Coi giảm trí nhớ là do lão hóa, nhiều người không được tiếp cận điều trị

Alzheimer là nguyên nhân hàng đầu gây suy giảm trí nhớ, giảm khả năng tư duy và các kỹ năng cuộc sống bình thường, làm ảnh hưởng nhiều đến chất lượng sống và làm việc của người bệnh.

Đến nay vẫn chưa có thuốc chữa khỏi bệnh, nhưng nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách kết hợp với sự chăm sóc của người thân cùng chế độ ăn uống, sinh hoạt phù hợp… thì có thể giảm quá trình tiến triển và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh. Thế nhưng hiện nay trong cộng đồng vẫn còn nhiều người vẫn chưa được tiếp cận với thuốc trị.

Quan niệm sai lầm: Suy giảm trí nhớ là do lão hóa

Nghe tin bà Đ.T.C. qua đời, ai nấy đều chép miệng: “Thôi thế là bà ấy đã được giải thoát”! Suốt 5 năm qua, bà C. (Bắc Ninh) sống mà không còn nhận biết được điều gì. Ban đầu chỉ là lúc nhớ lúc quên, ăn rồi bảo chưa ăn… Khoảng 1 năm sau, bà hầu như không còn nhận ra ai, chỉ còn nhớ và nói về chuyện ngày xưa cũ. Rồi đến khi bà đi ra ngoài không nhớ lối về, cũng không biết mình là ai nữa… Lúc này gia đình cũng mới hiểu bà bị mất trí nhớ do tuổi già… và nhốt bà ở trong phòng, không cho ra ngoài.

Cũng trong cảnh đó, bà H.T.N. lúc đầu cũng nhớ nhớ quên quên, hay cười ngơ ngẩn, rồi cho đến lúc bà cũng không còn nhận biết được cả người thân. Bà thích đi ra ngoài nhưng cũng không nhớ đường về… Người thân cũng chỉ cho rằng, đó là tình trạng do lão hóa.

Trên đây chỉ là 2 trường hợp điển hình trong số rất nhiều người cao tuổi không may mắc chứng Alzheimer, nhưng không nhận diện được sớm và đưa đi điều trị. Đến khi tình trạng bệnh nặng, thì người thân lại cho rằng: Đó là bệnh “lẫn” nhiều người già mắc phải, xưa nay chưa thấy ai được chữa khỏi, nên gia đình phải chấp nhận.

Bệnh Alzheimer không phải sự lão hóa bình thường

Theo PGS.TS.Nguyễn Hoàng Ngọc – chuyên khoa thần kinh (PGĐ Bệnh viện Trung ương quân đội 108), cần hiểu rằng bệnh Alzheimer là một căn bệnh thoái hóa thần kinh không hồi phục. Đây không phải là sự lão hóa bình thường – đừng nhầm lẫn Alzheimer với hiện tượng suy giảm trí nhớ thông thường ở người già.

Nhiều người nhà của bệnh nhân Alzheimer vẫn còn quan niệm sai lầm, cho rằng, suy giảm trí nhớ là do lão hóa bình thường, không cần khám và điều trị. Tuy nhiên, nếu không được điều trị sớm và đúng. bệnh nhân sẽ nhanh chóng chuyển sang giai đoạn tàn phế.

Bệnh Alheimer thường xuất hiện ở người trên 65 tuổi và tăng dần theo tuổi. Từ khoảng 5% ở người dưới 75 tuổi lên đến 40-50% ở người sau 85 tuổi. Khi tuổi thọ càng tăng, thì bệnh Alzheimer là một vấn đề lớn của xã hội, là một gánh nặng về thể chất cũng như tinh thần lên bệnh nhân và người thân của họ. Đây là bệnh lý thoái hóa tiến triển theo từng giai đoạn gây chết tế bào thần kinh với các mảng amyloid và các đám rối sợi thần kinh trong não.

Có thuốc điều trị bệnh Alzheimer được không?

PGS.TS.Nguyễn Hoàng Ngọc cho biết: Mục tiêu điều trị là dùng thuốc để làm chậm quá trình tiến triển bệnh, bao gồm: Thuốc điều trị triệu chứng, kết hợp các thuốc bảo vệ dinh dưỡng thần kinh và tập luyện phục hồi chức năng, âm nhạc, tâm lý liệu pháp… sẽ cải thiện chất lượng cuộc sống, hạn chế các tác động tiêu cực của bệnh với cuộc sống.

Bệnh nhân cần được đến khám tư vấn các bác sĩ chuyên khoa thần kinh thông qua các test đánh giá các chức năng, xác định các rối loạn nhận thức, ngôn ngữ, trí nhớ, độ tập trung… nhằm phát hiện sớm bệnh Alzheimer và có phác đồ điều trị sớm.

Người cao tuổi có nguy cơ cao mắc Alzheimer, cần được phát hiện sớm để điều trị nâng cao chất lượng sống.

Thuốc làm chậm tiến triển của bệnh bao gồm: Thuốc kháng cholinesterase (galantamine, rivastigmine…), chất kháng thụ thể N-methyl-D-aspartate (memantine) có tác dụng tăng dẫn truyền synap, vì thế sẽ giúp làm chận quá trình thoái hóa thần kinh. Tùy theo triệu chứng, bệnh nhân có thể được dùng kèm các thuốc: Điều trị mất ngủ, rối loạn hành vi, các thuốc chống loạn thần….

Nếu có các bệnh kèm theo (bệnh tim mạch, tăng cholesterol, đái tháo đường…) thì phải được dùng thuốc kiểm soát tốt các bệnh này. Trong trường hợp bệnh nhân phải nằm lâu thì dùng thuốc điều trị viêm phổi, chăm sóc để hạn chế các vết loét do tì đè…

Với bệnh Alzheimer, do người bệnh thường xuyên không thể kiểm soát được hành vi của mình, không thể tự chăm sóc bản thân, nên người chăm sóc cần luôn theo sát và tạo môi trường sống an toàn, tránh các vật có thể gây nguy hiểm cho người bệnh. Có thể áp dụng các phương pháp tập luyện phục hồi chức năng, âm nhạc liệu pháp…

Trong chế độ ăn, cần tăng cường ăn rau xanh và hoa quả, hạn chế đồ ăn nhiều mỡ, các đồ uống có chứa cồn, không hút thuốc lá. Bổ sung các thực phẩm có nhiều vitamin E (chống oxy hóa, chống gốc tự do), vitamin C, vitamin B9…

Như vậy, tuy không điều trị được khỏi bệnh Alzheimer, nhưng khi người chăm sóc hiểu được và cảm thông cho người bệnh, thì người không may mắc bệnh lý này sẽ được cải thiện chất lượng sống, kéo dài tuổi thọ.

Triệu chứng lâm sàng của sa sút trí tuệ rất đa dạng tùy giai đoạn của bệnh. Ban đầu là chứng hay quên, rối loạn về ngôn ngữ, giảm khả năng tính toán, quản lý, rối loạn định hướng dẫn đến bị đi lạc… Kế tiếp là các biểu hiện nặng thêm như rối loạn hành vi, hoang tưởng, trầm cảm… và cuối cùng người bệnh sẽ mất dần các chức năng quan trọng của con người, không còn tự ăn uống, tiêu -tiểu được và tử vong do suy kiệt, bệnh lý nhiễm trùng hoặc tai nạn.