Nhận biết yếu tố nguy cơ để phòng ngừa tăng huyết áp

Tăng huyết áp ban đầu thường không có triệu chứng, sẽ tiến triển thầm lặng, cho nên tăng huyết áp còn được gọi là ‘kẻ giết người thầm lặng’.

Hiện nay tỷ lệ bị tăng tăng huyết áp đang dần trẻ hóa do ảnh hưởng bởi lối sống, sinh hoạt.

Tại Việt Nam huyết áp cao chiếm trên 35% tổng số ca tử vong toàn quốc. Đặc biệt trong 17 triệu người mắc tăng huyết áp ở cộng đồng thì có tới trên 50% chưa được phát hiện và trên 70% chưa được điều trị. Kiểm soát huyết áp cao là rất quan trọng, vì nếu không được kiểm soát thì có thể dẫn đến các tình trạng sức khỏe khác và thậm chí tử vong. Biến chứng của bệnh tăng huyết áp sẽ gây tổn thương ở các cơ quan như tim, não, thận, mắt…

Yếu tố nguy cơ gây bệnh tăng huyết áp được chia thành 2 nhóm là yếu tố không thay đổi được và yếu tố thay đổi được.

Yếu tố nguy cơ không thay đổi được

Tuổi: Tuổi càng cao càng dễ mắc tăng huyết áp.

Giới: Nam giới có tỷ lệ mắc cao huyết áp cao hơn so với nữ giới.

Di truyền: Gia đình có người mắc tăng huyết áp thì khả năng mắc tăng huyết áp cao hơn.

Yếu tố nguy cơ thay đổi được

Hút thuốc lá hoặc thuốc lào.

Ít vận động: Vận động thể lực dưới 30 phút/ngày, dưới 5 ngày/tuần (bao gồm thể dục, thể thao, đi bộ và lao động chân tay).

Thói quen ăn mặn: Ăn trên 5g muối (tương đương 1 thìa cà phê/người/ngày).

Ăn ít rau, trái cây: Dưới 400g/ngày (tương đương 5 đơn vị chuẩn, mỗi đơn vị chuẩn là 80g, tương đương với nửa bát con rau đã nấu hoặc 1 quả cam nhỏ hoặc 1 quả chuối cỡ vừa).

Uống nhiều rượu bia: Uống trên 2 chai/lon bia 330ml (5%) hoặc trên 2 cốc bia hơi 330ml hoặc trên 2 ly rượu vang 100ml (13,5%) hoặc trên 2 chén rượu mạnh 30ml (40%).

Hay bị stress và căng thẳng tâm lý.

Thừa cân, béo phì.

Mắc các bệnh lý kèm theo như đái tháo đường, rối loạn mỡ máu.

Tăng huyết áp ban đầu thường không có triệu chứng.

Kiểm soát nguy cơ tăng huyết áp

Thay đổi lối sống của người bệnh có thể giúp kiểm soát và quản lý huyết áp cao

Giảm cân

Huyết áp thường tăng khi cân nặng tăng lên, thừa cân cũng có thể gây ra gián đoạn hô hấp khi người bệnh ngủ (ngưng thở khi ngủ), làm tăng huyết áp hơn nữa. Giảm cân là một trong những cách thay đổi lối sống hiệu quả nhất để kiểm soát huyết áp. Nếu người bệnh thừa cân hoặc béo phì, giảm dù chỉ một lượng nhỏ cân nặng cũng có thể giúp giảm huyết áp. Nói chung huyết áp có thể giảm khoảng 1mm thủy ngân (mm Hg) với mỗi kg (khoảng 2,2 pound) trọng lượng bị mất.

Tập thể dục thường xuyên

Hoạt động thể chất thường xuyên có thể làm giảm huyết áp cao khoảng 5 đến 8 mm Hg. Điều quan trọng là phải tiếp tục tập thể dục để giữ cho huyết áp không tăng trở lại. Mục tiêu chung là dành ít nhất 30 phút hoạt động thể chất vừa phải mỗi ngày. Đối với những người bị tăng huyết áp, hoạt động thể chất thường xuyên có thể đưa huyết áp xuống mức an toàn hơn.

Chế độ ăn uống lành mạnh

Ăn một chế độ nhiều ngũ cốc nguyên hạt, trái cây, rau xanh và các sản phẩm từ sữa ít béo, ít chất béo bão hòa và cholesterol có thể làm giảm huyết áp cao.

Giảm muối (natri) trong chế độ ăn uống

Ngay cả khi giảm một lượng nhỏ natri trong chế độ ăn uống cũng có thể cải thiện sức khỏe tim mạch và giảm huyết áp cao khoảng 5 đến 6 mm Hg. Ảnh hưởng của lượng natri lên huyết áp khác nhau giữa các nhóm người. Nói chung giới hạn natri ở mức 2.300 miligam (mg) mỗi ngày hoặc ít hơn. Tuy nhiên, lượng natri thấp hơn 1.500 mg mỗi ngày hoặc ít hơn là lý tưởng cho hầu hết người lớn. Để giảm natri trong chế độ ăn uống cần:

Ăn ít thực phẩm chế biến sẵn: Chỉ một lượng nhỏ vì hầu hết natri được thêm vào trong quá trình chế biến.

Đừng thêm muối: Sử dụng các loại thảo mộc hoặc gia vị để tăng thêm hương vị cho thức ăn.

Hạn chế rượu bia

Hạn chế uống rượu, bia: Số lượng ít hơn 3 cốc chuẩn/ngày (nam), ít hơn 2 cốc chuẩn/ngày (nữ) và tổng cộng ít hơn 14 cốc chuẩn/tuần (nam), ít hơn 9 cốc chuẩn/tuần (nữ). 1 cốc chuẩn chứa 10g ethanol tương đương với 330ml bia hoặc 120ml rượu vang, hoặc 30ml rượu mạnh.

Uống nhiều rượu bia làm tăng huyết áp theo thời gian, gây ra nhịp tim không đều (rối loạn nhịp tim) và làm suy tim. Vì vậy, tim sẽ không thể bơm máu hiệu quả. Ngoài ra, rượu có thể làm tăng chất béo trung tính trong máu, gây thừa cân và béo phì. Nếu người bệnh đang dùng thuốc để điều trị huyết áp cao, hãy lưu ý rằng rượu có thể cản trở hiệu quả của thuốc và còn làm trầm trọng thêm các tác dụng phụ.

Bỏ thuốc lá

Hút thuốc lá làm tăng huyết áp, ngừng hút thuốc giúp giảm huyết áp. Nó cũng có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh tim và cải thiện sức khỏe tổng thể, có thể giúp kéo dài tuổi thọ.

Giảm căng thẳng

Căng thẳng cảm xúc lâu dài (mạn tính) có thể góp phần làm tăng huyết áp. Tuy nhiên, không thể xác định được nguyên nhân gây ra căng thẳng, chẳng hạn như công việc, gia đình, tài chính hoặc bệnh tật và tìm cách giảm căng thẳng.