Những dấu hiệu cảnh báo sớm tình trạng sa sút trí tuệ
Theo các chuyên gia sức khỏe, bệnh sa sút trí tuệ có nhiều dạng, từ sa sút trí tuệ não mạch (vascular dementia) đến sa sút trí tuệ trán – thái dương (frontotemporal dementia – FTD) và sa sút trí tuệ ở người lớn tuổi ( bệnh Alzheimer).
Mỗi dạng ảnh hưởng đến não bộ theo những cách khác nhau, cũng như có những dấu hiệu và triệu chứng riêng. Dưới đây là những dấu hiệu bất thường có thể giúp nhận biết sớm nguy cơ mắc dạng bệnh gây suy giảm nhận thức này:
.
Thèm ăn ngọt bất thường là một trong các biểu hiện sớm của chứng sa sút trí tuệ.
Theo Giáo sư thần kinh học Andrew E. Budson tại ại học Boston (Mỹ), thèm đồ ngọt có thể là dấu hiệu ban đầu của FTD, bởi dạng sa sút trí tuệ đặc biệt này thường biểu hiện qua những thay đổi trong sở thích ăn uống, mà điển hình là thèm ăn đồ ngọt. Một nghiên cứu đăng trên Tạp chí Hiệp hội Y khoa Mỹ cho thấy so với những người không bị bệnh thoái hóa thần kinh, bệnh nhân FTD tiêu thụ đường và thực phẩm chứa tinh bột – đường nhiều hơn và dễ bị tăng cân nhanh hơn.
áng chú ý, trong khi đa số bệnh nhân Alzheimer thường được chẩn đoán ở độ tuổi ngoài 60, các dấu hiệu của FTD thường xuất hiện sớm hơn nhiều. Theo chuyên gia Budson, đa số bệnh nhân FTD bắt đầu xuất hiện các triệu chứng trong giai đọan từ 45-65 tuổi, với khoảng 1/4 số người mắc được chẩn đoán sau 65 tuổi.
Những đổi khác về tính cách
Video đang HOT
Ngoài thèm đồ ngọt, bệnh nhân sa sút trí tuệ trán – thái dương còn có những thay đổi đáng chú ý về tính cách và hành vi. “Thân nhân và bạn bè của những người này thường mô tả họ cư xử giống như con người khác. Họ thường thể hiện những hành vi không phù hợp về mặt xã hội, đưa ra quyết định bốc đồng và hành động bất cẩn, cũng như thể hiện sự thiếu đồng cảm” – ông Budson nói thêm.
Ảnh hưởng năng lực hoạt động thường ngày
Giáo sư Budson cho biết biểu hiện mất hứng thú và động lực để làm bất cứ điều gì là chuyện rất phổ biến ở người bị sa sút trí tuệ. áng ngại là trạng thái tâm lý đó có ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng nắm bắt công việc hoặc hoàn thành các nhiệm vụ hằng ngày. Tuy nhiên, do thói quen cá nhân của người bệnh có thể thay đổi mạnh, nên họ hầu như không nhận thức được những thay đổi đó của bản thân. Do vậy, chính gia đình hoặc bạn bè là những người cần chú ý đến những hành vi bất thường của người bệnh để khuyên họ đến cơ sở y tế kiểm tra sức khỏe trí não.
Giao tiếp trực tuyến giúp người lớn tuổi cải thiện trí não
ây là kết luận vừa được các chuyên gia tại ại học Tây Luân ôn (Anh) đưa ra, sau khi nghiên cứu cách thức giao tiếp của hơn 11.400 người trên 50 tuổi, gồm cả nam lẫn nữ. Trong đó, các đối tượng được hỏi về tần suất mà họ tương tác trực tuyến với gia đình và bạn bè, cũng như hoàn thành bài kiểm tra trí nhớ trong đó yêu cầu họ nhớ lại 10 từ vựng trong các khoảng thời gian khác nhau.
Kết quả cuối cùng cho thấy những người chỉ sử dụng phương pháp giao tiếp “truyền thống, mặt đối mặt” có nhiều dấu hiệu suy giảm nhận thức hơn những người sử dụng thêm công nghệ giao tiếp trực tuyến để giữ liên lạc với gia đình và bạn bè. Theo các tác giả, phát hiện này cho thấy những lợi ích của công nghệ trong việc giúp người lớn tuổi duy trì các mối quan hệ và vượt qua cảm giác cô lập xã hội trong giai đoạn cách ly để phòng chống dịch bệnh, đồng thời cũng giúp họ duy trì sức khỏe trí não.
ược biết, một nghiên cứu trước đó phát hiện suy nghĩ tiêu cực có liên quan đến chứng sa sút trí tuệ khi lớn tuổi. Một nghiên cứu khác còn chỉ ra rằng thái độ thờ ơ, giảm động lực trong cuộc sống cũng có thể là nguyên nhân làm khởi phát chứng sa sút trí tuệ ở người lớn tuổi.
Sa sút trí tuệ: Giải bài toán khó bằng cách tiếp cận sớm
Ngày nay, bệnh sa sút trí tuệ có xu hướng ngày càng gia tăng khi mà tuổi thọ người Việt Nam được cải thiện và tốc độ già hóa ngày càng tăng.
Bệnh không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe mà còn là gánh nặng kinh tế, làm giảm chất lượng cuộc sống không chỉ của người bệnh mà còn của cả người thân xung quanh.
Lão hóa hay suy giảm nhận thức và sa sút trí tuệ
Chúng ta đã biết, ở người cao tuổi có thể có một số biểu hiện như giảm chú ý, kém tập trung, khó ghi nhớ, hay quên v.v... Đó là những hậu quả của quá trình lão hóa não và có thể do suy giảm hoạt tính của chức năng của não bộ. Tuy nhiên chúng ta cần phân biệt các dấu hiệu này với các biến đổi sinh lý, bệnh lý sớm của sa sút trí tuệ để có hướng xử trí phù hợp,kịp thời.
Quá trình tiến triển từ các dấu hiệu lão hóa bình thường đến bệnh lý sa sút trí tuệ đều trải qua một giai đoạn trung gian là "suy giảm nhận thức nhẹ" với các biểu hiện như đau đầu, chóng mặt, mệt mỏi, rối loạn tiền đình, hoa mắt, ù tai, hay tăng tập trung, ghi nhớ do công việc - đây là các yếu tố nguy cơ của suy giảm trí nhớ.
Ảnh hưởng của giai đoạn sớm làm bệnh nhân mất tập trung, mệt mỏi, giảm chất lượng công việc. Nếu không được điều trị bệnh sẽ ngày càng nặng và việc điều trị sẽ ngày càng khó khăn. Bệnh sau đó có thể tiến triển nặng dần lên với đầy đủ các biểu hiện của bệnh sa sút trí tuệ như:
- Trí nhớ bị suy giảm, giảm khả năng nhận thức về thời gian, không gian, không nhận ra được người thân, người quen, các đồ vật quen thuộc.
- Giảm giao tiếp bằng lời và chữ viết, khó tìm từ để nói, nói sai, viết sai.
- Khó khăn trong việc ăn uống, sinh hoạt, vệ sinh cá nhân.
- Lo âu, trầm cảm, lãnh đạm, nghi ngờ.
Việc nhận biết các biểu hiện này từ người thân có giá trị vô cùng quan trọng vì bản thân bệnh nhân khó đánh giá hoặc phát hiện ra được sự thay đổi này trong thời gian dài.
Quản lý và điều trị suy giảm nhận thức và sa sút trí tuệ
Điều trị suy giảm nhận thức và sa sút trí tuệ bao gồm: thay đổi lối sống, sinh hoạt, phục hồi chức năng và điều trị bằng thuốc. Các biện pháp cần được thực hiện sớm và quản lý hiệu quả nhằm giúp người bệnh điều trị bệnh hiệu quả và nâng cao được chất lượng cuộc sống:
Thay đổi lối sống, sinh hoạt: Tăng cường hoạt động trí não như đọc báo, đọc sách, chơi trò chơi phù hợp với lứa tuổi, tạo tinh thần sảng khoái, ăn uống khoa học, tập thể dục đều đặn, tăng cường giao tiếp xã hội.
Tập phục hồi chức năng: Những bài tập được thực hiện ở các bệnh nhân sa sút trí tuệ mức độ vừa và nặng, mỗi bệnh nhân cụ thể sẽ có phác đồ điều trị khác nhau.
Sử dụng thuốc điều trị: Các loại thuốc cần được tư vấn bởi các bác sĩ, với mỗi trường hợp hoặc nguyên nhân cụ thể sẽ có sự lựa chọn thuốc và phác đồ điều trị khác nhau. Không tự ý mua thuốc, không nên sử dụng các loại thực phẩm chức năng hay cây cỏ chưa được kiểm nghiệm, không có bằng chứng rõ ràng để điều trị.
Những quan điểm sai lầm của cộng đồng về sa sút trí tuệ
- Nghĩ các dấu hiệu của bệnh là biểu hiện lão hóa, hoặc cố chịu đựng bệnh mà không đi khám sàng lọc bệnh sớm, dẫn đến bệnh tiến triển ngày càng nặng và điều trị ngày càng khó khăn, di chứng nặng nề.
- Sử dụng các loại cây cỏ không rõ nguồn gốc hoặc không được kiểm định. Việc tin tưởng vào những biện pháp không có căn cứ khoa học chỉ làm mất thời gian mà không có hiệu quả, đến khi bệnh tiến triển nặng hơn mới gặp bác sĩ để điều trị.
- Sử dụng thực phẩm chức năng, nhưng thực phẩm chức năng không thay thế được thuốc. Điều trị bằng thuốc hiệu quả hơn thực phẩm chức năng nhờ vào lượng hoạt chất có trong thuốc cao hơn, được chứng minh hiệu quả thông qua các nghiên cứu lâm sàng, đạt các tiêu chí kỹ thuật đủ để đáp ứng điều trị.
Cần lựa chọn chế phẩm có nguồn gốc rõ ràng, nhà sản xuất uy tín, tùy theo tình trạng bệnh lý mà có các loại thuốc điều trị tương ứng. Trong đó, nhiều loại có nguồn gốc tự nhiên như chế phẩm chiết suất từ cây Vinca Minor , vừa hiệu quả trong điều trị, vừa an toàn khi sử dụng lâu dài.
Như vậy, việc điều trị bệnh hiệu quả hay không phụ thuộc một phần bởi sự phát hiện sớm các dấu hiệu của bệnh, được sàng lọc, tư vấn điều trị sớm và sử dụng các thuốc phù hợp đã được kiểm chứng và kiểm định. Nếu não bộ chúng ta là một chiếc đồng hộ, hãy bảo trì chiếc đồng hồ của bạn ở thời gian đủ sớm!
Xét nghiệm máu có thể dự đoán về bệnh Alzheimer Các nhà khoa học vừa phát hiện ra dấu ấn sinh học trong máu có liên quan đến bệnh Alzheimer, từ đó giúp phát hiện sớm bệnh và có cách can thiệp kịp thời nhằm cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh. Trong khi chưa có phương pháp điều trị hiệu quả, các nhà khoa học đang cố gắng chẩn đoán...