Hòa Mã: Ký ức bánh mì Sài Gòn

Hòa Mã của tôi từ những ngày học cấp một hay là bây giờ, của một thanh niên đã xấp xỉ ba mươi, hình như cũng chẳng thay đổi là mấy. Vẫn không gian cũ kỹ và ọp ẹp đó, vẫn cái tủ bánh mì nhỏ mà ngày xưa tôi hay đứng cạnh ba, hay cái bảng hiệu cùng với font chữ như thách đố thời gian…

Phần bánh mì ốp la đặc trưng của Hòa Mã

Thế hệ của tôi hay trẻ hơn chắc ít khi để ý đến cái quán bánh mì nhỏ xíu, nhìn thoáng qua có phần ọp ẹp nằm gần ngã tư Cao Thắng – Nguyễn Đình Chiểu này. Nhất là lịch sử thú vị của nó.

Theo nhiều tài liệu tham khảo thì năm 1954, vợ chồng ông Lê Minh Ngọc và bà Nguyễn Thị Tịnh di cư vào Nam. Trước đó bà Tịnh đã làm cho hãng thịt nguội chuyên cung cấp sản phẩm cho các nhà hàng Pháp ở Hà Nội. Trước khi vào Sài Gòn, hai ông bà đã có sẵn ý tưởng mở cửa hàng bán bánh mì, thịt nguội để phục vụ cho người dân nơi đây. Và thế là cửa hàng bánh mì thịt nguội mang tên Hoà Mã (tên một làng ở ngoại ô Hà Nội) ra đời năm 1958 tại số 511 Phan Đình Phùng (nay là Nguyễn Đình Chiểu, quận 03). Sau đó hai năm, tiệm dời về số 53 Cao Thắng cho đến nay.

Ban đầu, tiệm cũng bán bánh mì riêng, thịt nguội riêng, ăn tại chỗ hoặc mang về. Nhưng người mua thường là công nhân viên chức hay là sinh viên học sinh vốn không có nhiều thời gian vào buổi sáng để nhẩn nha ngồi ăn ở tiệm. Thế là Hoà Mã làm ổ bánh mì vừa đủ cho suất ăn sáng dài hơn gang tay, nhét thịt, chả lụa và pa-tê vào giữa để người mua tiện mang theo vào nơi làm việc hay lớp học.

Tiệm bánh mì Hòa Mã năm 1960 (số 51 Cao Thắng hiện nay) – Ảnh tư liệu

Lúc đó, tiệm Hoà Mã gọi một ổ bánh mì thịt của mình là cát-cút, có lẽ dùng theo từ Pháp casse-crote (có nghĩa tương tự như chữ “snack” trong tiếng Anh), tức bữa ăn lót dạ, ăn qua loa, ăn chơi. Chứ đúng ra tên gọi đúng của bánh mì kẹp thịt phải là “sandwich”. Giá bán một ổ ngày đó là 3 – 5 đồng, ổ lớn có bơ tươi thì 7 – 10 đồng.

Ngày xưa, các vị công chức ở vùng Bàn Cờ, cư xá Đô Thành rất thích ăn bánh mì Hoà Mã. Bà Tịnh vốn xuất thân làm thịt nguội cho hãng Tây nên vẫn giữ gu Pháp cho bánh mì Hoà Mã suốt 50 năm. Không ít người ở nước ngoài về thăm quê hương thường ghé lại Hoà Mã để thưởng thức hương vị bánh mì thịt không thể nào quên.

Món ngon và đặc trưng nhất của Hòa Mã theo tôi là một phần ốp la dùng kèm với đủ thứ thịt nguội. Hai trứng gà được chiên lên, lòng đỏ để sống sống, thêm vài lát hành tây cho thơm, rồi nào là jambon, chả các loại, ba rọi muối, xúc xích…. Rắc tí muối tiêu lên bề mặt, nêm chút nước tương, thêm tí tương ớt… là ra một phần ốp la thập cẩm mà có lẽ phải kêu thêm 1, 2 ổ bánh mì ăn thêm nữa mới đủ. Và sẽ cũng rất thiếu sót khi không nhắc đến đồ chua của Hòa Mã, là thứ giúp thực khách không bị ngán khi phải ăn quá nhiều thịt. Đồ chua của Hòa Mã không thái sợi như thường thấy ở các tiệm bánh mì khác mà lại thái lát to đặc trưng. Vị củ cải trắng, dưa leo, cà rốt quyện lại làm cho món ăn như ngon hơn rất nhiều.

Phần thịt nguội thập cẩm

Còn nếu ngán trứng gà, bạn có thể chọn phần thịt nguội thập cẩm. Thời gian dư dả, ngồi nhân nha một chút jambon, sốt và patê, ăn cặp với đồ chua và bánh mì thì còn gì bằng. Đây cũng có lẽ là phần ăn đặc trưng nhất của Hòa Mã bên cạnh món ốp la bánh mì. Một nét thú vị khác của Hòa Mã là vẫn sử dụng loại bánh mì mỏng giòn, không đặc ruột như loại bây giờ (dù như vậy mới đúng với nguyên bản hơn). Nhờ giòn, ruột vừa phải nên ta cảm nhận được phần nhân thịt rõ hơn cũng như ít bị ngán.

Bánh mì, pate hay jambon… những đặc trưng của ẩm thực Pháp giờ đây đã trở thành một phần không thể thiếu của đời sống ẩm thực Sài Gòn. Một địa điểm lý tưởng cho những món ăn ngon cùng những hồi ức thú vị của bánh mì Sài Gòn.

Bánh mì Hòa Mã

51 Cao Thắng, phường 05, quận 03

Mở cửa từ 6h sáng đến 10h trưa

Giá: Ốp la bánh mì (42,000/phần), thịt nguội thập cẩm (42,000/phần), bánh mì thập cẩm (24,000/ổ)

Theo SGAT