Ngủ 5 tiếng mỗi đêm có đủ không?

Theo dõi VGT trên

Giấc ngủ rất cần thiết cho sức khỏe thể chấttinh thần, nhưng nhiều người không ngủ đủ giấc.

Vậy ngủ 5 tiếng mỗi đêm liệu đã đủ và có hậu quả gì đối với sức khỏe không?

Ngủ 5 tiếng có đủ không? Câu trả lời là Không. Theo các chuyên gia, ngủ 5 tiếng trong vòng 24 giờ là không đủ đối với phần lớn người lớn.

“5 tiếng ngủ là quá ít, đặc biệt là nếu điều này là thường xuyên”, Shelby Harris, nhà tâm lý học lâm sàng chuyên về y học giấc ngủ hành vi tại Sleepopolis, chia sẻ với TODAY.com.

Khi nói đến nhu cầu ngủ, không có con số kỳ diệu nào cả. Tuổi tác, di truyền và sức khỏe tiềm ẩn đều đóng vai trò nhất định.

“Nếu bạn không có áp lực bên ngoài và có thể đi ngủ khi cảm thấy buồn ngủ, ngủ đủ thời gian mà cơ thể cần, sau đó thức dậy mà không cần sử dụng báo thức, cảm thấy được nghỉ ngơi… thì đó chính là lượng thời gian bạn cần”, Tiến sĩ Bhanu Kolla, bác sĩ chuyên khoa về giấc ngủ và bác sĩ tâm thần tại Phòng khám Mayo, chia sẻ.

Ngủ 5 tiếng mỗi đêm có đủ không? - Hình 1

Thông thường việc ngủ 5 tiếng mỗi đêm là không đủ (Ảnh minh họa: Healthline).

Theo TS Kolla, trong tình huống này, hầu hết những người khỏe mạnh sẽ tự nhiên ngủ từ 7 đến 9 tiếng. Đây là lý do tại sao các chuyên gia và Viện Y học Giấc ngủ Hoa Kỳ khuyến cáo người lớn nên ngủ 7 tiếng trở lên mỗi đêm thường xuyên để tăng cường sức khỏe tối ưu.

Tuy nhiên, một số người có thể cần nhiều hơn hoặc ít hơn một chút so với lượng thời gian này mỗi đêm. Một số người lớn có thể không cảm thấy được nghỉ ngơi trừ khi họ ngủ 9 hoặc 10 giờ, và điều đó không sao.

Những người khác có thể hoạt động khi ngủ gần 5 giờ, nhưng theo các chuyên gia, ngủ đủ thời gian này thường xuyên không phải là cách tốt nhất cho sức khỏe.

Video đang HOT

Trong khi đó, Tiến sĩ Andrew Varga, một nhà khoa học thần kinh và bác sĩ tại Trung tâm Giấc ngủ Tích hợp Mount Sinai, cho biết, có những người ngủ ít tự nhiên, họ có thể ngủ ít hơn 6 giờ một đêm và hoạt động bình thường mà không cảm thấy mệt mỏi hoặc gặp phải các kết quả sức khỏe bất lợi.

Dù vậy, chuyên gia cho rằng điều này là do một đột biến gen di truyền hiếm gặp. Những người ngủ ít tự nhiên chỉ chiếm một nhóm nhỏ trong dân số.

Harris cho biết việc ngủ trung bình năm giờ một đêm thường là do các yếu tố bên ngoài, căng thẳng, vệ sinh giấc ngủ kém hoặc rối loạn giấc ngủ.

Tất cả chúng ta đều có những đêm ngủ không ngon giấc, nhưng điều quan trọng là phải nhận thức rằng việc không ngủ đủ giấc có thể gây ra hậu quả ngắn hạn và dài hạn cho sức khỏe.

Tác động của việc chỉ ngủ 5 tiếng mỗi đêm đối với sức khỏe

Theo TS Kolla, sau khi ngủ năm tiếng trong một đêm, hầu hết mọi người có thể ngủ bù một hoặc hai đêm với lượng giấc ngủ bình thường hoặc thêm vài tiếng. Một giấc ngủ ngắn vào ngày hôm sau cũng có thể giúp ích.

Những người thường xuyên ngủ ít hơn bảy tiếng mỗi đêm có thể thích nghi theo một nghĩa nào đó và không cảm thấy buồn ngủ theo thời gian. Tuy nhiên, việc quen với việc không ngủ đủ giấc không ngăn được những tác động có hại đến sức khỏe tích tụ.

Các chuyên gia lưu ý khi ngủ quá ít trở thành thói quen và bạn không ngủ bù, điều này có thể dẫn đến tình trạng thiếu ngủ mãn tính, liên quan đến nhiều tác động lâu dài đến sức khỏe.

Chức năng nhận thức

Trong ngắn hạn, việc không ngủ đủ giấc có thể ảnh hưởng tiêu cực đến chức năng nhận thức vào ngày hôm sau.

Ngoài cảm giác buồn ngủ, bạn có thể gặp khó khăn trong việc tập trung, ghi nhớ mọi thứ, phản ứng chậm hơn và bạn có thể cáu kỉnh hơn bình thường. Bạn có thể nhận thấy điều này ảnh hưởng tiêu cực đến hiệu suất làm việc hoặc học tập.

Tai nạn và té ngã

Thiếu ngủ cũng có thể làm tăng khả năng gặp tai nạn nghiêm trọng của một người. Mất ngủ quá nhiều có thể làm suy yếu chức năng của một người tương tự như nồng độ cồn trong máu.

Các vấn đề về tim và thận

Về lâu dài, những người thường xuyên ngủ ít hơn sáu giờ có tỷ lệ mắc bệnh như huyết áp cao, đau tim, đột quỵ, bệnh thận, tiểu đường… cao hơn.

Trầm cảm và các vấn đề tâm thần khác

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng thiếu ngủ có liên quan đến việc tăng nguy cơ mắc các bệnh tâm thần, bao gồm trầm cảm, lo âu, rối loạn lưỡng cực cũng như các bệnh thần kinh, như bệnh Alzheimer.

Lượng giấc ngủ được khuyến nghị là bao nhiêu?

TS Kolla cho biết mỗi người có nhu cầu ngủ khác nhau trong các giai đoạn khác nhau của cuộc đời. Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ cần ngủ nhiều hơn nhiều so với người lớn và người lớn tuổi. Ở những người cùng nhóm tuổi, nhu cầu ngủ bị ảnh hưởng bởi các yếu tố y tế, môi trường và hành vi.

Thời gian ngủ cần thiết cũng có thể thay đổi đôi chút tùy thuộc vào lối sống và mức độ hoạt động của bạn trong ngày.

Theo Viện Y học Giấc ngủ Hoa Kỳ và CDC, nhu cầu ngủ được khuyến nghị cho từng nhóm tuổi (mỗi 24 giờ) là:

- Trẻ sơ sinh (4-12 tháng): 12-16 giờ, bao gồm cả ngủ trưa.

- Trẻ mới biết đi (1-2 tuổi): 11-14 giờ, bao gồm cả ngủ trưa.

- Trẻ nhỏ (3-5 tuổi): 10-13 giờ, bao gồm cả ngủ trưa.

- Trẻ em trong độ tuổi đi học (6-12 tuổi): 9-12 giờ.

- Thanh thiếu niên (13-18 tuổi): 8-10 giờ.

- Người lớn (18 tuổi trở lên): 7 giờ trở lên.

Nói chung, bạn biết mình đã ngủ đủ giấc nếu bạn thức dậy với cảm giác sảng khoái và có thể hoạt động bình thường trong suốt cả ngày mà không bị cơn buồn ngủ tấn công hoặc cần phải ngủ trưa.

Tác dụng của 10 phút tiếp xúc với thiên nhiên

Theo nghiên cứu vừa được công bố trên tạp chí Ecopsychology của Mỹ số tháng 8/2024, mọi người nếu dành nhiều thời gian tiếp xúc với thiên nhiên, thậm chí chỉ khoảng 10 phút, cũng có thể mang lại lợi ích ngắn hạn, nhất là người bị stress, người mắc bệnh tâm thần.

Tác dụng của 10 phút tiếp xúc với thiên nhiên - Hình 1

Ảnh minh họa

Đây là nghiên cứu được dẫn đầu bởi GS. Joanna Bettmann ở Đại học Utah (Mỹ) thực hiện, phân tích tổng hợp dữ liệu từ 45 nghiên cứu khác nhau trong 30 năm, với gần 1.492 người tham gia.

Kết quả, dù tiếp xúc với thiên nhiên theo cách nào, sức khỏe thể chất và tâm thần cũng được tăng cường. Lượng thời gian mà những người tham gia dành cho thiên nhiên thay đổi tùy theo từng nghiên cứu.

Một số người tham gia chỉ dành 10 phút trong công viên thành phố, trong khi những người khác dành nhiều ngày để đắm mình vào thiên nhiên hay nhiều lần trong tuần hoặc một tháng.

Kết quả thời lượng và kiểu tiếp xúc với thiên nhiên tuy khác nhau đều mang lại kết quả tích cực, trong đó có hiệu quả chữa lành tâm hồn như nhiều người quan niệm.

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?
Có;
Không

Tin liên quan

Tiêu điểm

Chảy máu vùng miệng không ngừng, cô gái trẻ được chẩn đoán suy thận giai đoạn cuốiChảy máu vùng miệng không ngừng, cô gái trẻ được chẩn đoán suy thận giai đoạn cuối
17:05:30 11/03/2025
Viêm tuyến giáp Hashimoto có biểu hiện như thế nào?Viêm tuyến giáp Hashimoto có biểu hiện như thế nào?
11:59:17 11/03/2025
Phát hiện phương pháp điều trị đầy hứa hẹn cho ung thư gan ác tínhPhát hiện phương pháp điều trị đầy hứa hẹn cho ung thư gan ác tính
10:05:23 11/03/2025
Thực hư 'điều trị triệt để tiểu đường bằng tế bào gốc'Thực hư 'điều trị triệt để tiểu đường bằng tế bào gốc'
14:04:01 12/03/2025
Điều gì xảy ra khi luôn uống một cốc cà phê mỗi sáng?Điều gì xảy ra khi luôn uống một cốc cà phê mỗi sáng?
18:04:05 11/03/2025
U40 gặp dấu hiệu này chứng tỏ xương đang lão hóa nhanh, dễ mắc bệnhU40 gặp dấu hiệu này chứng tỏ xương đang lão hóa nhanh, dễ mắc bệnh
10:01:38 11/03/2025
Cứu sống người phụ nữ ngộ độc nguy kịch do ăn cá nócCứu sống người phụ nữ ngộ độc nguy kịch do ăn cá nóc
05:52:07 12/03/2025
Những thuốc nào cần uống sau khi bị đột quỵ?Những thuốc nào cần uống sau khi bị đột quỵ?
12:02:58 11/03/2025

Tin đang nóng

Ngắm loạt ảnh này mới biết, các ái nữ vạn người mê chẳng qua cũng chỉ là "hậu duệ nhan sắc" của các mẹ mà thôi!Ngắm loạt ảnh này mới biết, các ái nữ vạn người mê chẳng qua cũng chỉ là "hậu duệ nhan sắc" của các mẹ mà thôi!
11:13:29 12/03/2025
Nam thần VTV một thời nghỉ việc ở nhà hát, giờ phụ vợ bán bún riêu, dắt xe cho khách vẫn vui vẻNam thần VTV một thời nghỉ việc ở nhà hát, giờ phụ vợ bán bún riêu, dắt xe cho khách vẫn vui vẻ
11:11:29 12/03/2025
Nóng: Dispatch "thêm dầu vào lửa", xác nhận Kim Soo Hyun - Kim Sae Ron hẹn hò, lộ hành vi khiến cố diễn viên lâm vào hoảng loạnNóng: Dispatch "thêm dầu vào lửa", xác nhận Kim Soo Hyun - Kim Sae Ron hẹn hò, lộ hành vi khiến cố diễn viên lâm vào hoảng loạn
14:06:54 12/03/2025
Bùng nổ MXH: Lộ thêm ảnh môi kề môi của Kim Soo Hyun và Kim Sae Ron!Bùng nổ MXH: Lộ thêm ảnh môi kề môi của Kim Soo Hyun và Kim Sae Ron!
13:20:13 12/03/2025
Xuất hiện ông lớn "bảo kê" Kim Soo Hyun giữa bão drama, 1 phán quyết khiến netizen phẫn nộXuất hiện ông lớn "bảo kê" Kim Soo Hyun giữa bão drama, 1 phán quyết khiến netizen phẫn nộ
15:35:36 12/03/2025
Kim Sae Ron từng công khai thể hiện tình yêu với Kim Soo Hyun ở phim trường và đây là cách tài tử phản ứngKim Sae Ron từng công khai thể hiện tình yêu với Kim Soo Hyun ở phim trường và đây là cách tài tử phản ứng
11:54:06 12/03/2025
Sốc: Bé trai 10 tuổi bị mẹ nuôi nặng 154kg ngồi đè lên người tới ngưng thở, camera ghi lại những cảnh tượng cuối cùng kinh hãiSốc: Bé trai 10 tuổi bị mẹ nuôi nặng 154kg ngồi đè lên người tới ngưng thở, camera ghi lại những cảnh tượng cuối cùng kinh hãi
13:06:29 12/03/2025
Kim Soo Hyun đối diện mức án bao nhiêu năm tù nếu bị kết tội quan hệ với trẻ vị thành niên?Kim Soo Hyun đối diện mức án bao nhiêu năm tù nếu bị kết tội quan hệ với trẻ vị thành niên?
14:59:52 12/03/2025

Tin mới nhất

7 nhóm người không nên ăn nhiều đu đủ

7 nhóm người không nên ăn nhiều đu đủ

16:31:54 12/03/2025
Những người bị rối loạn hô hấp như hen suyễn, hoặc bất kỳ trường hợp dị ứng nào, hãy cẩn thận khi ăn đu đủ. Đôi khi phấn hoa có thể dính lên vỏ đu đủ nên khi gọt đu đủ cần đeo găng tay. Vứt vỏ và găng tay vào thùng rác ngay sau khi gọt ...
Đo huyết áp tại nhà cần làm đúng điều này để có kết quả chính xác nhất

Đo huyết áp tại nhà cần làm đúng điều này để có kết quả chính xác nhất

16:31:42 12/03/2025
Huyết áp là áp lực máu trong động mạch nhằm đưa máu đến nuôi dưỡng các cơ quan trong cơ thể. Huyết áp được tạo ra do lực co bóp của tim và sức cản của mạch máu.
Người lớn nên ăn bao nhiêu quả trứng một tuần?

Người lớn nên ăn bao nhiêu quả trứng một tuần?

16:28:31 12/03/2025
So với các nguồn cholesterol khác thì cholesterol trong trứng không mang lại những tác động tiêu cực cho cơ thể. Vì vậy, người trưởng thành có thể ăn 7 quả trứng mỗi tuần mà không cần lo ngại việc ảnh hưởng đến tim mạch.
Té xe máy, nam thanh niên ở Trà Vinh bị mảnh gỗ đâm vỡ sàn hốc mắt

Té xe máy, nam thanh niên ở Trà Vinh bị mảnh gỗ đâm vỡ sàn hốc mắt

15:35:25 12/03/2025
"Dị vật được lấy ra là một mảnh gỗ dài đâm từ hốc mắt vào xoang hàm phải làm vỡ sàn hốc mắt phải. Sau khi lấy dị vật, bệnh nhân được sử dụng kháng sinh, kháng viêm, thuốc giảm đau", bác sĩ Hải cho biết thêm.
Quảng Ngãi: Búi tóc khổng lồ trong dạ dày một bé gái

Quảng Ngãi: Búi tóc khổng lồ trong dạ dày một bé gái

15:09:15 12/03/2025
Ngày 12-3, Giám đốc Bệnh viện Sản Nhi tỉnh Quảng Ngãi cho biết bệnh viện vừa phẩu thuật lấy một búi tóc khổng lồ, lấp gần toàn bộ dạ dày một bệnh nhi 12 tuổi.
Hai bệnh nhân cao tuổi được cứu sống nhờ phẫu thuật thay van động mạch chủ

Hai bệnh nhân cao tuổi được cứu sống nhờ phẫu thuật thay van động mạch chủ

15:07:42 12/03/2025
Sau khi được các BS BVĐK Trung ương Quảng Nam tư vấn, gia đình và bệnh nhân đã quyết định lựa chọn phẫu thuật thay van động mạch chủ sinh học để cải thiện chất lượng cuộc sống.
Lý do người đàn ông đau như điện giật mỗi khi mặc áo

Lý do người đàn ông đau như điện giật mỗi khi mặc áo

14:42:29 12/03/2025
Vị phó giáo sư này đặc biệt lưu ý về bệnh lý zona gây biến chứng thần kinh. Những cơn đau ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, như mất ngủ kéo dài, tâm lý tiêu cực và một số biến chứng khác ít gặp hơn như đột quỵ, viêm tủy, viêm động mạc...
Tài công tàu biển bị 'vi khuẩn ăn thịt người' tấn công

Tài công tàu biển bị 'vi khuẩn ăn thịt người' tấn công

14:42:14 12/03/2025
Tại khoa Nhiễm khuẩn Tổng hợp, bệnh nhân được chẩn đoán viêm mô bào do Vibrio vulnificus (một loại vi khuẩn ăn thịt người ) khiến bệnh nhân nhiễm trùng huyết và sốt liên tục.
Nguyên nhân khiến bệnh sởi bùng phát ở Quảng Nam là do 'lỗ hổng vắc xin'

Nguyên nhân khiến bệnh sởi bùng phát ở Quảng Nam là do 'lỗ hổng vắc xin'

14:36:46 12/03/2025
Sau đó, Trung tâm Y tế (TTYT) huyện Nam Trà My đã phối hợp với Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Quảng Nam gửi mẫu lấy từ các bệnh nhân sốt phát ban nghi bị sởi chuyển đi xét nghiệm, kết quả có 20 trường hợp xác định dương tính với viru...
Phẫu thuật tim ít xâm lấn thành công cho bệnh nhi 3 tháng tuổi

Phẫu thuật tim ít xâm lấn thành công cho bệnh nhi 3 tháng tuổi

14:26:54 12/03/2025
Bệnh nhi mắc dị tật thông sàn nhĩ thất bán phần kèm hở nhẹ van hai lá - một bệnh lý tim bẩm sinh nguy hiểm có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời.
'Đoàn kết để thế giới hết bệnh Glôcôm'

'Đoàn kết để thế giới hết bệnh Glôcôm'

14:23:14 12/03/2025
Bệnh Glôcôm không thể chữa khỏi hoàn toàn, nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa bằng cách phát hiện sớm, điều trị kịp thời bằng thuốc hoặc can thiệp phẫu thuật và phải được theo dõi thường xuyên, tái khám định kỳ.
Ăn củ đậu có an toàn không?

Ăn củ đậu có an toàn không?

14:21:40 12/03/2025
Chất chống oxy hóa giúp bảo vệ cơ thể chống lại tổn thương tế bào bằng cách chống lại các gốc tự do, các phân tử có hại gây ra stress oxy hóa.

Có thể bạn quan tâm

Ukraine: F-16 viện trợ không thể '1 đấu 1' với Su-35 Nga

Ukraine: F-16 viện trợ không thể '1 đấu 1' với Su-35 Nga

Thế giới

16:52:41 12/03/2025
Với tốc độ tối đa khoảng 2.400 km/giờ và bán kính chiến đấu khoảng 1.500 km, Su-35 vượt trội hơn hẳn F-16 về cả khả năng tác chiến và hỏa lực.
Những xu hướng đời sống định nghĩa lại không gian sống hiện đại

Những xu hướng đời sống định nghĩa lại không gian sống hiện đại

Sáng tạo

16:48:00 12/03/2025
Từ sức khỏe đến tính cá nhân hóa và sự bền vững, những thay đổi trong lối sống và thách thức toàn cầu đang định hình lại cách thiết kế, trải nghiệm không gian sống.
Phim cổ trang 18+ đang gây bão toàn cầu: Nữ chính đẹp quá mức chịu đựng, gây sốc với loạt cảnh nóng cực bạo

Phim cổ trang 18+ đang gây bão toàn cầu: Nữ chính đẹp quá mức chịu đựng, gây sốc với loạt cảnh nóng cực bạo

Phim âu mỹ

16:14:09 12/03/2025
Bộ phim cổ trang 18+ này đang tạo nên cơn sốt bởi mức độ đầu tư khủng, quy tụ dàn diễn viên có nhan sắc cực phẩm và nội dung nhiều cảnh nóng bỏng mắt.
Đàm Vĩnh Hưng đổi luật sư, đòi bồi thường cho việc mất 4 ngón chân

Đàm Vĩnh Hưng đổi luật sư, đòi bồi thường cho việc mất 4 ngón chân

Sao việt

16:10:34 12/03/2025
Ca sĩ Đàm Vĩnh Hưng bắt tay với công ty luật Dhillon Law Group (Mỹ) trong vụ kiện tỉ phú Gerard Richard Williams III.
Nóng: Phát hiện vật bất thường ngay cạnh thi thể ca sĩ nhà YG vừa qua đời

Nóng: Phát hiện vật bất thường ngay cạnh thi thể ca sĩ nhà YG vừa qua đời

Sao châu á

16:07:10 12/03/2025
Sáng 12/3, tờ Chosun Ilbo đưa tin, cơ quan chức năng đã phát hiện ống tiêm ngay cạnh thi thể của cố nghệ sĩ trong quá trình khám nghiệm hiện trường.
Bất ngờ trước giọng hát của Liên Bỉnh Phát và ca sĩ Trung Quốc

Bất ngờ trước giọng hát của Liên Bỉnh Phát và ca sĩ Trung Quốc

Nhạc quốc tế

15:46:00 12/03/2025
WeiBird và Liên Bỉnh Phát hợp tác trong ca khúc For a Better Day , OST phim Bác sĩ tha hương , ra mắt tháng 3/2025.
Concert "Anh trai vượt ngàn chông gai" 2025 hứa hẹn lập kỷ lục Guinness

Concert "Anh trai vượt ngàn chông gai" 2025 hứa hẹn lập kỷ lục Guinness

Nhạc việt

15:43:01 12/03/2025
Sau thành công rực rỡ năm 2024, concert Anh trai vượt ngàn chông gai sẽ chính thức trở lại với hai đêm diễn liên tiếp vào cuối tháng 3/2025 tại TP.HCM.
Kim Soo Hyun thân mật với Seo Ye Ji cỡ này, bảo sao netizen nghi ngoại tình: Tự tay làm điều "vượt mức bạn diễn"

Kim Soo Hyun thân mật với Seo Ye Ji cỡ này, bảo sao netizen nghi ngoại tình: Tự tay làm điều "vượt mức bạn diễn"

Hậu trường phim

15:38:35 12/03/2025
Trong bối cảnh những ồn ào tình ái của Kim Soo Hyun chưa được làm sáng tỏ, cộng thêm tin đồn ngoại tình, khán giả không khỏi cảm thấy thất vọng.
Chủ shop hoa Hạ Long nhận cái kết "cực đắng" sau khi dạy nghề cho con gái hàng xóm: Cộng đồng mạng người trách "vô ơn", người nói "chuyện thường"

Chủ shop hoa Hạ Long nhận cái kết "cực đắng" sau khi dạy nghề cho con gái hàng xóm: Cộng đồng mạng người trách "vô ơn", người nói "chuyện thường"

Netizen

15:12:46 12/03/2025
Mới đây, một bài viết trên facebook của tài khoản Đ.T - được cho là chủ cửa hàng hoa tại Hạ Long (Quảng Ninh) đã thu hút sự chú ý từ cộng đồng mạng.
Một học sinh lớp 4 bị xe ben cán lìa chân

Một học sinh lớp 4 bị xe ben cán lìa chân

Tin nổi bật

15:11:02 12/03/2025
Trong lúc đi qua đường mua nước uống, một học sinh Trường tiểu học Nguyễn Đình Chiểu (TT.Đắk Mil, H.Đắk Mil, Đắk Nông) không may bị xe ben cán lìa một bên chân.
Bắt nhóm chuyên trộm cắp đèn năng lượng mặt trời ở nghĩa trang

Bắt nhóm chuyên trộm cắp đèn năng lượng mặt trời ở nghĩa trang

Pháp luật

15:06:54 12/03/2025
Lợi dụng khu vực nghĩa trang TP.Đà Nẵng vắng vẻ, nhóm trộm cắp từ Quảng Trị vào đã gây ra 6 vụ, lấy 20 bộ đèn và pin năng lượng mặt trời.