùng phát dịp Tết, phòng chống thế nào?

Nguy cơ dịch cúm bùng phát dịp Tết, phòng chống thế nào?

14:16:22 23/01/2025
Hay thói quen sinh hoạt thay đổi, trong dịp Tết, nhiều người thức khuya, ăn uống không điều độ, làm suy giảm sức đề kháng, tạo điều kiện cho các bệnh nhiễm trùng.
Lợi ích sức khỏe của trà bạc hà không phải ai cũng biết

Lợi ích sức khỏe của trà bạc hà không phải ai cũng biết

13:24:01 23/01/2025
Bạc hà là một loại thảo mộc quen thuộc, được sử dụng từ lâu trong ẩm thực và y học cổ truyền. Trà bạc hà với hương thơm the mát, dễ chịu không chỉ giúp bạn thư giãn mà còn có thể hỗ trợ điều trị một số bệnh lý.
Đi bộ buổi sáng hay buổi tối tốt hơn?

Đi bộ buổi sáng hay buổi tối tốt hơn?

08:19:34 23/01/2025
Tuy vậy, việc đi bộ sớm khi chưa kịp ăn sáng không hẳn phù hợp với tất cả mọi người. Với một số người, gắng sức khi bụng đói có thể khiến lượng đường trong máu giảm nhanh, có thể dẫn đến ngất xỉu.
Chuyên gia chia sẻ bí quyết ăn uống dịp Tết để có sức khỏe tốt

Chuyên gia chia sẻ bí quyết ăn uống dịp Tết để có sức khỏe tốt

07:25:00 23/01/2025
Đối với người đang mắc các bệnh tiểu đường, tim mạch, rối loạn mỡ máu, tăng huyết áp cần duy trì chế độ ăn đều, đủ dinh dưỡng và không bỏ thuốc. Việc ăn uống điều độ và uống thuốc đủ liều là vô cùng quan trọng trong việc kiểm soát bệnh ...
Gia tăng tai nạn lao động dịp cận Tết

Gia tăng tai nạn lao động dịp cận Tết

07:22:23 23/01/2025
Sau khi cắt lọc những chỗ tổn thương, các bác sĩ tiến hành tạo hình vạt da che phủ ngay chỗ bị mất. Theo người nhà của bệnh nhân, trong lúc thái thịt, bệnh nhân vô ý nên bị lưỡi dao cắt đứt búp ngón tay.
Bệnh nhân nhồi máu cơ tim cấp được cứu sống với viện phí 0 đồng

Bệnh nhân nhồi máu cơ tim cấp được cứu sống với viện phí 0 đồng

07:20:04 23/01/2025
Được biết, hoàn cảnh gia đình ông P rất khó khăn. Ông P mất sức lao động nhiều năm do các bệnh phối hợp (tăng huyết áp, đái tháo đường). Vợ bán vé số nuôi cả gia đình.
Nguyên nhân gây sưng mộng răng

Nguyên nhân gây sưng mộng răng

06:20:02 23/01/2025
Sưng mộng răng là một trong các giai đoạn của viêm nướu răng, nếu tình trạng này tiếp tục kéo dài và không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến nhiễm khuẩn, sưng viêm và áp xe răng.

Có thể bạn quan tâm

Bắt giữ đối tượng mua nguyên liệu về tự sản xuất pháo rồi đem bán

Bắt giữ đối tượng mua nguyên liệu về tự sản xuất pháo rồi đem bán

Pháp luật

18:35:45 24/01/2025
Ngày 24/1, Công an huyện Bến Lức, tỉnh Long An đang tạm giữ Nguyễn Minh Tiến (SN 2008, ngụ ấp 6, xã Thạnh Lợi, huyện Bến Lức) để điều tra làm rõ hành vi sản xuất và mua bán pháo nổ.
Tỉ phú Musk có mục tiêu mới: Mỹ đỡ tốn 179 triệu USD nhờ bỏ đồng 1 xu

Tỉ phú Musk có mục tiêu mới: Mỹ đỡ tốn 179 triệu USD nhờ bỏ đồng 1 xu

Thế giới

18:30:41 24/01/2025
Nhóm cố vấn chống lãng phí do tỉ phú Elon Musk lãnh đạo đang nhắm đến việc cắt giảm chi tiêu liên bang Mỹ đối với việc đúc tiền xu tốn kém.
Onana trả giá cho sai lầm

Onana trả giá cho sai lầm

Sao thể thao

18:20:27 24/01/2025
Tại MU, Onana là thủ môn bắt chính tại 2 giải đấu lớn nhất, đó là Premier League và Europa League. Trong khi đó, Altay Bayindir được HLV Ruben Amorim trao cơ hội ở 2 giải đấu cúp quốc nội là FA Cup và Carabao Cup.
Chồng diễn viên Trái Tim Mùa Thu ngồi tù vì tấn công tình dục chị vợ, toà tuyên kèm 2 phán quyết

Chồng diễn viên Trái Tim Mùa Thu ngồi tù vì tấn công tình dục chị vợ, toà tuyên kèm 2 phán quyết

Sao châu á

17:40:15 24/01/2025
Vào ngày 23/1, Tòa án quận Suwon chi nhánh Seongnam đã tuyên án tù giam 2 năm 6 tháng dành cho phát thanh viên Yoo Young Jae với tội danh tấn công tình dục chị vợ.
Vợ Quang Hải lộ mặt mộc kém sắc đưa con trai đi dạo, nhan sắc khác hẳn lúc "lên đồ" quẩy tưng bừng tất niên

Vợ Quang Hải lộ mặt mộc kém sắc đưa con trai đi dạo, nhan sắc khác hẳn lúc "lên đồ" quẩy tưng bừng tất niên

Netizen

17:21:44 24/01/2025
Mới đây, nàng WAG để lại ấn tượng khi đăng tải video về hoạt động mà cô cùng con trai Lido vào mỗi buổi sáng hàng ngày.
Dino Game nâng cấp tại Dinogame.app – Hành trình khủng long đầy thú vị

Dino Game nâng cấp tại Dinogame.app – Hành trình khủng long đầy thú vị

Mọt game

16:43:34 24/01/2025
Dino Game – tựa game huyền thoại từng gắn bó với những phút giây mất mạng trên trình duyệt Google Chrome, nay đã được nâng cấp toàn diện tại Dinogame.app
Tử vi 12 cung hoàng đạo ngày 24/1: Bạch Dương, Bọ Cạp phát tài trông thấy

Tử vi 12 cung hoàng đạo ngày 24/1: Bạch Dương, Bọ Cạp phát tài trông thấy

Trắc nghiệm

16:29:22 24/01/2025
Tử vi 12 cung hoàng đạo ngày 24/1 dự đoán vận trình sự nghiệp, tài lộc, tình duyên giúp bạn chủ động ứng phó vận xui hay may mắn đến với mình.
Nồi chiên không dầu bị rỉ sét: Chỉ cần làm cách này là vết rỉ sét được làm sạch dễ dàng

Nồi chiên không dầu bị rỉ sét: Chỉ cần làm cách này là vết rỉ sét được làm sạch dễ dàng

Sáng tạo

16:09:55 24/01/2025
Hãy áp dụng ngay mẹo làm sạch dưới đây, chắc chắn sẽ làm sạch vết rỉ sét ở trong nồi chiên không dầu một cách dễ dàng và nhanh chóng.
"Anh trai say Hi" bị "ném đá" chính thức lên tiếng về sai lầm của bản thân

"Anh trai say Hi" bị "ném đá" chính thức lên tiếng về sai lầm của bản thân

Sao việt

14:58:08 24/01/2025
Bước ra khỏi Anh trai say Hi, Hùng Huỳnh trở thành một trong những ca sĩ thăng hạng tên tuổi và được đông đảo khán giả quan tâm, yêu mến.
Con gái 18 tuổi của Brad Pitt và Angelina Jolie mặc cá tính, đam mê nhảy

Con gái 18 tuổi của Brad Pitt và Angelina Jolie mặc cá tính, đam mê nhảy

Sao âu mỹ

14:49:07 24/01/2025
Shiloh Jolie, con gái của nữ diễn viên Angelina Jolie và tài tử Brad Pitt, thu hút sự chú ý của giới săn tin. Cô con gái 18 tuổi của cặp sao nổi tiếng mặc theo phong cách phi giới tính.
Gấu nước là gì mà gần như không thể tiêu diệt kể cả đốt cháy, đóng băng ở nhiệt độ âm 200 độ

Gấu nước là gì mà gần như không thể tiêu diệt kể cả đốt cháy, đóng băng ở nhiệt độ âm 200 độ

Lạ vui

14:19:33 24/01/2025
Tardigrades (gấu nước) là loài động vật gần như cực nhỏ có thể sống sót trong một số điều kiện khắc nghiệt nhất trên Trái đất, bao gồm nhiệt độ đóng băng, áp suất nghiền nát và thậm chí cả chân không của không gian.