Một nguyên nhân ‘thầm lặng’ có thể gây vô sinh ít ai ngờ

Phần lớn mọi người nhận thức được căng thẳng có ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất và tâm lý, nhưng không ngờ rằng nó có thể tác động đến khả năng sinh sản ở cả nam lẫn nữ.

Đó chính là một trong những nguyên nhân khiến các cặp vợ chồng thụ thai khó khăn.

1. Một nguyên nhân “thầm lặng” có thể ảnh hưởng đến vô sinh

Theo định nghĩa của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), vô sinh là một bệnh của hệ thống sinh sản nam hoặc nữ được xác định bằng việc không có thai sau 12 tháng hoặc hơn nếu quan hệ tình dục thường xuyên không được bảo vệ.

Mặc dù vô sinh do một số yếu tố khác nhau gây ra ở hệ thống sinh sản nam hoặc nữ. Tuy nhiên cũng có một số nguyên nhân thầm lặng mà chúng ta dễ bỏ qua. Một trong nguyên nhân đó là căng thẳng hoặc trầm cảm.

Nhiều cặp vợ chồng gặp khó khăn về khả năng sinh sản đều lo lắng và căng thẳng. Bản thân vô sinh gây ra đau khổ và rối loạn cảm xúc. Sự căng thẳng về vô sinh có thể làm cho tình hình của họ trở nên tồi tệ hơn.

Căng thẳng làm giảm khả năng sinh sản ở cả nam và nữ.

Theo ThS.BS. Phan Chí Thành, BV Phụ sản Trung ương, các cặp vợ chồng hiếm muộn rất dễ xảy ra mâu thuẫn, stress. Từ đó dẫn đến việc ít quan hệ, quan hệ ít thăng hoa và làm giảm khả năng mang thai.

Nhiều nghiên cứu đã chứng minh, những cặp vợ chồng vô sinh hiếm muộn bị rối loạn chức năng tình dục nghiêm trọng. Nhiều cặp vợ chồng quan hệ chỉ vì mong có con mà quên đi chức năng của việc quan hệ tình dục giúp cho các cặp đôi hạnh phúc. Họ không biết rằng, vào thời điểm quan hệ tình dục thăng hoa là lúc dễ thụ thai nhất. Các cặp vợ chồng càng thăng hoa, yêu thương nhau thì càng có cơ hội mang thai cao.

Đó cũng chính là lý do nhiều nghiên cứu đã đề cập đến mối liên hệ giữa căng thẳng và khả năng sinh sản. Căng thẳng có thể là manh mối còn thiếu khi nguyên nhân gây vô sinh không giải thích được hoặc khi các phương pháp điều trị thất bại không rõ lý do.

2. Căng thẳng ảnh hưởng đến khả năng rụng trứng ở nữ giới

Theo ThS.BS. Nguyễn Thị Tuyết Minh, chuyên gia về Sức khỏe sinh sản, một trong những nguyên nhân làm chu kỳ kinh nguyệt thay đổi, không đều, kéo dài, chậm rụng trứng ở phụ nữ là do căng thẳng.

Căng thẳng cấp tính cũng gây ra sự gián đoạn ngắn cho chu kỳ khiến sự rụng trứng dễ bị trì hoãn trong vài ngày. Nếu căng thẳng xảy ra trong giai đoạn dễ dễ thụ thai, các nang đang phát triển sẽ teo lại và nồng độ oestrogen sẽ giảm.

Nếu căng thẳng xảy ra gần với thời điểm LH tăng cao, người phụ nữ có thể có một nang hoàng thể hóa chưa vỡ hoặc rụng trứng nhưng giai đoạn hoàng thể có thể bị khiếm khuyết hoặc ngắn. Căng thẳng mạn tính thì sự rụng trứng có nguy cơ bị trì hoãn trong vài tháng.

Một số nghiên cứu đã tìm thấy mối liên hệ giữa căng thẳng và khả năng sinh sản. Một nghiên cứu được thực hiện ở Vương quốc Anh bao gồm 250 phụ nữ đang cố gắng thụ thai tự nhiên trong khoảng thời gian sáu chu kỳ. Vào ngày thứ sáu của mỗi chu kỳ, họ cung cấp mẫu nước bọt để kiểm tra mức độ alpha-amylase và cortisol, hai loại hormone liên quan đến căng thẳng.

Trong khoảng thời gian sáu tháng này, họ cũng sử dụng máy theo dõi rụng trứng để mang lại cho mọi phụ nữ trong nghiên cứu cơ hội thụ thai tốt nhất và theo dõi thời điểm quan hệ tình dục trong những ngày dễ thụ thai nhất của họ.

Kết quả cho thấy, những phụ nữ có nồng độ alpha-amylase cao hơn sẽ mất nhiều thời gian hơn để mang thai so với những người có nồng độ hormone căng thẳng này thấp hơn.

Một nghiên cứu khác được công bố trên Tạp chí Miễn dịch Sinh sản Hoa Kỳ đã xem xét 45 cặp vợ chồng đang tiến hành thụ tinh trong ống nghiệm (IVF). Các nhà nghiên cứu đã kiểm tra nồng độ cytokine trong máu (các phân tử tăng lên khi bị căng thẳng) và kết luận rằng, những phụ nữ có lượng phân tử gây căng thẳng trong máu cao hơn sẽ ít có khả năng mang thai hơn.

Hành vi hút thuốc và uống rượu để đối phó với căng thẳng càng làm cho tình trạng tồi tệ hơn. Ảnh minh họa.

3. Đối với khả năng sinh sản của nam giới

Khả năng sinh sản của nam giới cũng có thể bị ảnh hưởng bởi căng thẳng. Một phân tích tổng hợp của 57 nghiên cứu khác nhau, bao gồm gần 30.000 nam giới, cho thấy căng thẳng tâm lý làm giảm nồng độ tinh trùng, sự di chuyển của tinh trùng và tỷ lệ tinh trùng có hình dạng bình thường.

Căng thẳng gián tiếp ảnh hưởng đến khả năng sinh sản bằng cách giảm ham muốn tình dục (dẫn đến ít quan hệ tình dục) và làm gián đoạn giấc ngủ (dẫn đến rối loạn nhịp sinh học, có thể ảnh hưởng đến việc sản xuất hormone). Và một số người có xu hướng đối phó với căng thẳng bằng những hành vi không có lợi cho việc thụ thai như uống rượu và hút thuốc.

Theo ThS.BS. Phan Chí Thành, khi xét nghiệm tinh dịch, tình trạng chất lượng thoái hóa tinh trùng bất thường rất nhiều. Thực tế có nhiều trường hợp nam giới hút thuốc có tinh trùng dị dạng, bất thường. Tinh trùng dị dạng, bất thường không chỉ liên quan đến chức năng sinh sản mà còn đại diện cho tất cả các tế bào gốc non trong cơ thể con người.