Đẩy lui chuột rút khi ngủ với cách khắc phục hiệu quả này

Bị chuột rút khi ngủ là hiện tượng thường gặp ở mọi lứa tuổi. Tuy dạng chuột rút này không ảnh hưởng đến sức khỏe nhưng lại là nỗi ám ảnh của nhiều người, thậm chí gây nên chứng mất ngủ về đêm.

Biểu hiện chuột rút khi ngủ là sự co thắt cơ đột ngột không tự ý, đa số các trường hợp xảy ra ở cơ bắp chân, thỉnh thoảng tình trạng này gặp ở cơ đùi và cơ bàn chân.

Hiện tượng chuột rút lúc ngủ có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng thường có xu hướng gia tăng dần theo độ tuổi.

Chuột rút lúc ngủ đa phần xảy ra ở vùng chân, hay gặp nhất là ở cơ bắp chân, bàn chân, mắt cá chân và ngón chân. Nếu bệnh nhân bị chuột rút ở đùi, cơ đùi trước, cơ đùi sau.

Đối với người bình thường khỏe mạnh, đôi khi cũng gặp phải chuột rút vào bất cứ thời điểm nào đó trong ngày. Tuy nhiên, nếu tình trạng chuột rút khi ngủ tái phát nhiều lần thì bệnh nhân cần đi khám và chẩn đoán chính xác vì rất có thể đó là dấu hiệu tiềm ẩn của một bệnh lý nào đó.

Đẩy lui chuột rút khi ngủ với cách khắc phục hiệu quả này - Hình 1

Chuột rút khi đang ngủ gây đau nhức, khó chịu, là thủ phạm gián tiếp gây nên chứng mất ngủ về đêm. Đồ họa: Minh Quang

Khi gặp phải tình trạng này, bạn cần hiểu được nguyên nhân gây nên các cơn chuột rút, từ đó có những biện pháp thay đổi phù hợp:

Lạnh chân

Bệnh nhân bị chuột rút vào ban đêm có thể do gió từ quạt hoặc từ bên ngoài trời thổi vào chân. Thường vào mùa hè, luồng gió từ quạt hoặc máy lạnh thổi trực tiếp vào chân. Vào đêm đông, trời trở lạnh, khí trời luồn vào phòng, bệnh nhân không mang tất.

Vận động quá sức

Vào ban ngày, người bệnh vận động quá sức, khiến cơ bắp mỏi mệt hoặc chấn thương. Quá trình vận động sẽ làm tiêu hao lượng đường ở gan, nếu tiêu hao quá mức mà không kịp bổ sung calo cho cơ thể, sẽ khiến chân dễ bị chuột rút về đêm.

Video đang HOT

Thiếu nước và mất cân bằng chất điện giải

Cơ thể thường xuyên bị thiếu nước, bổ sung nước không đủ lượng cần thiết trong ngày là nguyên nhân dẫn đến chuột rút vào ban đêm.

Vận động quá mức, phơi nắng lâu, hoạt động ngoài trời thường gây đổ nhiều mồ hôi, khiến cho cơ thể bị mất rất nhiều nước và chất điện giải.

Nếu không được bổ sung đầy đủ nước và điện giải, ban đêm sẽ dễ bị chuột rút khi ngủ.

Ngoài ra, thói quen uống trà lợi tiểu, uống cà phê cũng sẽ khiến cơ thể bị thiếu nước và mất cân bằng chất điện giải.

Thiếu hụt các chất dinh dưỡng

Chế độ ăn uống mất cân đối, không hợp lý dẫn đến cơ thể thiếu chất dinh dưỡng như canxi, magie, kali,… Việc thiếu đi các khoáng chất thiết yếu sẽ gây mất cân bằng chất điện giải, dẫn đến tình trạng chuột rút lúc ngủ.

Phụ nữ mang thai

Phụ nữ mang thai là đối tượng có tỷ lệ bị chuột rút khá cao do cơ thể tăng tích trữ nước và mất cân bằng chất điện giải, kèm theo đó là sức nặng của thai nhi, khiến cho tuần hoàn máu ở chân kém đi.

Ngoài ra, sự thay đổi nội tiết tố trong thai kỳ có thể dẫn đến hạ canxi máu, cũng là nguyên nhân làm cho thai phụ bị chuột rút vào ban đêm.

Tâm trạng căng thẳng, lo lắng

Những người thường bị áp lực, căng thẳng quá độ sẽ dễ bị chuột rút khi ngủ, vì tình trạng căng thẳng có thể khiến cho các hormon trong cơ thể bị mất cân bằng, nhịp tim nhanh, huyết áp cao.

Để hạn chế xảy ra chuột rút vào ban đêm, người bệnh nên tích cực vận động, tập thể dục đều đặn, thường xuyên để giúp lưu thông khí huyết.

Buổi tối trước khi đi ngủ, nên vận động cơ bắp nhẹ nhàng hoặc tập kéo căng cơ bắp chân vài phút trước khi vào giấc ngủ. Ban ngày, người bệnh có thể đi bộ, chạy bộ, bơi lội, tập đạp xe để vận động cho đôi chân của mình

Tại sao bị chuột rút khi ngủ?

Chuột rút là tình trạng co thắt cơ đột ngột, gây đau dữ dội ở một bắp thịt, làm cho bệnh nhân không tiếp tục cử động được nữa, khiến bạn đau đớn. Nhưng tại sao chuột rút lại thường xảy ra khi ngủ?

Chuột rút dễ xảy ra với các vận động viên, người lớn tuổi, phụ nữ mang thai, người bệnh giãn tĩnh mạch hoặc xơ vữa mạch máu. Mọi người biết đến chuột rút là do thiếu canxi nên sẽ tích cực bổ sung canxi, nhưng tình trạng chuột rút vẫn không cải thiện. Trên thực tế, có rất nhiều nguyên dân gây chuột rút vào ban đêm, không chỉ là do thiếu canxi, do đó phải tìm được nguyên nhân thật sự thì mới có thể cải thiện được.

Lý do chuột rút khi ngủ

Lý giải chứng chuột rút thường xảy ra vào ban đêm khi ngủ, các nhà chuyên môn cho rằng một sốt nguyên nhân chính sau:

Lạnh chân : Bệnh nhân bị chuột rút vào ban đêm có thể do gió từ quạt hoặc từ bên ngoài trời thổi vào chân. Thường vào mùa hè, luồng gió từ quạt hoặc máy lạnh thổi trực tiếp vào chân. Vào đêm đông, trời trở lạnh, khí trời luồng vào phòng.

Vận động quá sức: Vào ban ngày, người bệnh vận động quá sức, khiến cơ bắp mỏi mệt hoặc chấn thương. Quá trình vận động sẽ làm tiêu hao lượng đường ở gan, nếu tiêu hao quá mức mà không kịp bổ sung calo cho cơ thể, sẽ khiến chân dễ bị chuột rút về đêm.

Tại sao bị chuột rút khi ngủ? - Hình 1

Chuột rút khi ngủ và ban đêm có nhiều lý do khác nhau (Ảnh minh họa)

Thiếu nước và mất cân bằng chất điện giải: Cơ thể thường xuyên bị thiếu nước, bổ sung nước không đủ lượng cần thiết trong ngày là nguyên nhân dẫn đến chuột rút vào ban đêm.

Tuần hoàn máu kém: Ngồi lâu, đứng lâu sẽ tạo ra áp lực lên các cơ bắp và mạch máu, dẫn đến tuần hoàn máu kém, đặc biệt là ở chân. Ngoài ra, nhiều người khi ngủ thường xuyên để cong chân, co gập chân, khiến cho các cơ bắp ở chân co lại khá lâu và không được duỗi ra. Nếu duy trì tư thế ngủ này trong đêm, khi cử động nhẹ có thể gây ra chuột rút.

Thiếu hụt các chất dinh dưỡng: Chế độ ăn uống mất cân đối, không hợp lý dẫn đến cơ thể thiếu chất dinh dưỡng như canxi, magie, kali,... Việc thiếu đi các khoáng chất thiết yếu sẽ gây mất cân bằng chất điện giải, dẫn đến tình trạng chuột rút lúc ngủ.

Cách xử trí khi bị chuột rút

Đang vận động bất ngờ bị chuột rút sẽ rất đau bắp thịt, khiến phải dừng lại ngay không cử động được nữa.

Muốn khỏi đau nhanh chóng cần thực hiện các thao tác sau đây: dừng vận động, cố gắng thả chùng chi bị bệnh để thư giãn bắp thịt đang bị co rút.

Nhẹ nhàng xoa bóp bắp cơ, nếu có dầu nóng thì thoa dầu lên vùng da của bắp thịt đang bị co rút.

Nếu chuột rút ở cẳng chân, bạn nên nhẹ nhàng vươn duỗi cơ theo chiều đối ngược: kéo đầu ngón chân và bàn chân lên cao hướng về đầu gối.

Tại sao bị chuột rút khi ngủ? - Hình 2

Cách xử trí khi bị chuột rút (Ảnh minh họa)

Khi bị chuột rút bắp đùi, cần nhờ người khác kéo thẳng chân ra, một tay nâng cao gót chân, tay kia đồng thời ấn đầu gối xuống.

Trường hợp chuột rút cơ xương sườn, bạn phải hít thở sâu để thư giãn cơ hoành đồng thời xoa bóp nhẹ các bắp thịt xung quanh lồng ngực.

Uống nước trà đường nóng, cà phê pha ngọt, nước oresol, nước cam, nước chanh...

Sau khi đã qua cơn đau, về nhà bạn có thể tắm nước nóng để thư giãn bắp thịt. Bạn nên đi giày vừa chân, gót giày không quá cao.

Có thể dùng một số loại thuốc thuốc điều trị chuột rút như: vitamin E, thuốc thư giãn cơ... Bình thường chuột rút không kéo dài và không gây nguy hiểm.

Nếu thỉnh thoảng bạn mới bị chuột rút thì không đáng ngại. Nhưng nếu bạn thường xuyên bị chuột rút, hoặc bị chuột rút gây đau đớn, thì cần đi khám bệnh, xét nghiệm để được chẩn đoán và điều trị đúng bệnh gây ra chuột rút.

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?
Không

Tin liên quan

Tiêu điểm

Thời điểm tốt nhất trong ngày để uống dầu cáThời điểm tốt nhất trong ngày để uống dầu cá
07:47:28 19/05/2025
Hiểu lầm phổ biến về sữa của cha mẹ khiến bé 3 tuổi phải truyền máuHiểu lầm phổ biến về sữa của cha mẹ khiến bé 3 tuổi phải truyền máu
07:58:28 19/05/2025
4 không khi ăn sầu riêng4 không khi ăn sầu riêng
09:09:32 19/05/2025
Người cao tuổi có nên kiêng ăn mỡ lợn?Người cao tuổi có nên kiêng ăn mỡ lợn?
07:37:59 18/05/2025
Nữ sinh ngỡ ngàng khi bác sĩ nói mình là con trai, từ chối phẫu thuậtNữ sinh ngỡ ngàng khi bác sĩ nói mình là con trai, từ chối phẫu thuật
19:28:00 17/05/2025
Người bệnh đái tháo đường có nên ăn dứa?Người bệnh đái tháo đường có nên ăn dứa?
07:53:15 18/05/2025
7 cách tăng năng lượng vào buổi sáng mà không cần cà phê7 cách tăng năng lượng vào buổi sáng mà không cần cà phê
07:44:24 18/05/2025
3 không khi dùng mật ong3 không khi dùng mật ong
08:00:07 18/05/2025

Tin đang nóng

Sốc: Phát hiện thi thể sao nam nổi tiếng trong rừng, 2 tay bị trói chặtSốc: Phát hiện thi thể sao nam nổi tiếng trong rừng, 2 tay bị trói chặt
07:19:12 19/05/2025
Hơn 100 ngày sau khi Từ Hy Viên đột ngột qua đời: 2 con minh tinh bị cấm đến đám cưới của cha và mẹ kế hot girl?Hơn 100 ngày sau khi Từ Hy Viên đột ngột qua đời: 2 con minh tinh bị cấm đến đám cưới của cha và mẹ kế hot girl?
06:06:38 19/05/2025
Cậu cả bầu Hiển có con lần 3, vợ bí ẩn lộ thân thế, dâu thứ Đỗ Mỹ Linh ra rìa?Cậu cả bầu Hiển có con lần 3, vợ bí ẩn lộ thân thế, dâu thứ Đỗ Mỹ Linh ra rìa?
10:15:47 19/05/2025
Chủ tịch Công ty Dược Sơn Lâm khai chi tiền 'hoa hồng' cho gần 100 cán bộ y tếChủ tịch Công ty Dược Sơn Lâm khai chi tiền 'hoa hồng' cho gần 100 cán bộ y tế
08:22:37 19/05/2025
Chủ tịch tỉnh yêu cầu xác minh việc bữa ăn bán trú phải đóng 2 lần thuếChủ tịch tỉnh yêu cầu xác minh việc bữa ăn bán trú phải đóng 2 lần thuế
09:21:22 19/05/2025
Người yêu cũ đòi "hot boy" Tống Đông Khuê trả gần 44 tỷ đồng: Toà sơ thẩm phán quyết ra sao?Người yêu cũ đòi "hot boy" Tống Đông Khuê trả gần 44 tỷ đồng: Toà sơ thẩm phán quyết ra sao?
10:09:30 19/05/2025
Jack "đụng chạm" còn thái độ với con Vân Dung, thiếu gia up ảnh full HD cực sốcJack "đụng chạm" còn thái độ với con Vân Dung, thiếu gia up ảnh full HD cực sốc
07:17:31 19/05/2025
MC Mai Ngọc tổ chức tiệc đầy tháng hoành tráng cho con, để lộ mối quan hệ với nhà chồngMC Mai Ngọc tổ chức tiệc đầy tháng hoành tráng cho con, để lộ mối quan hệ với nhà chồng
06:24:44 19/05/2025

Tin mới nhất

Giữa cơn bão AI, người thầy vẫn là trái tim của giáo dục

Giữa cơn bão AI, người thầy vẫn là trái tim của giáo dục

09:18:22 19/05/2025
Nhưng cùng với ánh sáng rực rỡ ấy, lửa cũng từng thiêu rụi nhà cửa, phá hủy mùa màng và đôi khi, thiêu rụi chính sự sống của con người. Lịch sử cho thấy: lửa là công cụ, nhưng cách sử dụng nó mới là điều quyết định.
AI và y học: Khi trí tuệ nhân tạo trở thành "bác sĩ thầm lặng'"

AI và y học: Khi trí tuệ nhân tạo trở thành "bác sĩ thầm lặng'"

08:46:52 19/05/2025
Trí tuệ nhân tạo đang dần trở thành công cụ hỗ trợ đắc lực cho bác sĩ trong chẩn đoán, điều trị, nghiên cứu và quản lý y tế, mở ra kỷ nguyên y học mới tại Việt Nam.
Bia rượu vẫn đang tàn phá sức khỏe người Việt

Bia rượu vẫn đang tàn phá sức khỏe người Việt

08:43:13 19/05/2025
Theo người nhà, ông P. có tiền sử nghiện rượu nhiều năm nhưng chưa từng đi khám sức khỏe định kỳ. Trước khi nhập viện khoảng hai tuần, người bệnh xuất hiện nhiều triệu chứng bất thường nhưng vẫn tiếp tục uống rượu hàng ngày.
Liệu pháp proton đột phá điều trị ung thư không tác dụng phụ

Liệu pháp proton đột phá điều trị ung thư không tác dụng phụ

08:42:40 19/05/2025
Tuy nhiên, nhờ phương pháp điều trị mới này, Beard không gặp tác dụng phụ nào đáng kể. Quy trình điều trị chỉ mất khoảng 30 phút mỗi ngày, 5 ngày một tuần, trong 3 tháng, cho phép cô vẫn có thể đi làm và dành thời gian cho gia đình.
Uống nước chanh nghệ mỗi sáng có tác dụng gì?

Uống nước chanh nghệ mỗi sáng có tác dụng gì?

08:28:15 19/05/2025
Nghệ có thể giúp kích thích mật, hỗ trợ tiêu hóa và giúp loại bỏ chất thải ra khỏi cơ thể. Nghệ cũng có thể giúp ích cho các vấn đề tiêu hóa như đau bụng, khó tiêu và táo bón.
Thói quen buổi sáng 'đầu độc' gan không kém bia rượu

Thói quen buổi sáng 'đầu độc' gan không kém bia rượu

08:12:04 19/05/2025
Bỏ ăn sáng, không uống nước, lạm dụng caffeine hay nhịn tiểu khi thức dậy là những thói quen gây hại lớn cho gan mà nhiều người mắc phải vào buổi sáng.
5 dấu hiệu cảnh báo sớm nhất gan bị tổn thương, bạn chớ bỏ qua

5 dấu hiệu cảnh báo sớm nhất gan bị tổn thương, bạn chớ bỏ qua

07:15:35 19/05/2025
Gan có thể bị tổn thương và giảm chức năng do bệnh tật hoặc thói quen lối sống. Đôi khi, những triệu chứng cảnh báo sẽ xuất hiện ngay lập tức, nhưng không phải lúc nào cũng vậy.
Những rủi ro ít người biết khi dùng vitamin tổng hợp

Những rủi ro ít người biết khi dùng vitamin tổng hợp

07:42:46 18/05/2025
Điều này là sai lầm lớn, bởi vì thực phẩm tự nhiên không chỉ cung cấp vitamin mà còn có chất xơ, enzyme và nhiều hợp chất thực vật có lợi mà viên uống không thể thay thế.
Chanh cực hại với những người này, cố tình ăn vào coi chừng 'rước họa vào thân'

Chanh cực hại với những người này, cố tình ăn vào coi chừng 'rước họa vào thân'

10:46:05 17/05/2025
Nếu bạn đang sử dụng bất kỳ loại thuốc nào, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ trước khi thường xuyên sử dụng chanh để đảm bảo an toàn và hiệu quả điều trị.
Bí ẩn ánh sáng phát ra từ cơ thể con người khi còn sống

Bí ẩn ánh sáng phát ra từ cơ thể con người khi còn sống

09:58:17 17/05/2025
Nghiên cứu mới cho thấy con người phát ra ánh sáng nhìn thấy được, nhưng ánh sáng này sẽ biến mất sau khi chúng ta chết.
Căn bệnh hiểm khiến người đàn ông ở TPHCM bỗng mất thị lực, đối diện mù lòa

Căn bệnh hiểm khiến người đàn ông ở TPHCM bỗng mất thị lực, đối diện mù lòa

08:13:00 17/05/2025
Một tuần sau khi khởi phát những cơn đau đầu, chóng mặt, người đàn ông biến chứng sụp mí, mất thị lực mắt trái vì căn bệnh nguy hiểm ở não.
Những "trợ thủ đắc lực" trong bữa ăn hằng ngày giúp hạ huyết áp

Những "trợ thủ đắc lực" trong bữa ăn hằng ngày giúp hạ huyết áp

08:07:18 17/05/2025
Huyết áp cao làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim, đột quỵ và bệnh thận. Tin tốt là bạn không cần phụ thuộc hoàn toàn vào thuốc, một số thực phẩm tự nhiên đã được khoa học chứng minh có thể giúp hạ huyết áp.

Có thể bạn quan tâm

Cháy xưởng giày da ở Vĩnh Phúc, 30 xe cứu hỏa đến hiện trường

Cháy xưởng giày da ở Vĩnh Phúc, 30 xe cứu hỏa đến hiện trường

Tin nổi bật

11:11:35 19/05/2025
Vụ cháy xảy ra tại một xưởng sản xuất của công ty Cổ phần Xuất nhập khẩu Tam Dương, xã Duy Phiên, huyện Tam Dương (Vĩnh Phúc)
Sedan cỡ B tháng 4: City lên ngôi, Accent và Vios giảm sức tiêu thụ

Sedan cỡ B tháng 4: City lên ngôi, Accent và Vios giảm sức tiêu thụ

Ôtô

11:08:17 19/05/2025
Trong tháng 4, không một mẫu sedan hạng B nào ghi nhận doanh số vượt mốc 1.000 xe, và có một nửa sản phẩm có doanh số thấp hơn tháng trước đó.
Công an đột kích quán bar Sky, phát hiện nhiều người dương tính ma túy

Công an đột kích quán bar Sky, phát hiện nhiều người dương tính ma túy

Pháp luật

11:05:23 19/05/2025
Tổ chức kiểm tra đột xuất tại quán bar Sky, lực lượng chức năng tỉnh Lâm Đồng phát hiện 6 người dương tính với chất ma túy.
Ngủ đủ giấc giúp phục hồi và tái tạo da như thế nào?

Ngủ đủ giấc giúp phục hồi và tái tạo da như thế nào?

Làm đẹp

10:51:23 19/05/2025
Trong đó, thời gian đi ngủ lý tưởng nhất là từ 10-11 giờ tối, đến 6 giờ sáng hôm sau, đặc biệt giai đoạn 2 giờ sáng rất quan trọng, vì đây là thời gian các tế bào phục hồi, trong đó có làn da và là giai đoạn thải độc của gan, thận, giúp...
BABYMONSTER sụm nụ, "em gái Lisa" đảo ngói đổi vận, CĐM réo tên 1 sao Việt

BABYMONSTER sụm nụ, "em gái Lisa" đảo ngói đổi vận, CĐM réo tên 1 sao Việt

Sao châu á

10:41:43 19/05/2025
Thành tích đáng tự hào của BABYMONSTER chính thức bị xô đổ bởi đàn chị chung nhà - Jennie. Đây là kết quả không quá bất ngờ bởi bản hit của main rapper BLACKPINK đã gây sốt suốt thời gian qua.
Cách diện váy hoa mùa hè sang mà không 'sến'

Cách diện váy hoa mùa hè sang mà không 'sến'

Thời trang

10:41:40 19/05/2025
Nếu diện những thiết kế hở lưng, dáng cúp ngực hoặc dáng hai dây, quý cô nên sử dụng thêm khăn choàng mỏng nhẹ hoặc áo khoác nhẹ (blazer mỏng, sơ mi oversized) khi bước vào những nơi trang trọng.
Concert Anh Trai ở Mỹ: giá vé 'dát vàng', MXH bùng nổ tranh cãi 'ảo quyền lực'?

Concert Anh Trai ở Mỹ: giá vé 'dát vàng', MXH bùng nổ tranh cãi 'ảo quyền lực'?

Sao việt

10:36:06 19/05/2025
Sau đêm concert cuối cùng diễn ra tại SVĐ Mỹ Đình vào tối 10/5 vừa qua, BTC Anh Trai Say Hi tiếp tục khiến người hâm mộ đứng ngồi không yên khi công bố sự kiện Anh Trai Say Hi Concert Las Vegas với 2 đêm 26-27/7.
Động thái đặc biệt của Mỹ sau khi đàm phán Nga - Ukraine bế tắc

Động thái đặc biệt của Mỹ sau khi đàm phán Nga - Ukraine bế tắc

Thế giới

10:34:07 19/05/2025
Bộ Quốc phòng Mỹ đã tái triển khai một máy bay do thám tầm cao đến khu vực Biển Đen sau khi các cuộc đàm phán hòa bình gần đây giữa Ukraine và Nga kết thúc mà không đạt được thỏa thuận ngừng bắn.
Tiền đạo Công Phượng: 'Đội tuyển cần, tôi sẵn sàng'

Tiền đạo Công Phượng: 'Đội tuyển cần, tôi sẵn sàng'

Sao thể thao

10:27:26 19/05/2025
Trong bối cảnh hàng công đội tuyển Việt Nam thiếu hụt nhân sự và phong độ nhiều trụ cột đi xuống, HLV Kim Sang-sik đang mở rộng tầm quan sát và ông đã tiếp tục xem tiền đạo Công Phượng đá giải hạng Nhất.
NSND Thái Bảo vừa ôm nhạc sĩ Trần Tiến vừa khóc trên sóng VTV

NSND Thái Bảo vừa ôm nhạc sĩ Trần Tiến vừa khóc trên sóng VTV

Tv show

10:26:32 19/05/2025
Nhạc sĩ Trần Tiến tiết lộ, dù vừa là nhạc sĩ, vừa từng là ca sĩ du ca nhưng có 3 bài hát nếu có trả cát-sê hàng tỷ đồng, ông cũng không bao giờ cầm mic.
Xôn xao thông tin về trứng gà giả, hiệp hội đề nghị xử lý nghiêm

Xôn xao thông tin về trứng gà giả, hiệp hội đề nghị xử lý nghiêm

Netizen

10:24:42 19/05/2025
Hiệp hội Gia cầm Việt Nam khẳng định những thông tin lan truyền trên mạng xã hội về sản xuất trứng gà giả ở trong nước là hoàn toàn bịa đặt.