Mắm cáy Thái Bình – Đặc sản của miền quê lúa

Thái Bình là một tỉnh thuộc đồng bằng châu thổ sông Hồng, không có những dãy núi hùng vĩ nhưng bù lại Thái Bình được thiên nhiên ưu đãi với một bờ biển dài hơn 50km và được bao quanh bởi 3 con sông lớn là Sông Hồng, sông Luộc, sông Hóa.

Chính vì vậy, đặc sản thiên nhiên quê tôi rất đa dạng và phong phú, làm say lòng cả những du khách khó tính. Và mắm cái Thái Bình là một trong những món ăn đặc sắc của quê lúa, là món ăn không thể thiếu hàng ngày của người dân nơi đây. Với một bát mắm cáy sóng sánh ngả màu hồng, có mùi hơi đậm đà. Khi ăn có thể vắt thêm chanh đánh cho sủi bọt và dùng để chấm rau muống, thịt luộc…vô cùng ngon.

Cáy có hình dạng khá giống con cua, nhưng lại có kích thước nhỏ hơn và có màu đỏ. Con vật này thường sống chủ yếu ở những vùng ven sông với thức ăn là những sinh vật phù du. Mùa cáy sinh trưởng và phát triển nhiều nhất ở Thái Bình là từ tháng 3 đến tháng 6 hàng năm. Lúc này khi nhiệt độ càng tăng thì chúng càng bò lên khỏi hàng càng nhiều.

Nếu muốn ăn mắm cáy của Thái Bình được làm theo cách truyền thống phải về với xã Hồng Tiến, Kiến Xương, Thái Bình. Tại đây hàng năm cứ mỗi đợt mùa cáy về, người dân nườm nượp kéo nhau đi bắt cáy để về làm mắm. Khác với những con cáy sống trong môi trường nước ngọt, cáy Hồng Tiến được bắt tại những vùng nước cửa sông đổ ra biển nên có độ đạm cao vị mùi vị rất đặc trưng.

Tại Thái Bình có 2 loại mắm cáy đó là mắm cáy đó là mắm đặc và mắm trong với 2 loại mắm này sẽ có cách làm khác nhau. Với loại mắm đặc khi giã nhuyễn mắm cùng muối. Sau đó dùng vải thô lọc lấy phần nước, cho vào chai lọ để phơi nắng phơi sương, 1 tháng là đã có thể dùng được.

Còn đối với loại mắm đặc thì cáy được ướp với muối trong các chum sành. Phơi nắng phơi sương hỗn hợp trong vòng 8 tháng. Khi những chum lọ này ngấu thì chắt lấy phần nước cho vào bên trong chai lọ. Lại tiếp tục đợi đến khi váng muối trắng nổi lên, vớt bỏ phần muối này rồi mới sử dụng được.

Mắm cáy ngon phải là loại mắm có vị thơm đặc trưng, không nổi váng, vị mặn vừa đủ. Đây cũng là một trong những sản phẩm được UBND tỉnh ban hành Quyết định số 801/QĐ-UBND về việc phê duyệt kết quả đánh giá, xếp hạng và cấp Giấy chứng nhận đạt sao của sản phẩm Chương trình OCOP tỉnh Thái Bình năm 2020.