Thay đổi cách đánh giá HS góp phần tạo ra thế hệ công dân toàn cầu
Dự thảo văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng đề cập đến những đột phá của GD-ĐT trong tiến trình đổi mới căn bản toàn diện giáo dục, đào tạo.
GV cần tôn trọng, truyền cảm hứng, tạo môi trường thân thiện với HS.
Việc đổi mới Chương trình, SGK phổ thông kèm theo những thay đổi cách đánh giá, nhận xét HS cho thấy những nỗ lực của ngành Giáo dục trong hành trình phát triển phẩm chất, năng lực của người học, góp phần tạo ra những thế hệ công dân toàn cầu trong tương lai.
GS.TS Nguyễn Công Khanh- giảng viên Trường Đại học Sư phạm Hà Nội đã chia sẻ quan điểm về đánh giá HS tiểu học theo Thông tư 27:
Thông tư 27 chuyển đánh giá HS theo hướng tiếp cận năng lực và phẩm chất của HS; coi trọng đánh giá thường xuyên. Đây là 2 vấn đề cốt lõi của đánh giá theo yêu cầu mới.
Thông tư 27 quy định rõ thời điểm đánh giá định kỳ về nội dung học tập các môn học, hoạt động giáo dục vào giữa học kỳ I, cuối học kỳ I, giữa học kỳ II và cuối năm học. Giáo viên dạy môn học căn cứ vào quá trình đánh giá thường xuyên và yêu cầu cần đạt, biểu hiện cụ thể về các thành phần năng lực của từng môn học, hoạt động giáo dục để đánh giá HS đối với từng môn học, hoạt động giáo dục theo các mức Hoàn thành tốt, Hoàn thành và Chưa hoàn thành.
Đánh giá là một bộ phận không thể tách rời của quá trình dạy học, diễn ra trong suốt quá trình dạy học, giúp HS nhận ra mình đang ở đâu trên con đường đạt đến mục tiêu bài học và yêu cầu cần đạt; giúp GV kịp thời điều chỉnh hoạt động dạy học cũng như giúp HS điều chỉnh phương pháp học.
Qua việc phân tích, so sánh, GV nắm chắc mục đích, đặc điểm, sự khác biệt giữa đánh giá thường xuyên với đánh giá định kì. Với triết lý đánh giá để phát triển người học, vì người học thì đánh giá thường xuyên có tác dụng tốt hơn.
Yêu cầu mới đòi hỏi GV phải học cách nhận xét tích cực người học, sử dụng công cụ đánh giá đa dạng (câu hỏi, tình huống, bài tập, trò chơi…), đặc biệt là đánh giá thường xuyên, chú ý phân hóa từng HS. Nếu không sẽ không tạo ra sự công bằng, không vì sự tiến bộ của người học.
Video đang HOT
Việc đánh giá thường xuyên nhằm mục đích phát hiện lỗi, sai sót, thiếu hụt… cả sự tiến bộ, sáng tạo của mỗi HS nhằm cải tiến, điều chỉnh các hoạt động, kế hoạch dạy học, không nhằm phân loại, xếp hạng HS.
Dạy học và đánh giá theo định hướng phát triển năng lực, phẩm chất người học được thể hiện bằng việc GV: sử dụng những lời nói tích cực; Khơi gợi những cảm xúc tích cực; Tạo ra những tương tác xã hội tích cực; Tăng cường các trải nghiệm tích cực.
Để đạt thành công trong dạy HS tiểu học, điều quan trọng nhất là GV phải thiết kế được không khí buổi học trong lớp mang tính tương tác, khơi được sự hứng thú của HS, HS được đánh giá lẫn nhau, được tăng cường làm việc nhóm…
Kết quả học tập của HS tiểu học bị ảnh hưởng sâu sắc bởi không khí lớp học. GV cần tôn trọng, truyền cảm hứng, tạo môi trường thân thiện với HS. Qua đó, GV tổ chức được giờ dạy hiệu quả và quan sát được khả năng nhận thức, phẩm chất của từng HS. Từ đó có những nhận xét thường xuyên khách quan, đúng với từng HS và có hướng dạy học phù hợp với năng lực của mỗi em.
Tăng cường đánh giá thường xuyên bằng nhận xét, phản hồi có tính xây dựng (dựa trên những cảm xúc tích cực) sẽ là một chiến lược dạy học và đánh giá khác biệt để phát triển năng lực trong những năm tiếp theo của thế kỷ 21.
Đề đâu chỉ để thi
Đề thi ngoài việc kiểm tra kiến thức và đánh giá học sinh còn có tác dụng định hướng cho việc dạy và học không chỉ cho một lớp mà cho toàn bộ cấp học, ví như đề thi tuyển vào lớp 10 ở các tỉnh thành và đề thi quốc gia cho học sinh lớp 12.
Đề thi học sinh giỏi lớp 9 TP Hà Nội gây "bão"
Có khi, thông qua một bài thi, người ra đề muốn học sinh (HS) thay đổi nhận thức và tư duy, quan tâm nhiều hơn đến những vấn đề thiết thực của đời sống, góp phần giáo dục nhân cách, phẩm chất cho thế hệ trẻ.
Sáng tạo, gần gũi, thiết thực
Theo dõi đề thi môn ngữ văn quốc gia (thi tốt nghiệp và HS giỏi) và các đề thi tuyển lớp 10, thi Olympic cũng như thi học kỳ ở TP.HCM, Hà Nội và một số tỉnh thành khác, chúng tôi thấy có nhiều đề thi hay. Đặc biệt ở TP.HCM, nhiều đề thi khiến cho giáo viên bất ngờ, HS thích thú và dư luận khen ngợi.
Sáng tạo nhiều nhất của đề thi ngữ văn ở TP.HCM vẫn là phần yêu cầu làm bài văn nghị luận về hiện tượng xã hội hay đạo đức - tư tưởng. Đề vừa có nội dung mang tính thời sự, lại gần gũi, thiết thực, phù hợp tâm sinh lý lứa tuổi, vừa mới mẻ trong cách thể hiện. Đó có thể là hình ảnh một bàn tiệc gồm 10 người, cả 10 người đều cắm cúi vào chiếc điện thoại thông minh của mình, yêu cầu HS viết bài văn trả lời câu hỏi: "Theo em, những người này đang gần nhau hay xa nhau?" (đề thi Olympic lớp 11).
Đó có thể là 3 tấm hình, mỗi hình gồm 2 vòng tròn 1 lớn 1 bé hoặc lồng vào nhau hoặc giao nhau một phần hoặc tách riêng độc lập, yêu cầu HS "Từ một trong ba hình ảnh trên, em hãy viết một bài văn ngắn - khoảng 01 trang giấy thi - bàn về mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái trong xã hội hiện nay (đề thi tuyển sinh lớp 10 năm 2018)...
Một đề thi được đánh giá sáng tạo, gần gũi - Ảnh tư liệu
Những đề thi bị lỗi
Trong quá trình ra đề thi hoặc kiểm tra, với mong muốn làm mới, không ít trường hợp đề thi bị HS, giáo viên chê bai, phê phán, có trường hợp "gây bão" trong dư luận, được báo chí và mạng xã hội đăng tải. Những đề "gây bão" thường là do việc chọn văn bản làm ngữ liệu.
Mới đây, đề thi học sinh giỏi lớp 9 TP Hà Nội gây ý kiến trái chiều khi chọn ngữ liệu là câu chuyện "khóc giùm". Con gái học về muộn, mẹ hỏi nguyên nhân thì con gái bảo xe đạp của bạn bị hỏng, phải dừng lại giúp bạn. "Nhưng con đâu biết sửa xe? - Đúng ạ! Con dừng lại để giúp bạn ấy khóc". Có người khen câu chuyện giáo dục lòng nhân ái, sự đồng cảm, chia sẻ. Nhưng cũng có nhiều ý kiến cho rằng chỉ "giúp bạn ấy khóc" là vô nghĩa, là yếu đuối, bất lực, như vậy không phù hợp với phẩm chất mà người trẻ thời nay muốn có.
Chưa hết, câu 2 của đề thi trên còn "gây bão" nhiều hơn: "Câu 2 (14 điểm). Nếu xem tác phẩm như một lời phát biểu trước cuộc sống thì phần đề tài, chủ đề có thể xem như là "chủ ngữ", còn phương diện chủ quan của nội dung có thể xem là "vị ngữ".
Em hiểu như thế nào về nhận định trên? Từ "chủ ngữ" mà em yêu thích, hãy làm rõ những phương diện độc đáo, đặc sắc của "vị ngữ" trong một vài tác phẩm ở chương trình trung học cơ sở".
Người ra đề đã chọn một câu nói về vấn đề lý luận (vốn đã mới mẻ và khó với HS đang học lớp 9), phần yêu cầu lại diễn đạt cầu kỳ, làm khó không cần thiết cho HS.
Một điều nữa đáng lo là gần đây, vì muốn làm mới đề mà nhiều trường ra đề kiểm tra, đề thi bất chấp đặc trưng thể loại. Học văn, dạy văn, chúng ta đều biết phương thức tự sự và biểu cảm (trữ tình) là khác xa nhau, vậy nhưng giờ đây, nhiều trường ra đề cho HS đóng vai nhân vật trữ tình trong các bài thơ để kể chuyện (ví dụ đề thi học kỳ I của HS lớp 9 ở một quận trung tâm TP.HCM: "Đóng vai nhân vật trữ tình (người lính) trong bài thơ Ánh trăng kể lại câu chuyện"... Trong các bài thơ trữ tình, yếu tố tự sự hầu như không có hoặc nếu có cũng rất ít, vì thế HS và cả giáo viên khó có thể kể được câu chuyện cụ thể, hấp dẫn với đúng nghĩa là một câu chuyện.
Cần được đào tạo, hướng dẫn
Để đảm bảo đề thi môn ngữ văn nói riêng và các môn nói chung đạt chuẩn và hay, thực hiện được mục đích của kỳ thi, người viết đề xuất một số ý sau.
Thứ nhất, các trường sư phạm nên có phân môn (nằm trong môn giáo học pháp) hướng dẫn sinh viên cách ra đề thi.
Thứ hai, sở và các phòng GD-ĐT nên tổ chức các buổi hội thảo, tập huấn về việc ra đề thi.
Thứ ba, cần nâng cao chất lượng các cuộc họp của tổ/nhóm chuyên môn, đi vào thực chất bàn về các vấn đề chuyên môn chứ không chỉ mang tính hình thức phổ biến như hiện nay.
Thứ tư, cần có khâu duyệt đề, phản biện đề. Cách thực hiện tùy vào điều kiện từng nơi, để đảm bảo được tính tuyệt mật mà không quá phức tạp.
Thứ năm, bản thân giáo viên ra đề cần đọc kỹ, rà soát kỹ từng dấu chấm phẩy, câu, chữ, không bao giờ được cẩu thả với việc ra đề.
Bộ giảm hồ sơ sổ sách ở đâu đấy, giáo viên vẫn phải ghi chép ngập đầu Về nhà là bỏ hết bao công việc để lao vào ghi ghi chép chép tới tận khuya ròng rã hàng mấy ngày trời đến tê cả bàn tay, mỏi nhừ cổ và mờ cả đôi mắt. Sau bài viết "Giáo viên trung học vật vã với việc đánh giá học sinh bằng nhận xét" của tác giả Đỗ Quyên đăng trên Tạp...