Mỹ: Ngư lôi bay đắt khách

Hãng Boeing sẽ sớm phát triển các bộ phóng cho ngư lôi bay Mark 54 (Mk 54) của Hải quân Hoa Kỳ, cho phép chúng được thả từ độ cao 30.000 feet (9km) từ máy bay tác chiến chống ngầm (ASW) và tấn công tàu ngầm của đối phương từ tầm xa và độ cao lớn.

“ Ngư lôi bay” sẽ là hệ thống đầu tiên giúp loại bỏ yêu cầu máy bay phải đến gần mặt nước để phóng vũ khí chống tàu ngầm.

Từ ngư lôi đến “ngư lôi bay”

HAAWC ALA cho phép ngư lôi Raytheon MK 54 bay trong không trung từ độ cao tới 30.000 feet (9km)- về cơ bản biến ngư lôi thành vũ khí bay lượn có thể tấn công tàu ngầm đang lặn của đối phương từ tầm xa.

Khi quả ngư lôi ở gần mặt nước, chúng sẽ thu cánh và đuôi lại và đảm nhận vai trò ban đầu là một quả ngư lôi thông minh. Sau khi loại bỏ các bộ phận này, HAAWC ALA sẽ thả một chiếc dù từ phía sau để giảm bớt lực rơi của vũ khí và giúp chúng chìm xuống nước. Sau khi ngụp lặn dưới nước, ngư lôi bắt đầu hướng về phía mục tiêu. Chúng có thể phát hiện, theo dõi và tấn công tàu ngầm của đối phương một cách tự động. Khi được phóng từ độ cao 30.000 feet, ngư lôi MK 54 được trang bị phụ kiện HAAWC sẽ bay lướt từ bảy đến mười phút trước khi ngụp lặn xuống nước. Khi đang bay, bộ phận HAAWC hoàn toàn linh hoạt.

ALA bao gồm một máy tính điều khiển chuyến bay, hệ thống định vị dựa trên Hệ thống định vị toàn cầu (GPS) và các nguồn năng lượng. Các bề mặt điều khiển di chuyển xung quanh để hướng đạn về phía mục tiêu trong không khí.

Ngư lôi bay sẽ được thả ở độ cao 30.000 feet (9km) từ máy bay tác chiến chống ngầm Ảnh Seaforces.

Lợi thế chiến thuật

Máy bay có cánh cố định và máy bay trực thăng chống ngầm phải thả ngư lôi từ độ cao không quá 100 feet. Mặc dù điều này có thể không phải lúc nào cũng gây ra mối đe dọa cho máy bay, vì tàu ngầm không thể tấn công máy bay trên cao, đặc biệt là từ dưới nước, trong cuộc giao tranh giữa hạm đội và hạm đội thông thường với hải quân đối địch, việc máy bay phải hạ độ cao có thể dẫn đến việc bay vào trong tầm bắn tên lửa đất đối không tầm trung (SAM) trang bị trên tàu.

“Nhưng HAAWC sẽ cho phép máy bay P-8A duy trì độ cao giám sát tối ưu mà không lãng phí thời gian và nhiên liệu để hạ độ cao rồi quay trở lại độ cao tuần tra lớn. Tấn công từ độ cao lớn cũng cho phép P-8A giảm thời gian giữa việc xác định mục tiêu và tấn công, đồng thời phóng vũ khí chống ngầm ngoài phạm vi phòng không trên bờ”, một báo cáo trên Military Electronics and Aerospace cho biết. MK 54 là ngư lôi hạng nhẹ được điều khiển hoàn toàn bằng kỹ thuật số với các thuật toán phần mềm tiên tiến ban đầu được phát triển cho ngư lôi Mark 48 phóng từ tàu ngầm lớn hơn. Ấn Độ cũng đã mua MK 54, vì chúng phải được trang bị riêng cho máy bay P-8I. Vào tháng 12/2021, có thông tin cho rằng Bộ Quốc phòng nước này đã ký hợp đồng với chính phủ Hoa Kỳ để mua một ngư lôi MK 54 và các vật dụng tiêu hao (pháo sáng) với giá 423 Rs crore.

Vào tháng 4 cùng năm đó, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đã phê duyệt Thương vụ Quân sự Nước ngoài này cho Ấn Độ với chi phí ước tính là 63 triệu USD. Nhà thầu chính cho thỏa thuận đầu tiên là Hệ thống Phòng thủ Tích hợp Raytheon.

Boeing HAAWC ALA mang theo ngư lôi MK 54 bao gồm các cánh được thiết kế ban đầu cho dòng Boeing AGM-84H/K Standoff Land Attack Missile-Expanded Response (SLAM-ER). Theo đơn đặt hàng này, Boeing sẽ thực hiện công việc theo hợp đồng ở St. Charles, Joplin, St. Louis, Joplin và Piedmont, Mo.; thành phố Salt Lake; Minneapolis; Orlando, Fla.; Thác tuyết tùng, Iowa; Chandler, Ariz.; Bêrê, Ohio; Wichita, Kan.; Albuquerque, NM; Lexington, Ky.; và Chatsworth, Calif., và sẽ hoàn thành trước tháng 12/2025.

Hệ thống dẫn đường bằng âm thanh chủ động hoặc thụ động được trang bị cho ngư lôi để có khả năng dẫn đường Ảnh Seaforces.

Ngư lôi được Hải quân Hoa Kỳ đặt hàng và chế tạo bởi Hệ thống phòng thủ tích hợp Raytheon. Trong khi đó, cụm đuôi bao gồm bộ dẫn đường vốn được thiết kế cho Đạn tấn công trực tiếp chung (JDAM), chứa hệ thống định vị toàn cầu (GPS). Điều này cho phép đạn cũng xuyên qua lớp mây che phủ. Hãng Boeing cũng đang trang bị cho HAAWC một liên kết dữ liệu để truyền cập nhật vị trí mục tiêu khi đang bay. HAAWC ALA rất giống với loạt tổ hợp bom dẫn đường bằng laser Paveway của hãng Lockheed Martin và Raytheon dành cho nhiều loạt bom thả không cần điều khiển khác nhau trong kho của Không quân Hoa Kỳ (USAF) và Hải quân Hoa Kỳ (USN). Ấn Độ sẽ ký một thỏa thuận vũ khí với Mỹ để mua vũ khí của nước này, chẳng hạn như ngư lôi chống ngầm Mark 54. Vũ khí tác chiến chống ngầm chính được sử dụng bởi các tàu mặt nước, máy bay cánh cố định và trực thăng của Hải quân Hoa Kỳ là Ngư lôi chống ngầm Mark 54.

Theo dòng lịch sử

MK 54 là loại ngư lôi hạng nhẹ tiên tiến được thiết kế và phát triển bởi Hệ thống Phòng thủ Tích hợp Raytheon với sự hợp tác của Hải quân Hoa Kỳ. Trước đây vũ khí được gọi là Ngư lôi lai hạng nhẹ (LHT).

Ngư lôi tác chiến chống ngầm (ASW) được sử dụng ở cả vùng nước sâu và nông, cũng như trong môi trường âm thanh. Nó có khả năng theo dõi, phân loại và tấn công các mục tiêu dưới nước. Được thiết kế để phóng từ tàu nổi, máy bay cánh cố định và trực thăng, MK 54 đã thay thế ngư lôi Mark 46 của Hải quân Hoa Kỳ. Khả năng hoạt động ở cả môi trường ven biển và nước sâu giúp ngư lôi có thể tấn công mọi mục tiêu bất kể độ sâu của nước. Ngoài Hải quân Hoa Kỳ, ngư lôi được sử dụng bởi Hải quân Ấn Độ, Hải quân Hoàng gia Úc, Không quân Hoàng gia và Hải quân Hoàng gia Thái Lan.

Quá trình phát triển ngư lôi hạng nhẹ MK 54

Hải quân Hoa Kỳ dự định phát triển một loại ngư lôi lai hạng nhẹ (LHT) tiên tiến để thay thế ngư lôi Mark 46 của họ. Một đánh giá thiết kế quan trọng (CDR) thành công đã được thực hiện vào tháng 11/1999 sau khi quá trình thử nghiệm phát triển bắt đầu vào tháng 7/1999. Raytheon đã giành được hợp đồng nguồn duy nhất để sản xuất ngư lôi MK 54 vào tháng 4/2003.

Công ty trên bắt đầu sản xuất toàn bộ ngư lôi theo chương trình LHT của Hải quân vào tháng 10/2004. Hợp đồng 5 năm, trị giá hơn 500 triệu USD, bao gồm việc cung cấp 51 quả ngư lôi hạng nhẹ MK54 và các dịch vụ hỗ trợ liên quan trong suốt vòng đời. Ngư lôi đã đạt được khả năng hoạt động ban đầu (IOC) vào năm 2004, trong khi hệ thống tên lửa ASW phóng thẳng đứng (ASROC) (VLA) đã đạt được IOC vào năm 2010. Hải quân Hoa Kỳ bắt tay vào nâng cấp ngư lôi và bắt đầu phát triển ngư lôi MK 54 Mod 1 vào năm 2007, sau đó là thử nghiệm phát triển dưới nước vào tháng 11/2015. Đơn vị tiếp tục với việc phát triển phần cứng và phần mềm chiến thuật sonar (sóng ấm) của ngư lôi MK 54 Mod 1 vào năm 2017 để vượt qua các vấn đề đã được xác định trước đó. Hải quân dự định bắt đầu thử nghiệm và đánh giá hoạt động (OT&E) ngư lôi vào năm tài chính 2020, trong khi IOC dự kiến vào năm 2023. Với hệ thống đẩy và đầu đạn mới, ngư lôi MK 54 Mod 2 dự kiến sẽ được chuyển giao vào năm 2026. Phiên bản MK 54 Mod 0 đã ngừng sản xuất vào năm tài chính 2020.

Thiết kế và tính năng của ngư lôi hạng nhẹ MK 54

Ngư lôi hạng nhẹ MK 54 bao gồm các tính năng phần cứng và phần mềm của ngư lôi Mk 46, Mk 50 và Mk 48 kết hợp với công nghệ thương mại có sẵn để cung cấp khả năng cải thiện để giải quyết các biện pháp đối phó ở vùng nước nông. Ngư lôi MK 54 được trang bị các thuật toán xử lý giúp chúng phát hiện mục tiêu giả hoặc các biện pháp đối phó, sau đó săn lùng các mối đe dọa đã xác định. Ngư lôi có chiều dài 2,71m, đường kính 32,3cm, trọng lượng 275,7kg. Đầu đạn mang theo là loại nổ mạnh và nặng 43,9kg. Hệ thống dẫn đường TG-6000 IMU được tích hợp vào ngư lôi để đo chuyển động và gia tốc ba chiều chính xác. Hệ thống dẫn đường bằng âm thanh chủ động hoặc thụ động được trang bị cho ngư lôi để có khả năng dẫn đường. Việc hiện đại hóa MK 54 sẽ bao gồm nâng cấp phần cứng và phần mềm để tăng cường đáng kể khả năng tiêu diệt và tiếp cận, thay đổi các mối đe dọa trong môi trường duyên hải.

Ngư lôi hạng nhẹ MK 54 được trang bị động cơ đốt ngoài kiểu pittông, đốt nhiên liệu lỏng Otto II. Hệ thống đẩy cho phép ngư lôi hành trình với tốc độ 74,1 km/h.

Việc hiện đại hóa MK 54 sẽ bao gồm nâng cấp phần cứng và phần mềm để tăng cường đáng kể khả năng tiêu diệt và tiếp cận Ảnh Seaforces.

Các nhà thầu tham gia chương trình

Hải quân Hoa Kỳ đã trao một hợp đồng ủy quyền giao dịch (OTA) khác cho Aerojet Rocketdyne để phát triển hệ thống động cơ đẩy mới cho MK 54 Mod 2 vào tháng 2 năm 2020. Hợp đồng sẽ bao gồm việc phát triển nguyên mẫu hệ thống đẩy năng lượng hóa học dự trữ (SCEPS) nhà máy và thân sau / hình nón đuôi để tích hợp vào ngư lôi hạng nhẹ tiên tiến Mod 2 (ALWT). Vào tháng 10 năm 2018, Ultra Electronics đã giành được hợp đồng trị giá 42,1 triệu USD từ Bộ Tư lệnh Hệ thống Biển Hải quân Hoa Kỳ (NAVSEA) để sản xuất và cung cấp bộ dụng cụ chống ngư lôi MK54 Mod 0 và các phụ kiện đi kèm. Hợp đồng cũng bao gồm việc cung cấp các dịch vụ kỹ thuật và sửa chữa phần cứng.

KVH Industries đã nhận được đơn đặt hàng sản xuất đầu tiên từ Raytheon cho đơn vị đo lường quán tính chính xác (IMU) dựa trên con quay sợi quang (FOG) TG-6000 để sử dụng trong hệ thống dẫn đường của MK 54, vào tháng 10/2003. Đơn đặt hàng tiếp theo vào năm 2005.

Northrop Grumman đã nhận được hợp đồng trị giá 45,9 triệu USD từ Hải quân Hoa Kỳ vào tháng 8 năm 2013 để sản xuất các mảng âm thanh ở mũi ngư lôi MK 54. Giá trị hợp đồng sẽ tăng lên 294,3 triệu USD nếu Hải quân Hoa Kỳ thực hiện tất cả các lựa chọn.

Đơn đặt hàng và giao hàng

Chính phủ Australia đã đặt hàng mua thêm 200 quả ngư lôi MK 54 cho hải quân nước này. Loại vũ khí này được phóng từ máy bay trực thăng MH-60R ASW của Hải quân Hoàng gia. Hải quân Hoàng gia Australia đã đặt một đơn hàng trị giá 83 triệu USD cho tối đa 100 quả ngư lôi đa năng MK 54 vào tháng 7/2013.

Vào tháng 8/2016, Raytheon đã ký hợp đồng cung cấp bộ phụ kiện ngư lôi chung cho Hải quân Hoa Kỳ và Thái Lan. Thỏa thuận cũng liên quan đến việc cung cấp bộ dụng cụ ngư lôi hạng nhẹ MK 54 Mod 0, thùng nhiên liệu MK 54, phụ tùng thay thế và hỗ trợ liên quan. Hợp đồng có giá trị cơ bản là 37,7 triệu USD với tổng giá trị dự kiến sẽ đạt 448,73 triệu USD nếu tất cả các quyền chọn được thực hiện. Raytheon cũng đã giành được một hợp đồng sửa chữa trị giá 29,7 triệu USD để sản xuất 100 bộ phụ kiện cho Hải quân Hoa Kỳ và 68 bộ phụ kiện để bán cho Ấn Độ, Australia và Thổ Nhĩ Kỳ để nâng cấp ngư lôi. Chính phủ Hoa Kỳ đã thông qua việc bán 16 ngư lôi hạng nhẹ đa năng MK 54 và 3 ngư lôi tập trận cho Ấn Độ vào tháng 4/2020. Ước tính trị giá 63 triệu USD, đơn đặt hàng cũng bao gồm phụ tùng thay thế, thùng chứa ngư lôi, hai ngư lôi tập trận có thể thu hồi, hạm đội tập trận, phụ kiện phóng từ trên không cho cánh cố định và các dịch vụ hỗ trợ hậu cần khác.

Máy bay tuần tra biển P-8A Poseidon mới của Không quân Hoàng gia Anh (RAF) được trang bị ngư lôi MK 54 để tấn công cả các mục tiêu trên mặt nước và dưới mặt nước. Yêu cầu của Canada về việc mua sắm 425 bộ chuyển đổi ngư lôi đã được Chính phủ Hoa Kỳ chấp thuận vào tháng 5/2019.