Số ca mắc giang mai gia tăng nhưng nhiều người không biết các triệu chứng

Theo dõi VGT trên

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), các ca bệnh giang mai đang gia tăng trên toàn cầu nhưng nhiều người không biết các triệu chứng.

Trên toàn thế giới, các trường hợp mắc bệnh giang mai đang gia tăng, điều này đáng lo ngại vì nhiều lý do, một trong số đó là nhiều người không biết các triệu chứng của bệnh. Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) gần đây đã báo cáo rằng các trường hợp mắc bệnh giang mai đã tăng 80% trong 5 năm qua và đạt hơn 200.000 trường hợp vào năm 2022.

Theo kết quả khảo sát mới của Trung tâm Chính sách Công Annenberg về các bệnh lây truyền qua đường tình dục ( STI) liên quan đến 1.522 người lớn, hầu hết người lớn ở Hoa Kỳ đều quen thuộc với một số cách họ có thể tự bảo vệ mình khỏi STI, tuy nhiên, khi các trường hợp mắc bệnh ngày càng gia tăng, họ dường như không sử dụng các biện pháp bảo vệ đó và không nắm rõ chắc chắn các triệu chứng, dấu hiệu của bệnh giang mai.

Kathleen Hall Jamieson, giám đốc Trung tâm Chính sách Công Annenberg (APPC) của Đại học Pennsylvania cho biết: “Với số lượng ca mắc bệnh giang mai ngày càng gia tăng, việc tìm hiểu nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị bệnh này trở nên vô cùng quan trọng”.

1. Nhiều người không nhận biết được các triệu chứng của bệnh giang mai

Khi được yêu cầu chọn các dấu hiệu và triệu chứng bệnh giang mai thông thường từ danh sách, chưa đến 1/3 số người tham gia cuộc khảo sát trên đã chọn bất kỳ triệu chứng nào trong số này (theo CDC, tất cả đều là triệu chứng của các loại bệnh giang mai):

30% được chọn “vết loét chắc, tròn, không đau”28% được chọn “sưng hạch bạch huyết”27% đã chọn “sốt” 16% chọn “giảm cân”13% được chọn “chóng mặt hoặc choáng váng” (CDC cho biết đó là dấu hiệu của bệnh giang mai tai)12% chọn “mờ mắt” (CDC cho biết đó là dấu hiệu của bệnh giang mai mắt)

Số ca mắc giang mai gia tăng nhưng nhiều người không biết các triệu chứng - Hình 1

Số lượng ca mắc giang mai ngày càng gia tăng.

2. Bệnh giang mai lây lan như thế nào?

Bệnh giang mai là một bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn Treponema pallidum gây ra. Cách lây lan phổ biến nhất của bệnh giang mai là thông qua tiếp xúc với vết loét của người bị nhiễm bệnh trong khi quan hệ tình dục qua đường âm đạo, miệng hoặc hậu môn. Bệnh bắt đầu bằng một vết loét thường không đau và thường xuất hiện ở bộ phận sinh dục, trực tràng hoặc miệng. Bệnh giang mai lây từ người sang người qua tiếp xúc trực tiếp với những vết loét này. Nó cũng có thể được truyền sang thai nhi trong quá trình mang thai, sinh nở và đôi khi qua việc cho con bú.

Sau khi nhiễm trùng xảy ra, vi khuẩn giang mai có thể tồn tại trong cơ thể nhiều năm mà không gây ra triệu chứng. Nhưng nhiễm trùng có thể hoạt động trở lại. Nếu không điều trị, bệnh giang mai có thể gây tổn thương tim, não hoặc các cơ quan khác, thậm chí đe dọa tính mạng.

Bệnh giang mai giai đoạn sớm có thể được chữa khỏi, đó là lý do tại sao điều quan trọng là phải kiểm tra sức khỏe ngay khi bạn nhận thấy bất kỳ triệu chứng nào của bệnh giang mai. Tất cả những người mang thai cũng nên được xét nghiệm bệnh giang mai trong lần khám thai đầu tiên.

Bệnh giang mai phát triển theo từng giai đoạn. Các triệu chứng thay đổi theo từng giai đoạn. Nhưng các giai đoạn có thể chồng chéo lên nhau. Và các triệu chứng không phải lúc nào cũng xảy ra theo cùng một thứ tự. Người bị giang mai có thể không nhận thấy bất kỳ triệu chứng nào trong nhiều năm.

3. Các giai đoạn của bệnh giang mai

Bệnh giang mai nguyên phát

Video đang HOT

Triệu chứng đầu tiên của bệnh giang mai là một vết loét nhỏ gọi là săng. Vết loét thường không đau. Nó xuất hiện ở vị trí vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể. Hầu hết những người mắc bệnh giang mai chỉ phát triển một săng. Một số người bị nhiều hơn một săng.

Săng thường hình thành khoảng ba tuần sau khi tiếp xúc với vi khuẩn giang mai. Nhiều người mắc bệnh giang mai không nhận thấy được săng. Đó là bởi vì nó thường không đau. Nó cũng có thể được ẩn trong âm đạo hoặc trực tràng. Săng sẽ tự lành trong vòng 3 đến 6 tuần.

Bệnh giang mai thứ phát

Bạn có thể bị phát ban trong khi vết săng đầu tiên lành lại hoặc vài tuần sau khi vết săng lành lại.

Phát ban do bệnh giang mai thường không gây ngứa, trông thô ráp, màu đỏ hoặc nâu đỏ, nhiều khi mờ đến mức khó nhìn thấy. Phát ban thường bắt đầu ở thân mình. Điều đó bao gồm ngực, vùng bụng, xương chậu và lưng. Theo thời gian, nó cũng có thể xuất hiện ở các chi, lòng bàn tay và lòng bàn chân.

Cùng với phát ban, có thể có các triệu chứng như:

Vết loét giống như mụn cóc ở miệng hoặc vùng sinh dục.Rụng tóc.Đau cơ.Sốt.Đau họng.Mệt mỏi, giảm cân.Các hạch bạch huyết bị sưng.

Các triệu chứng của bệnh giang mai thứ phát có thể tự biến mất. Nhưng nếu không điều trị, chúng có thể hoạt động lại trong nhiều tháng hoặc nhiều năm.

Giang mai tiềm ẩn

Nếu không được điều trị giang mai, bệnh sẽ chuyển từ giai đoạn thứ phát sang giai đoạn tiềm ẩn, không có triệu chứng. Giai đoạn tiềm ẩn có thể kéo dài trong nhiều năm. Nếu không được điều trị, bệnh có thể dẫn đến các biến chứng.

Bệnh giang mai giai đoạn muộn

Sau giai đoạn tiềm ẩn, có tới 30% đến 40% số người mắc bệnh giang mai không được điều trị sẽ gặp phải biến chứng được gọi là giang mai giai đoạn muộn.

Bệnh có thể gây tổn hại cho các cơ quan như:

Não.Dây thần kinh.Mắt.Tim.Mạch máu.Gan.Xương và khớp.

Những vấn đề này có thể xảy ra nhiều năm sau lần nhiễm trùng đầu tiên và không được điều trị.

Bệnh giang mai lây lan

Ở bất kỳ giai đoạn nào, bệnh giang mai không được điều trị có thể ảnh hưởng đến não, tủy sống, mắt và các bộ phận khác của cơ thể. Điều này có thể gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng hoặc đe dọa tính mạng.

Số ca mắc giang mai gia tăng nhưng nhiều người không biết các triệu chứng - Hình 2

Phụ nữ mang thai nên xét nghiệm giang mai.

Bệnh giang mai bẩm sinh

Người mang thai mắc bệnh giang mai có thể truyền bệnh cho con của họ. Thai nhi có thể bị nhiễm bệnh thông qua cơ quan cung cấp chất dinh dưỡng và oxy trong tử cung, được gọi là nhau thai. Nhiễm trùng cũng có thể xảy ra trong khi sinh.

Trẻ sơ sinh mắc bệnh giang mai bẩm sinh có thể không có triệu chứng. Nhưng nếu không được điều trị nhanh chóng, một số trẻ có thể bị:

Các vết loét và phát ban trên da.Sốt.Một loại bệnh về da và mắt, gọi là vàng da.Thiếu máu.Lách và gan sưng.Hắt hơi hoặc nghẹt mũi, chảy nước mũi, viêm mũi.Thay đổi xương.

Các triệu chứng sau đó có thể bao gồm điếc, các vấn đề về răng và mũi vẹo, một tình trạng trong đó sống mũi bị sụp xuống. Trẻ sơ sinh mắc bệnh giang mai có nguy cơ bị sinh non, nguy cơ tử vong trong bụng mẹ trước khi sinh hoặc tử vong sau sinh.

4. Khi nào nên đi khám?

Để phòng bệnh giang mai, các bác sĩ khuyên cần quan hệ tình dục an toàn, chung thủy một vợ, một chồng. Sử dụng bao cao su đúng cách trong quan hệ tình dục. Khi có triệu chứng nghi ngờ cần đến bệnh viện thăm khám, chẩn đoán và điều trị kịp thời, tránh các biến chứng có thể xảy ra. Thực tế, căn bệnh này có thể ủ bệnh tới 30 năm, vì thế nếu đã từng quan hệ tình dục không an toàn, cần nhận biết những dấu hiệu bệnh sớm để được điều trị đúng.

Đi khám ngay nếu bạn hoặc con bạn có bất kỳ triệu chứng nào của bệnh giang mai. Chúng có thể bao gồm bất kỳ dịch tiết bất thường nào, vết loét hoặc phát ban, đặc biệt là ở vùng háng.

Ngoài ra, hãy xét nghiệm giang mai nếu:

Đã quan hệ tình dục với người có thể mắc bệnh.Có bệnh lây truyền qua đường tình dục khác như HIV.Đang mang thai.Thường xuyên quan hệ tình dục với nhiều hơn một bạn tình.Quan hệ tình dục không an toàn.

4 bệnh tình dục gây ra hơn 1 triệu ca mắc mới mỗi ngày

Báo cáo mới từ Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cảnh báo các bệnh lây truyền qua đường tình dục đang gia tăng nhanh ở nhiều khu vực.

Theo báo cáo mới từ WHO, các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STI) tiếp tục là những thách thức lớn về sức khỏe cộng đồng trên toàn cầu và gây ra 2,5 triệu ca tử vong mỗi năm.

Dữ liệu mới cũng cảnh báo STI đang gia tăng trên toàn thế giới, đặc biệt là giang mai.

4 bệnh tình dục gây ra hơn 1 triệu ca mắc mới mỗi ngày - Hình 1

WHO cảnh báo các bệnh lây truyền qua đường tình dục đang có sự gia tăng ở nhiều khu vực - Ảnh minh họa: iSTOCK

Năm 2022, các quốc gia thành viên của WHO đã đặt ra mục tiêu đầy tham vọng là giảm số ca nhiễm giang mai ở người trưởng thành hằng năm xuống còn 1/10 vào năm 2030 (từ 7,1 triệu xuống còn 0,71 triệu người).

Tuy nhiên, trong cùng năm đó, số ca mắc bệnh giang mai mới ở người từ 15-49 tuổi đã tăng hơn 1 triệu (8 triệu người). Mức tăng cao nhất xảy ra ở khu vực dịch tễ châu Mỹ và châu Phi.

Kết hợp với mức giảm chưa như kỳ vọng đối với số ca nhiễm HIV mới và viêm gan siêu vi mới, báo cáo đánh dấu những mối đe dọa đối với việc đạt được các mục tiêu liên quan của Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDGs) vào năm 2030.

Tổng Giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus nhấn mạnh tỉ lệ mắc giang mai ngày càng tăng đang là một trong những mối lo ngại lớn, dù may mắn là nhân loại đã có những tiến bộ lớn trong việc chẩn đoán, điều trị, tiếp cận.

Chỉ riêng 4 bệnh lây truyền qua đường tình dục phổ biến nhất là: giang mai (gây ra bởi xoắn khuẩn Treponema pallidum), lậu ( Neisseria gonorrhoeae), chlamydia ( Chlamydia trachomatis) và trichomonas ( Trichomonas vagis) đã gây ra hơn 1 triệu ca nhiễm trùng mỗi ngày.

Báo cáo cũng ghi nhận sự gia tăng bệnh giang mai ở người lớn và bà mẹ (1,1 triệu ca) cùng bệnh giang mai bẩm sinh liên quan (523 trường hợp trên 100.000 ca sinh sống mỗi năm) trong đại dịch COVID-19. Năm 2022, có 230.000 ca tử vong liên quan đến bệnh giang mai.

Dữ liệu mới cũng cho thấy sự gia tăng bệnh lậu đa kháng thuốc.

Tính đến năm 2023, trong số 87 quốc gia tăng cường giám sát tình trạng kháng kháng sinh của bệnh lậu, 9 quốc gia đã báo cáo mức độ kháng thuốc cao (5%-40%) với ceftriaxone - phương pháp điều trị cuối cùng cho bệnh lậu.

WHO đang theo dõi tình hình và đã cập nhật phương pháp điều trị được khuyến nghị để giảm sự lây lan của chủng lậu đa kháng thuốc này.

Cũng trong năm 2022, khoảng 1,2 triệu ca viêm gan siêu vi B mới và gần 1 triệu ca viêm gan siêu vi C mới được ghi nhận.

Số ca tử vong ước tính do viêm gan siêu vi đã tăng từ 1,1 triệu vào năm 2019 lên 1,3 triệu vào năm 2022 mặc dù có các công cụ phòng ngừa, chẩn đoán và điều trị hiệu quả.

Số ca nhiễm HIV mới chỉ giảm từ 1,5 triệu vào năm 2020 xuống còn 1,3 triệu vào năm 2022. Tử vong liên quan đến HIV tiếp tục ở mức cao, ví dụ năm 2022 là 630.000 ca, 13% trong số đó là trẻ em dưới 15 tuổi.

Tuy nhiên, một số quốc gia đã đạt được thành tựu nhất định trong cuộc chiến này, bao gồm một số nước loại trừ được sự lây truyền HIV/giang mai từ mẹ sang con, nâng cao tỉ lệ điều trị HIV, mở rộng phạm vi chẩn đoán và điều trị viêm gan siêu vi B/C...

WHO cũng khuyến nghị các quốc gia tăng cường biện pháp chống lại STI, bao gồm đầu tư xuyên suốt cho các kế hoạch bền vững cấp quốc gia, củng cố và điều chỉnh các hướng dẫn, kế hoạch và biện pháp hỗ trợ; mở rộng khả năng tiếp cận điều trị, chống lại kỳ thị, phân biệt đối xử bằng công cụ pháp luật...

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?
Có;
Không

Tin liên quan

Tin đang nóng

Diệu Nhi bị bắt gặp đã sinh con thứ 2?
15:24:31 21/11/2024
Hà Nội: Phát hiện gần 150 bộ hài cốt tại phố Tây Sơn
17:34:26 21/11/2024
Công chúa Vpop U40 lên sóng sinh nhật TVB, dàn sao Hoa ngữ còn hát bằng tiếng Việt đầy bất ngờ
14:14:00 21/11/2024
Vợ bầu của thủ môn Lâm Tây được khen khéo léo: Cực chiều bố mẹ chồng, tự tay xếp đồ cho Văn Lâm lên tuyển
15:20:19 21/11/2024
Thái Trinh xúc động nghẹn ngào bên ông xã kém 6 tuổi trong lễ cưới
17:51:52 21/11/2024
Thêm 1 điều đặc biệt về thiếu gia Minh Đạt
19:08:04 21/11/2024
S.T Sơn Thạch bị khui lại vụ từ thiện nhưng không sao kê, netizen điểm tên thêm Lan Ngọc - Chi Dân
16:36:32 21/11/2024
Bạn gái Hồng Thanh xin lỗi, tuyên bố rút khỏi mạng xã hội
17:07:29 21/11/2024

Tin mới nhất

6 nguyên nhân gây ngứa khi sử dụng băng vệ sinh

23:53:32 05/10/2024
Có nhiều chị em thường xuyên gặp phải tình trạng ngứa ngáy, kích ứng khi sử dụng băng vệ sinh. Nguyên nhân là gì và cách sử dụng băng vệ sinh thế nào là an toàn?

Những điều cần biết về 'giấc mơ ướt'

23:50:51 05/10/2024
Giấc mơ ướt là việc đạt cực khoái tự phát trong khi ngủ hay còn gọi là mộng tinh. Hiện tượng này có đáng lo ngại và có ảnh hưởng tới sức khỏe không?

Những triệu chứng đáng sợ ở phụ nữ tuổi mãn kinh

23:47:36 05/10/2024
Đến một thời điểm nào đó trong cuộc đời, phụ nữ sẽ phải đối mặt với các triệu chứng do mãn kinh gây ra. Đối với một số người, mất kinh không phải là triệu chứng đáng sợ nhất ở giai đoạn này.

Điều gì xảy ra nếu bạn ngừng 'chuyện ấy'?

23:44:08 05/10/2024
Vì nhiều lý do khác nhau, một số người hạn chế quan hệ tình dục với bạn đời, thậm chí có người ngừng hẳn. Điều này có ảnh hưởng gì đến sức khỏe không?

Rối loạn cương dương ở nam giới mắc đái tháo đường

23:40:29 05/10/2024
Mặc dù bệnh đái tháo đường và rối loạn cương dương là hai tình trạng bệnh lý riêng biệt nhưng chúng thường có xu hướng đi kèm cùng nhau.

Loại đồ uống quen thuộc làm tăng cơn đau bụng kinh, chị em nên tránh

23:37:08 05/10/2024
Đau bụng kinh là nỗi ám ảnh của rất nhiều phụ nữ trong độ tuổi sinh sản. Mới đây các nhà khoa học đã phát hiện ra một loại nước uống phổ biến làm trầm trọng hơn cơn đau bụng trong kỳ kinh nguyệt.

Tìm hiểu về 5 loại thực phẩm bổ sung tăng cường ham muốn cho phụ nữ

23:32:54 05/10/2024
Từ vitamin đến thảo dược, có nhiều lựa chọn tự nhiên góp phần cải thiện ham muốn tình dục. Tham khảo một số loại thực phẩm bổ sung được đánh giá là hỗ trợ sức khỏe tình dục cho phụ nữ.

Những nguyên nhân phổ biến nhất gây rối loạn kinh nguyệt

23:30:21 05/10/2024
Rối loạn kinh nguyệt do nhiều yếu tố gây ra và ảnh hưởng đến mỗi phụ nữ theo những cách khác nhau. Trong hầu hết các trường hợp, rối loạn kinh nguyệt biểu hiện dưới dạng sự dao động của dòng chảy kinh nguyệt và sự không đều trong chu kỳ...

Nam giới nên thận trọng với 4 loại thực phẩm gây hại cho tinh trùng

23:26:57 05/10/2024
Chất lượng tinh trùng của nam giới suy giảm do nhiều nguyên nhân như tình trạng bệnh lý, thói quen sinh hoạt, chế độ dinh dưỡng, trong đó có việc lạm dụng thực phẩm không tốt cho sức khỏe và ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng.

4 cách tập thể dục tàn phá chức năng sinh sản của quý ông

23:22:29 05/10/2024
Để tránh những hậu quả không mong muốn, bạn cần phải hiểu rõ cơ thể, lắng nghe các dấu hiệu cảnh báo và tuân thủ một chế độ tập luyện, dinh dưỡng lành mạnh.

Những yếu tố có thể dẫn đến bệnh lý 'khó nói' ở nam giới

21:32:22 07/09/2024
Yếu sinh lý và xuất tinh sớm là hai hiện tượng rối loạn sinh lý thường gặp ở nam giới. Rất nhiều người nhầm lẫn giữa hai khái niệm này.

11 lời khuyên để cặp đôi có khoảng thời gian tuyệt vời bên nhau

21:17:49 07/09/2024
Việc tham gia những chuyến du lịch cùng người yêu/bạn đời có thể mở ra những chương khám phá và gắn kết cặp đôi theo những cách tuyệt vời nhất.

Có thể bạn quan tâm

Bạn trai Ý Nhi thái độ khi bạn gái hẹn hò ở Úc, nàng hậu liền khăn gói về VN

Sao việt

20:07:21 21/11/2024
Hoa hậu Ý Nhi vừa dậy sóng mạng xã hội với thông báo mới nhất trên trang cá nhân. Nàng hậu chia sẻ dòng trạng thái: Xin chào Mr World 2024. Cùng Ý Nhi chờ đón đêm chung kết. Hẹn gặp lại mọi người .

Lời nói dối đau lòng trên giường bệnh khiến bất cứ ai cũng rơi nước mắt: Hãy yêu thương gia đình khi còn có thể

Netizen

19:46:46 21/11/2024
Những ngày vừa qua, trên mạng xã hội không ngừng chia sẻ câu chuyện của bạn H.M.Q về những điều mà bạn đã vô tình chứng kiến trong bệnh viện cùng hình ảnh khiến bất cứ ai cũng nhói lòng.

Ứng cứu 5 thuyền viên tàu cá bị chìm trên biển

Tin nổi bật

19:46:26 21/11/2024
Ngay sau đó, Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng Quảng Trị đưa tàu CN09 của đơn vị đang thực hiện nhiệm vụ tại đảo Cồn Cỏ tiếp cận, đưa 5 thuyền viên bị nạn lên đảo an toàn.

Ngủ khách sạn một đêm hết hơn 200 triệu đồng vì nhầm đồng won thành nhân dân tệ

Lạ vui

19:43:10 21/11/2024
Giá thuê phòng chỉ tương đương 940 nghìn đồng nhưng cô Xiao đã trả gần 214 triệu đồng do thanh toán bằng nhân dân tệ thay vì đồng won Hàn Quốc.

Gặp lại vợ cũ sau nhiều năm ly hôn, tôi bước đến châm chọc vài câu, không ngờ lại vác mặt sưng húp trở về

Góc tâm tình

19:41:48 21/11/2024
Rồi có một hôm, cô ấy đùng đùng đi khám bệnh và mang về cái bệnh án trầm cảm. Bố mẹ Lan biết chuyện nên đến tận nơi để chất vấn.

Doãn Quốc Đam, Duy Hưng và dàn diễn viên "Độc đạo" ngậm ngùi chia tay khán giả

Hậu trường phim

19:40:11 21/11/2024
Sau khi Độc đạo kết thúc, trên trang cá nhân, các diễn viên tham gia phim có nhiều bài chia sẻ thu hút sự quan tâm của cộng đồng mạng.

COP29: Bế tắc trong dự thảo tuyên bố chung khi thời điểm bế mạc gần kề

Thế giới

19:39:47 21/11/2024
Tuy những cam kết quan trọng về việc chuyển đổi khỏi nhiên liệu hóa thạch đã được đưa ra tại COP28, nhưng dự thảo tuyên bố chung của COP29 không đưa ra các bước đi cụ thể để giảm sự phụ thuộc vào các nguồn năng lượng này.

Noo Phước Thịnh không để "bạo lực ngôn từ" làm tổn thương

Tv show

19:33:10 21/11/2024
Master of Master tập mở màn đầy cảm hứng với khách mời Noo Phước Thịnh không chỉ mang đến câu chuyện thành công, mà còn là bài học sâu sắc lòng kiên định và cách đối mặt với áp lực.

Tăng Duy Tân hứa tiết lộ nhiều "bí mật" của Tùng Dương ở concert Người đàn ông hát

Nhạc việt

19:31:14 21/11/2024
Từ TP.HCM, Tăng Duy Tân đã bay gấp ra Hà Nội để có buổi tập luyện với Tùng Dương. Cả hai đều chủ động chia câu, phân bè cho hợp lý với ca khúc song ca.

Viễn cảnh Pogba tái hợp Greenwood

Sao thể thao

18:57:24 21/11/2024
Paul Pogba được cho là đang ở giai đoạn đàm phán cuối cùng với CLB Marseille để chuẩn bị cho khả năng trở lại thi đấu.

Bắt quả tang 7 nam nữ sử dụng ma túy, bay lắc trong quán karaoke

Pháp luật

18:29:34 21/11/2024
Công an huyện Krông Pắk (Đắk Lắk) vừa bắt quả tang 7 đối tượng nam nữ đang tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy, bay lắc tại một quán karaoke trên địa bàn.