Lực đẩy doanh nghiệp nhà nước: “Bình mới, rượu mới“
Quá trình tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước, trọng tâm là cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước đã triển khai hơn 20 năm nay, gắn liền với sự phát triển của thị trường chứng khoán. Hàn thử biểu trên thị trường nóng hay lạnh ngay lập tức tác động đến quá trình này.
Nguồn cung hàng lớn cho thị trường
Số lượng doanh nghiệp 100% vốn nhà nước đã giảm hơn 10 lần, từ hơn 12.000 doanh nghiệp, với 75% doanh nghiệp do địa phương quản lý xuống còn hơn 5.600 doanh nghiệp năm 2001 và khoảng gần 700 doanh nghiệp tính đến thời điểm cuối năm 2017. Hiện có 40 tỉnh không còn doanh nghiệp nhà nước hoạt động kinh doanh thuần túy, mà chủ yếu sản xuất, cung ứng sản phẩm, dịch vụ công ích, thiết yếu phục vụ phát triển kinh tế – xã hội ở địa phương.
Theo báo cáo của Bộ Tài chính, từ năm 2001 đến cuối năm 2017, tổng số doanh nghiệp nhà nước cổ phần hóa đạt xấp xỉ 5.500 doanh nghiệp (giai đoạn 2001 – 2011 cổ phần hóa 4.009 doanh nghiệp; giai đoạn 2012 – 2015 cổ phần hóa 499 doanh nghiệp, giai đoạn 2011 – 2015 cổ phần hóa 478 doanh nghiệp).
Số lượng doanh nghiệp nhà nước cổ phần hóa đông đảo chính là nguồn cung hàng hóa lớn cho thị trường chứng khoán. Đơn cử, riêng năm 2016 có 56 doanh nghiệp được cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án cổ phần hóa với tổng giá trị thực tế là 34.017 tỷ đồng; trong đó, giá trị thực tế phần vốn nhà nước là 24.390 tỷ đồng.
Tổng vốn điều lệ theo phương án được phê duyệt là 24.379 tỷ đồng; trong đó, Nhà nước nắm giữ 11.937 tỷ đồng (bằng 48,97% vốn điều lệ), bán cho nhà đầu tư chiến lược 7.670 tỷ đồng (bằng 31,46% vốn điều lệ), bán cho người lao động 388 tỷ đồng (bằng 1,59% vốn điều lệ), tổ chức công đoàn 8 tỷ đồng (bằng 0,03% vốn điều lệ), số lượng cổ phần bán đấu giá công khai là 4.374 tỷ đồng (bằng 17,94% vốn điều lệ).
Năm 2017, có 45 doanh nghiệp được cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án cổ phần hóa. Các doanh nghiệp cổ phần hóa có tổng giá trị thực tế lên tới hơn 213.700 tỷ đồng, gấp 6 lần tổng giá trị thực tế các doanh nghiệp đã cổ phần hóa trong năm 2016.
Giá trị thực tế phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp đã cổ phần hóa là gần 88.400 tỷ đồng, gấp 3,5 lần giá trị thực tế phần vốn nhà nước của các doanh nghiệp đã cổ phần hóa năm 2016.
Năm 2018, theo các quyết định đã được Chính phủ phê duyệt, có 85 doanh nghiệp nhà nước thuộc diện cổ phần hóa. Đáng chú ý, các doanh nghiệp thực hiện tái cơ cấu theo phương thức này có quy mô ngày càng lớn, trong đó có nhiều tổ chức là trụ cột của nền kinh tế.
Cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước tạo ra nguồn cung hàng hóa lớn cho thị trường chứng khoán khi Chính phủ có chủ trương gắn cổ phần hóa với niêm yết cổ phiếu trên sàn. Gần nhất, Nghị định 126/2017/NĐ-CP có hiệu lực từ ngày 1/1/2018 quy định, khi lập hồ sơ IPO, doanh nghiệp phải đồng thời lập hồ sơ đăng ký lưu ký và hồ sơ đăng ký giao dịch hoặc niêm yết trên thị trường chứng khoán (nếu đủ điều kiện). Trong thời hạn tối đa 90 ngày kể từ ngày kết thúc IPO, doanh nghiệp phải hoàn tất thủ tục đăng ký lưu ký cổ phiếu tại Trung tâm Lưu ký chứng khoán Việt Nam và đăng ký giao dịch trên UPCoM.
Cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, thoái vốn nhà nước đã tăng thu ngân sách nhà nước để đáp ứng nhu cầu chi cho đều tư phát triển. Về tổng thể, giá trị vốn đầu tư của Nhà nước vào doanh nghiệp được bảo toàn (có thặng dư) và thu hồi đủ trong quá trình cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước.
Video đang HOT
Đơn cử, giai đoạn 2011 – 2015, các tập đoàn, tổng công ty nhà nước đã thực hiện thoái vốn đầu tư vào 5 lĩnh vực nhạy cảm (bất động sản, chứng khoán, tài chính – ngân hàng, bảo hiểm và quỹ đầu tư) được 11.036 tỷ đồng, thu về 10.742 tỷ đồng (số thu về giảm so với sổ sách do Tập đoàn Dầu khí thoái 800 tỷ đồng và Tổng công ty Lương thực Miền Nam thoái 1,3 tỷ đồng với giá 0 đồng theo chỉ đạo của Ngân hàng Nhà nước).
Trong năm 2016, các đơn vị đã thoái được 3.646 tỷ đồng, thu về 6.840 tỷ đồng, bao gồm: Thoái vốn tại 5 lĩnh vực nhạy cảm được 490 tỷ đồng, thu về 450 tỷ đồng. SCIC cũng thực hiện bán vốn tại 67 doanh nghiệp với giá trị là 1.577 tỷ đồng, thu về 4.116 tỷ đồng (chưa tính khoản bán đấu giá cổ phần của Vinamilk ngày 12/12/2016).
Trên hai sở giao dịch chứng khoán liên tục diễn ra các cuộc đấu giá cổ phần lần đầu ra công chúng, đã hút một lượng vốn lớn từ các nhà đầu tư trong và ngoài nước. Chẳng nói đâu xa, ngay đầu năm 2018, các đợt IPO của Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam (VRG), Công ty Lọc hóa dầu Bình Sơn (BSR), Tổng công ty Điện lực dầu khí Việt Nam ( PV Power), Tổng công ty Dầu Việt Nam ( PV Oil), Tổng công ty Thương mại Hà Nội ( Hapro)… đã thu hút gần 30.000 tỷ đồng qua thị trường chứng khoán.
Không chỉ đấu giá cổ phần lần đầu, thị trường chứng khoán đã trở thành đòn bẩy cho các đợt thoái vốn nhà nước quy mô lớn. Những đợt thoái vốn thành công của Sabeco, Vinamilk, Nhựa Bình Minh… gần đây, đã đưa tên t.uổi Việt Nam lọt vào những thị trường có hoạt động M&A nổi bật nhất khu vực châu Á, đem lại nguồn thu hàng tỷ USD cho Nhà nước.
Không khó để nhận ra vai trò quan trọng của thị trường chứng khoán gắn với quá trình tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước, bởi khi thị trường thứ cấp ảm đạm và rơi vào chu kỳ giảm điểm kéo dài, các hoạt động như đấu giá cổ phần, thoái vốn nhà nước trên cả thị trường sơ cấp và thứ cấp đều trầm lắng và không thu hút được các nhà đầu tư.
Đơn cử, quá trình cổ phần hóa và thoái vốn nhà nước giai đoạn 2011 – 2015 và năm 2016 chịu tác động từ những diễn biến bất lợi của kinh tế thế giới và khu vực, đặc biệt là giai đoạn 2011 – 2013 là giai đoạn Việt Nam chịu tác động mạnh từ cuộc khủng hoảng tài chính thế giới dẫn tới suy giảm của thị trường tài chính, chứng khoán, do đó cũng tác động tiêu cực giảm sức hút thị trường làm chậm tiến độ cổ phần hóa và thoái vốn.
Tăng giám sát, cải thiện quản trị doanh nghiệp
Nhưng t.iền thu về không phải là tất cả, vai trò lớn hơn của thị trường chứng khoán đối với các doanh nghiệp nhà nước sau chuyển đổi là nó góp phần thay đổi về chất trong hoạt động doanh nghiệp, tạo ra cơ chế giám sát mạnh mẽ hơn từ các “ông chủ” mới, từ đó góp phần cải thiện công tác quản trị doanh nghiệp.
Số liệu của Bộ Tài chính cho thấy, hiệu quả hoạt động tại hầu hết doanh nghiệp nhà nước sau cổ phần hóa cải thiện rõ rệt. Các doanh nghiệp đều sản xuất – kinh doanh có hiệu quả, nộp ngân sách và thu nhập của người lao động được nâng lên. Sự ra đời các công ty cổ phần qua cổ phần hóa tiếp tục làm tăng tính cạnh tranh trong nền kinh tế, thúc đẩy thị trường chứng khoán, thị trường tài chính phát triển.
Thông qua thị trường chứng khoán, nhiều doanh nghiệp có điều kiện để huy động các nguồn lực đổi mới, phát triển, nâng cao hiệu quả sản xuất – kinh doanh; người lao động được quan tâm, bảo đảm quyền lợi, việc làm; nhà đầu tư có thêm cơ hội đầu tư vào doanh nghiệp; qua đó phân bổ hợp lý và nâng cao hiệu quả sử dụng các nguồn lực của Nhà nước.
Hoạt động công khai, minh bạch, công bố thông tin thường kỳ của các doanh nghiệp niêm yết đã trở thành các ví dụ sống động, thuyết phục để Chính phủ ban hành nhiều quy định buộc khối doanh nghiệp nhà nước hoạt động ngày càng công khai, minh bạch hơn, cải thiện việc sử dụng các nguồn lực nhà nước một cách hiệu quả.
Mặc dù đã đạt được những kết quả đáng kể trong quá trình sắp xếp, đổi mới và cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước, về tổng thể quá trình cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước thời gian qua vẫn bộc lộ nhiều bất cập như số lượng doanh nghiệp nhà nước vẫn còn nhiều so với mục tiêu đặt ra.
Nhiều doanh nghiệp nhà nước không thuộc đối tượng mà Nhà nước cần nắm giữ (100% vốn điều lệ hoặc thuộc nhóm có cổ phần, góp vốn chi phối), nhưng vẫn còn tỷ lệ vốn nhà nước trong vốn điều lệ cao, hệ thống quản trị hiện đại chưa được áp dụng phổ biến trong các doanh nghiệp, hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp nhà nước vẫn chưa đáp ứng yêu cầu đặt ra, còn đầu tư dàn trải, kém hiệu quả và gây thất thoát lớn về vốn nhà nước…
Do vậy, Đảng và Chính phủ đặt ra mục tiêu tiếp tục đẩy mạnh cơ cấu lại, đổi mới doanh nghiệp nhà nước. Nghị quyết của Quốc hội số 24/2016/QH14 ngày 8/11/2016 về kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2016 – 2020 đã đề ra mục tiêu thoái toàn bộ vốn nhà nước tại các doanh nghiệp thuộc các ngành không cần Nhà nước sở hữu trên 50% vốn, thoái vốn nhà nước xuống mức sàn quy định đối với các ngành mà Nhà nước sắp xếp, cơ cấu lại vốn đầu tư.
Trong giai đoạn 2017 – 2020 trên cơ sở các tiêu chí phân loại doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp có vốn nhà nước thuộc các ngành, lĩnh vực, phấn đấu hoàn thành thoái vốn tại các doanh nghiệp mà Nhà nước không cần nắm giữ, tham gia góp vốn.
Đồng thời, nhiều chính sách, quy định cũng được ban hành nhằm nâng cao năng lực, hiệu lực, hiệu quả công tác đ.ánh giá, giám sát, hoạt động thanh tra, kiểm tra và cơ chế thưởng, phạt và chế tài cụ thể đối với hoạt động liên quan đến quản lý của chủ sở hữu đối với vốn nhà nước.
Các chủ thể tham gia vào hoạt động quản lý của chủ sở hữu nhà nước đối với phần vốn nhà nước đầu tư vào doanh nghiệp được xác định quyền và trách nhiệm cụ thể, rõ ràng. Việc thực hiện giám sát, đ.ánh giá có xu hướng áp dụng các phương pháp, mô hình hiện đại, đảm bảo tính tương đồng với chuẩn mực quốc tế.
Những chuyển động chính sách và thực tiễn trong việc đổi mới doanh nghiệp nhà nước đã và đang tạo ra những tác động lớn tới thị trường chứng khoán, bổ sung một lượng lớn các doanh nghiệp niêm yết, đăng ký giao dịch trên thị trường tập trung, qua đó gia tăng quy mô vốn hóa thị trường. Do đó, sự phát triển bền vững của thị trường chứng khoán được nhìn nhận sẽ ngày càng có vai trò quan trọng không chỉ đối với công cuộc tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước, mà với cả nền kinh tế.
Theo Hà Minh – Thành Trung
Đặc san Toàn cảnh doanh nghiệp niêm yết 2018
Hàng trăm nhà đầu tư quan tâm tới IPO “con cưng” của PVN
Chiều ngày 16.1, tại Hội thảo giới thiệu cơ hội đầu tư vào đơn vị "con cưng" của Tập đoàn dầu khí quốc gia Việt Nam (PVN) là Tổng công ty Điện lực Dầu khí Việt Nam (PV POWER) đã thu hút hàng trăm nhà đầu tư cả trong và ngoài nước.
Hàng trăm nhà đầu tư quan tâm tới IPO "con cưng" của PVN (Ảnh: PL)
Đã có 30 nhà đầu tư tiềm năng
Theo ghi nhận của phóng viên, số lượng các nhà đầu tư trong và ngoài nước quan tâm tới sự kiện này đã vượt quá dự kiến của Ban tổ chức.
Giới thiệu về tiềm năng và cơ hội đầu tư, ông Nguyễn Xuân Hoà - Tổng Giám đốc PV POWER cho biết: Theo phương án cổ phần hoá đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, vốn điều lệ của PV POWER sau cổ phần hoá được xác định là trên 23.418 tỷ đồng. Cổ phần bán ưu đãi cho người lao động hơn 2,7 triệu cổ phần, chiếm 0.118% vốn điều lệ. Cổ phần bán đấu giá công khai hơn 468 triệu cổ phần, tương đương 20% vốn điều lệ. Cổ phần bán cho nhà đầu tư chiến lược hơn 676 triệu cổ phần, gần 29% vốn điều lệ. Giá khởi điểm 14.400 đồng/CP và được bán theo phương thức đấu giá công khai tại HNX.
Đại diện PV POWER cũng cho biết, sau khi tổ chức gặp gỡ các nhà đầu tư, hiện có khoảng 100 nhà đầu tư trong, ngoài nước quan tâm trở thành đối tác chiến lược của PV POWER. Tuy nhiên, qua lựa chọn trước thềm IPO còn lại hơn 30 nhà đầu tư có tiềm năng. PV POWER cũng cho biết do yêu cầu của đối tác nên hiện tại chưa tiết lộ danh tính của các nhà đầu tư chiến lược này.
Trước đó, PV POWER cũng đã công bố, ngày 31.1, sẽ chính thức đấu giá cổ phần lần đầu ra công chúng (IPO). Như vậy, trong đợt này, ngoài PVOIL, PVPOWER cũng có giá khởi điểm khá hợp lý nên đang được rất nhiều nhà đầu tư quan tâm.
Theo ông Đinh Văn Sơn - Thành viên HĐTV PVN, trong các lĩnh vực sản xuất của PVN hiện nay chỉ duy nhất có PV POWER, sau khi cổ phần hóa Nhà nước sẽ nắm giữ 1.194 triệu cổ phần, tương đương 51% vốn điều lệ. "Năm 2019, nếu tái cơ cấu vốn hiệu quả, PVN sẽ giảm số cổ phần xuống dưới 50%, tạo điều kiện mở rộng thu hút vốn đầu tư cho PV POWER, đồng thời mở ra cơ hội cho các nhà đầu tư chiến lược khác", ông Sơn nói.
PV POWER là đơn vị phát điện lớn nhất tiến hành IPO (Ảnh: PL)
Chiếm 12% thị phần điện
Đại diện Công ty Cổ phần Chứng khoán Bản Việt, đơn vị tư vấn IPO cho PV POWER phân tích: Được thành lập tháng 5.2007, PV POWER do PVN sở hữu 100% vốn điều lệ, PV Power hiện là tổng công ty phát điện lớn thứ 2 cả nước chỉ sau EVN, trực tiếp quản lý - vận hành 8 công ty/nhà máy điện với tổng công suất lắp đặt 4.208,2 MW, sản lượng phát điện khoảng 21 tỷ kWh/năm, chiếm 12% thị phần toàn hệ thống. Sản xuất điện cũng là hoạt động chính của Tổng công ty, đóng góp hơn 90% doanh thu hàng năm.
Đặc biệt nhiệt điện khí đang là thế mạnh của PV POWER với 4 nhà máy Cà Mau 1 và 2 (1.500 MW), Nhơn Trạch 1 (450 MW), Nhơn Trạch 2 (750 MW) chiếm 64% công suất thiết kế, 79,64% tổng sản lượng điện sản xuất.
Tính đến 30.9.2017, quy mô tài sản của PV POWER đạt 64.314 tỷ đồng, chiếm 70% trong đó là tài sản cố định. Các khoản phải thu dù lên tới 6.000 tỷ đồng, chiếm 9,3% tổng tài sản, nhưng phần lớn đến từ các đối tác lớn như Tập đoàn Điện lực Việt Nam, PVN... nên rủi ro thất thoát không đáng kể.
Về cơ cấu nguồn vốn, mặc dù số dư nợ phải trả lên đến 36.418 tỷ đồng, chiếm 56,6%, chủ yếu là nợ vay (27.479 tỷ đồng) để đầu tư các nhà máy, tuy nhiên, rủi ro thanh toán của PV POWER vẫn được kiểm soát tốt nhờ dòng t.iền hoạt động kinh doanh trên dưới 5.000 tỷ đồng/năm.
"Với định hướng thoái vốn nhà nước xuống dưới 51% sau năm 2019, nhà đầu tư chiến lược hoàn toàn có cơ hội tiến tới sở hữu chi phối doanh nghiệp PV POWER", PGS. TS. Ngô Trí Long cho biết.
Theo đại diện Công ty cổ phần Chứng khoán Bảo Việt, với việc sử dụng phương pháp chiết khấu dòng t.iền vốn chủ sở hữu (FCFF) và dòng t.iền tự do vốn cổ phần (FCFE) để định giá thì PV POWER ở mức 18.820 đồng/cổ phần.
Ông Nguyễn Duy Giang - Phó Tổng giám đốc PV POWER cho biết thêm, trong nhiều năm nay lợi nhuận của PV POWER đều tăng trưởng ổn định, chỉ có năm 1014 - 2015 lợi nhuận bị suy giảm do giá dầu giảm. Dự kiến, từ năm 2021 trở đi, nhà máy điện Nhơn Trạch 3 và 4 đi vào hoạt động chắc chắn doanh thu và lợi nhuận của PV POWER sẽ tiếp tục tăng mạnh.
Trong năm 2017, PV POWER ước tính, doanh thu đạt khoảng 30.987 tỷ đồng, lợi nhuận trước thuế 2.503 tỷ đồng, bằng 183% kế hoạch. Theo đó, lợi nhuận sau thuế hợp nhất của PV POWER cũng được ước tính cả năm 2017 đạt vào khoảng 2.300 tỷ đồng.
"Với lợi nhuận năm 2017 khoảng 2.300 tỷ đồng, bội số giá trên thu nhập (P/E) ở mức giá khởi điểm của PV POWER tương đương 14,3 lần, thấp hơn đáng kể so với P/E bình quân của thị trường hiện nay là 20 lần, đồng thời nếu so sánh với giá cổ phiếu của Công ty cổ phần Điện lực Dầu khí Nhơn Trạch 2 (mã NT2) trên sàn là khoảng 35.000 đồng/cổ phiếu, mức giá khởi điểm14.400 đồng/cổ phiếu của PV POWER khá hấp dẫn", PGS. TS. Ngô Trí Long phân tích.
Theo Danviet
3 ‘ông lớn’ ngành dầu khí PV Oil, PV Power và Lọc dầu Dung Quất sẽ đồng loạt IPO trong quý I/2018 3 doanh nghiệp lớn đầu ngành của PVN sẽ tổ chức IPO trong vòng 3 tháng kể từ ngày 8/12 sau khi đã được Chính phủ phê duyệt phương án cổ phần hóa. Phó thủ tướng Vương Đình Huệ vừa ký quyết định phê duyệt phương án cổ phần hóa tại 3 công ty lớn thuộc Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN)...