Khi thầy cô đổi mới
Từ thay đổi nội dung tiết sinh hoạt chủ nhiệm đến chủ động tổ chức hoạt động giáo dục STEM (Science – Khoa học, Technology – Công nghệ, Engineering – Kỹ thuật và Mathematics – Toán), sự thay đổi của giáo viên đã khiến học sinh hào hứng hơn với mỗi tiết học.
Tiết sinh hoạt chủ nhiệm của lớp 6/3 Trường THCS Nguyễn Bỉnh Khiêm (TP. Biên Hòa). Ảnh: Hải Yến
Khi thầy cô đổi mới, học sinh sẽ có cơ hội thể hiện năng lực của bản thân mình…
* Sinh hoạt lớp – thời gian để học sinh “tỏa sáng”
Tiết sinh hoạt chủ nhiệm của lớp 6/3 Trường THCS Nguyễn Bỉnh Khiêm (TP.Biên Hòa), thầy Nguyễn Viết Trung chỉ dành khoảng 15 phút đầu để giải quyết các công việc chung của lớp, 30 phút còn lại là thời gian để các học sinh được “tỏa sáng”.
Gần đây nhất, thầy đã cho 2 nhóm học sinh thuyết trình với 2 từ khóa “nói tục chửi thề” và “xin lỗi”. Với 2 từ khóa này, 2 nhóm thuyết trình đã nêu lên thực trạng của việc nói tục trong học sinh, những tác hại của việc nói tục, cách thức để hạn chế nói tục; ý nghĩa của việc nói lời xin lỗi, hình thành thói quen biết chủ động xin lỗi…
Sau khi học sinh thuyết trình, thầy cùng cả lớp bàn luận thêm về chủ đề này, sau đó lựa chọn một số giải pháp trong chính bài thuyết trình để trở thành nội quy của lớp và cam kết cùng nhau thực hiện.
Em Bùi Trần Nam Anh, người thuyết trình chủ đề “nói tục chửi thề” cho biết: “Em cảm thấy tiết sinh hoạt như vậy rất thú vị vì được gần gũi với các bạn trong lớp nhiều hơn, được nói ra suy nghĩ của bản thân. Tiết sinh hoạt như vậy đã giúp cho lớp đoàn kết và giúp thầy hiểu lớp hơn. Khi ý kiến, quan điểm trong bài thuyết trình của mình được thầy và các bạn tán thành, trở thành nội quy để cả lớp cùng thực hiện thì em cảm thấy rất vui thích, cảm thấy mình được tôn trọng”.
Từ năm học 2016-2017, với mong muốn tạo thêm sân chơi cho học sinh, giúp các em giảm bớt áp lực tâm lý, thầy Trung đã bắt đầu làm mới tiết sinh hoạt chủ nhiệm của mình. Theo đó, mỗi tuần thầy Trung sẽ thiết kế 1 hoạt động khác nhau để học sinh có dịp được bộc lộ tài năng, năng khiếu, sở trường, quan điểm… của bản thân. Có khi thầy tổ chức cho lớp vẽ tranh theo chủ đề, có khi là thuyết trình về nội dung của một cuốn sách, có khi là thuyết trình về một vấn đề đang được xã hội quan tâm, có khi là nói lên những tâm tư gửi gắm đến cha mẹ, thầy cô…
Thông thường, thầy Trung sẽ thông báo về chủ đề, hoạt động của tiết sinh hoạt chủ nhiệm trước 1 tuần để cả lớp cùng chuẩn bị. Nội dung, chủ đề được lựa chọn phù hợp với lứa tuổi, tình hình lớp.
“Tôi muốn tiết sinh hoạt lớp phải là khoảng thời gian nhẹ nhàng, thoải mái, thư giãn chứ không phải là thời gian để thầy cô la rầy học sinh. Bên cạnh đó, tôi nhận thấy mỗi học sinh có một khả năng, sở trường riêng nhưng lại không có cơ hội để bộc lộ. Vì vậy, các hoạt động trong tiết sinh hoạt lớp sẽ giúp các em thể hiện mình; những học sinh nhút nhát sẽ bớt rụt rè hơn, có cơ hội để giao lưu với bạn bè nhiều hơn”.
Video đang HOT
Thực tế, nhờ những tiết sinh hoạt như vậy, các lớp do thầy Trung chủ nhiệm trở nên đoàn kết, cởi mở với nhau hơn. Phụ huynh cũng vui mừng và tin tưởng khi thấy con cái họ có sự tiến bộ. Nhờ đó, sự kết nối giữa thầy – trò – gia đình được thuận lợi hơn.
* Vui với trải nghiệm STEM
Học kỳ 1 vừa qua, học sinh khối 8 Trường THCS Trần Hưng Đạo (TP.Biên Hòa) đã có một trải nghiệm thú vị khi tự tay làm được những “cánh tay robot” có thể gắp và di chuyển “hàng hóa” từ nơi này đến nơi khác. Đó cũng chính là chủ đề của hoạt động STEM trong môn Công nghệ do cô Lê Bá Mỹ Lệ thiết kế.
Theo đó, với chủ đề Truyền và biến đổi chuyển động môn Công nghệ 8, tập 1, cô Lệ đã thiết kế nội dung STEM “cánh tay robot”. Trong đó, yêu cầu học sinh làm mô hình cánh tay robot có thể hoạt động nhờ thủy lực, nâng được vật từ vị trí này sang vị trí khác. Học sinh có thể lên mạng tham khảo và làm giống như những cánh tay robot trên mạng. Mục đích của hoạt động này là giúp học sinh có nhận thức ban đầu về “truyền và biến đổi chuyển động”.
Sau 4 tiết làm việc nhóm, các nhóm có buổi “trình làng” sản phẩm. Cấu tạo mô hình cánh tay robot của mỗi nhóm mỗi khác nhau nhưng điểm chung là đều làm từ vật liệu giấy carton. Có nhóm vận dụng thêm kiến thức vật lý nên mô hình hoạt động tốt, có nhóm làm chưa được như ý… nhưng tiết học đều rất sôi nổi, hào hứng. Kết quả đánh giá được dùng làm bài kiểm tra định kỳ (hệ số 1). Cuối học kỳ 1, khi môn Công nghệ được phép thi thực hành thay cho lý thuyết, cô Lệ lại cho các nhóm lấy cánh tay robot ra “thi đấu” để lấy điểm cuối học kỳ I.
Kể về “hành trình” làm dự án STEM, cô Lệ cho biết, vào đầu năm học, khi làm kế hoạch giảng dạy, cô đã đưa nội dung này vào kế hoạch. Đây cũng là lần đầu tiên cô Lệ bắt tay vào thực hành “dạy STEM”. Trước đó, cô đã được tham dự tập huấn về dạy học STEM nhưng thời gian tập huấn ngắn, lại ít được thực hành nên chưa “ngấm”.
“Chủ đề STEM “cánh tay robot” thì nhiều đồng nghiệp đã làm và chia sẻ trên mạng nhưng lại không có giáo án, cũng không có ai chia sẻ các bước tiến hành chủ đề STEM này. Vì vậy, bản thân tôi phải tự mày mò, thiết kế giáo án. Hai tuần trước khi cho học sinh làm thì tôi mới soạn xong giáo án. Đúng là có bắt tay vào làm thực tế thì mới vỡ ra nhiều thứ nhưng cũng nhờ đó mà tôi rút ra được bài học kinh nghiệm. Nếu năm sau tiếp tục làm dự án STEM thì tôi tin rằng mình sẽ làm tốt hơn” – cô Lệ cho hay.
Tuy có nhiều thu hoạch tốt nhưng từ thực tế triển khai dạy học STEM, cô Lệ cũng nhận ra nhiều khó khăn cần khắc phục. Đó là vẫn còn nhiều học sinh bị động, không hào hứng tham gia hoạt động giáo dục mang tính trải nghiệm. Nguyên nhân có thể là do từ trước đến nay các em chỉ quen học “lý thuyết suông” mà ít tham gia hoạt động trải nghiệm nên không quen với cách thực hành, làm việc nhóm…
Mặt khác, một số phụ huynh không hài lòng khi con cái phải tham gia làm việc nhóm nhiều mà không thấy được hiệu quả rõ ràng của cách học này. Đó cũng chính là những rào cản mà cô Lệ cùng đồng nghiệp sẽ phải vượt qua nếu muốn tổ chức được hoạt động giáo dục STEM thành công hơn ở những năm học tiếp theo.
Giáo dục STEM: Định hướng nghề nghiệp 4.0 cho học sinh
Giáo dục STEM giúp học sinh (HS) hình thành các kỹ năng và phòng Lab STEM là nơi các em thực hiện ý tưởng sáng tạo thành sản phẩm.
TS Tưởng Duy Hải - Phó Trưởng bộ môn Phương pháp giảng dạy, trường Đại học Sư phạm Hà Nội đã trao đổi với phóng viên Kinh tế & Đô thị xung quanh nội dung này.
TS Tưởng Duy Hải đang giới thiệu nội dung giáo dục STEM trong chương trình giáo dục phổ thông mới
Hình thành năng lực dựa trên nền tảng công nghệ số
Thưa ông, giáo dục STEM trong nhà trường thông qua các môn học được thực hiện thế nào để hình thành năng lực cho HS?
- STEM là nhóm ngành thuộc mảng khoa học công nghệ và Toán rất quan trọng trong sự phát triển của các quốc gia, dựa trên nền tảng công nghệ số, chuyển đổi số. Trong khuôn khổ nhà trường, STEM là hình thức dạy học mang tính tích cực liên môn của các môn khoa học, công nghệ kỹ thuật và Toán để HS phát triển các năng lực, vận dụng kiến thức vào thực tiễn.
Ở tầm cao hơn, giáo dục STEM định hướng nghề nghiệp cho HS, để khi các em ra trường có thể tiếp cận với các lĩnh vực nghề nghiệp trong thời đại công nghệ số ngày nay.Chương trình giáo dục phổ thông (GDPT) tổng thể 2018 và chương trình môn học, Thông tư 32 và Công văn 3089/BGDĐT-GDTrH của Bộ GD&ĐT đã đề cập đến STEM trong từng môn học, định hướng dạy các môn khoa học thành bài học STEM, trải nghiệm STEM, nghiên cứu khoa học.
Hoạt động trải nghiệm STEM là sự kết nối giữa kiến thức trong nhà trường với các vấn đề thực tiễn, gắn sản xuất với kinh doanh, nghiên cứu khoa học để HS tạo ra sản phẩm mang tính mới cho xã hội. Đồng thời, hoạt động này cũng rèn luyện cho HS khả năng nghiên cứu, thiết kế kỹ thuật, vận dụng kiến thức vào thực tiễn, qua đó hình thành năng lực, định hướng nghề nghiệp và gieo mầm khởi nghiệp cho các em.
Khi HS được giáo dục STEM sẽ hình thành những phẩm chất và năng lực gì để tiếp cận cách mạng 4.0?
- Chúng tôi đã nghiên cứu và đưa ra được những nhóm năng lực để rèn cho HS trong những chủ đề STEM, thông qua giải pháp giáo dục STEM, bài học STEM.
Chúng tôi đưa vào những nền tảng số, phần mềm hệ thống số, công nghệ số để HS có thể kết nối được với nhau, điều khiển tự động các phương tiện, thiết bị. Đồng thời gắn kết những nền tảng này luôn vào trong bài học của môn Tin học, Công nghệ có sự tích hợp nền tảng công nghệ số rất mạnh.
Cùng với đó, dùng công nghệ số, nền tảng số để HS học những bài học STEM trong các môn Vật lý, Toán học, Sinh học, Hóa học giúp thu thập, xử lý thông tin, xây dựng các mô hình, mô phỏng quá trình hiện tượng xảy ra trong tự nhiên.
Như vậy, từ trong nhà trường, HS đã tích hợp năng lực công nghệ số, chuyển đổi số thông qua các bài học STEM. Dựa trên nền tảng công nghệ số, HS có thể đưa ý tưởng sáng tạo, sau đó thực thi, trải nghiệm và hình hành nên những sản phẩm công nghệ, phần mềm hữu ích.
Năng lực thứ ba là làm việc trong môi trường hợp tác, tiếp cận đa nền tảng, từ nguồn lực tài chính đến con người, công nghệ để chuyển hóa các ý tưởng sơ khai thành sản phẩm có thể đáp ứng nhu cầu của cuộc sống.
Bộ sách "Giáo dục STEM trong nhà trường phổ thông".
Phòng Lab STEM - mô hình dạy học tương lai Công ty CP Phát hành sách giáo dục thuộc Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam vừa giới thiệu bộ sách "Giáo dục STEM trong nhà trường phổ thông". Là thành viên biên soạn, ông cho biết bộ sách sẽ hỗ trợ HS như thế nào trong học STEM?
- Bộ sách giáo dục STEM trong nhà trường phổ thông (từ lớp 1 đến 12) là sản phẩm của một nhóm nghiên cứu hơn 10 người từ năm 2018 đến nay, tích hợp các bài học STEM vào chương trình GDPT.
Mỗi bộ sách gồm 5 - 6 chủ đề giúp cho giáo viên các môn học tiếp cận và tổ chức cho HS thực hiện những chủ đề STEM để nuôi dưỡng sự sáng tạo, làm việc trên môi trường số, hợp tác, tạo ra sản phẩm mang tính ứng dụng công nghệ. Bộ sách cũng là các giải pháp công nghệ mà HS sẽ dựa trên danh mục thiết bị tối thiểu, các bộ kít, hệ thống nền tảng phần mềm, được thiết kế như hồ sơ học tập để các em hoàn thiện các sản phẩm STEM.
Hiện nay, Công ty CP Phát hành sách giáo dục là đơn vị đầu tiên trong hệ thống các đơn vị của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam có phòng Lab STEM phục vụ các giải pháp công nghệ cho giáo dục từ bậc tiểu học đến THPT.
Phòng Lab STEM có những đặc điểm gì khác biệt so với các phòng thực hành môn học?
- Phòng Lab STEM hay không gian STEM khác với phòng thực hành hiện nay. Phòng thực hành có tính đơn môn, ví dụ phòng Tin học, Ngoại ngữ dùng để thực hành Tin học, Ngoại ngữ. Phòng Vật lý, Hóa học, Sinh học được dùng làm thí nghiệm của Lý, Hóa, Sinh.
Chúng tôi thiết kế phòng Lab STEM có 6 chức năng, HS có khả năng làm việc nhóm, sử dụng các nền tảng phần mềm để thiết kế, chế tạo ra các cái mẫu mô hình. Trên nền tảng số, HS có thể chia sẻ, xây dựng các sản phẩm, bài giới thiệu và quảng bá sản phẩm của mình.
Vì chúng tôi xây dựng phòng này theo mô hình tích hợp các chức năng của giáo dục STEM nên HS có thể sáng tạo và học tập trên đó. Phòng Lab STEM có đặc điểm: HS từ ý tưởng chuyển sang thiết kế, từ thiết kế chuyển sang điều chỉnh để số hóa, kết nối và trao đổi, trình bày, thảo luận để hoàn thiện sản phẩm.
Dù là tích hợp liên môn (Lý, Hóa, Sinh, Tin) thì trong phòng Lab này đều có đủ phương tiện, thiết bị để xây dựng các chủ đề dạy học STEM.
Xin cảm ơn ông!
5 năm tìm cách giúp học sinh tiếp nhận giáo dục STEM Các nhà nghiên cứu, chuyên gia giáo dục hàng đầu thế giới cho rằng, phương pháp học truyền thống sẽ không đủ để giúp học sinh sẵn sàng cho sự thay đổi của khoa học kỹ thuật. Thế hệ trẻ cần những cách tiếp cận và phương pháp mới để giúp mỗi cá nhân có khả năng làm việc với tương lai. Cùng...