Để chuẩn hiệu trưởng thực sự phát huy hiệu quả
Việt Nam đang tiến hành đổi mới căn bản toàn diện GD&ĐT, nên việc chuẩn hoá các cơ sở giáo dục cũng như các chức danh trong giáo dục là việc làm rất quan trọng và cần thiết. Để các bộ chuẩn nói chung, chuẩn hiệu trưởng các trường phổ thông nói riêng, thực sự phát huy hiệu quả – quy trình quản lí hiệu trưởng theo chuẩn chắc chắn cần phải được lưu tâm.
Việc giúp hiệu trưởng đạt chuẩn là rất quan trọng. Ảnh: Internet
Trên đây là quan điểm của GS.TS Nguyễn Đức Chính – nguyên Phó giám đốc ĐHQG Hà Nội – khi nghiên cứu dự thảo Chuẩn hiệu trưởng trường phổ thông Bộ GD&ĐT công bố mới đây.
Điều quan trọng là giúp các hiệu trưởng đạt chuẩn
GS Nguyễn Đức Chính nhận định: Với nỗ lực của các nhà quản lí và các nhà khoa học giáo dục, chúng ta đã xây dựng và ban hành nhiều bộ chuẩn: Các bộ tiêu chuẩn đ.ánh giá chất lượng các cơ sở giáo dục, từ mầm non tới đại học; các bộ chuẩn nghề nghiệp giáo viên bậc học từ mầm non tới trung học; các bộ tiêu chuẩn cho các chức danh quản lí: hiệu trưởng, giám đốc trung tâm giáo dục thường xuyên, cùng nhiều bộ tiêu chuẩn khác.
Cho rằng, nếu chỉ dùng chuẩn để xếp hạng có thể dẫn tới việc đối phó để đạt chuẩn và việc giúp hiệu trưởng đạt chuẩn là rất quan trọng, GS Nguyễn Đức Chính đã nêu đề xuất quy trình sử dụng chuẩn hiệu trưởng.
Nguyên tắc bộ chuẩn được sử dụng trước hết để hướng dẫn đội ngũ hiệu trưởng thực hiện các công việc để đạt chuẩn. Điều này có nghĩa, cần sử dụng bộ chuẩn để xây dựng một hệ thống quản lí, tác động vào các yếu tố cấu thành các phẩm chất, năng lực đã được ghi trong bộ chuẩn để giúp tất cả các hiệu trưởng đạt chuẩn, chứ không nhằm tới việc đạt chuẩn của từng hiệu trưởng đơn lẻ.
Đ.ánh giá hiệu trưởng, bao gồm tự đ.ánh giá và đ.ánh giá của các cấp quản lí là khâu cuối cùng của quá trình quản lí, tức là khi người hiệu trưởng đã có đủ điều kiện và thời gian để phấn đấu đạt các tiêu chí, tiêu chuẩn. Hơn nữa, mọi hoạt động đ.ánh giá hiệu trưởng chỉ nhằm một mục đích duy nhất là giúp họ tiến bộ không ngừng.
Đ.ánh giá có một mục đích kép là giúp hiệu trưởng tiến bộ. Khi hiệu trưởng tiến bộ, đạt chuẩn thì học sinh, nhà trường, cha mẹ học sinh cũng được thụ hưởng thành quả. Còn nếu chỉ dùng để đ.ánh giá thì họ sẽ đối phó để đạt chuẩn, nhất là khi dùng chuẩn để xếp hạng. Lúc đó không ai có lợi. Hiệu trưởng vẫn như thế, nhà trường cũng không có gì đổi mới…
Đề xuất qui trình quản lí hiệu trưởng theo chuẩn
Từ những nguyên tắc trên, GS Nguyễn Đức Chính đề xuất quy trình quản lý hiệu trưởng theo chuẩn với 6 bước. Theo đó, bước đầu tiên là giải thích từng tiêu chí, nêu rõ các công việc cần làm, các sản phẩm cần có sau mỗi công việc, yêu cầu cần đạt của từng sản phẩm.
Ví dụ, ở tiêu chí 10 – Quản trị nhân sự: Đề xuất để tuyển dụng được giáo viên, nhân viên có phẩm chất và năng lực chuyên môn tốt; tạo được động lực, cơ hội phát triển năng lực nghề nghiệp thường xuyên cho giáo viên, nhân viên trong nhà trường. Để đạt tiêu chí này hiệu trưởng cần thực hiện các công việc sau:
Xây dựng được qui trình tuyển dụng giáo viên. Bản qui trình phải đảm bảo tuyển dụng được các giáo viên có phẩm chất, năng lực đáp ứng yêu cầu dạy tốt, giáo dục tốt. Xây dựng được qui chế quản lí, đ.ánh giá giáo viên, nhân viên. Bản qui chế phải đảm bảo tạo động lực, cơ hội phát triển nghề nghiệp cho giáo viên, nhân viên.
Tiếp theo, viết hướng dẫn để hiệu trưởng thực hiện từng công việc để đạt từng tiêu chí. Bản qui trình tuyển dụng giáo viên được thực hiện theo các bước sau: Xác định khung chuẩn năng, lực phẩm chất của giáo viên, nhân viên (minh chứng:
Khung chuẩn năng lực, phẩm chất giáo viên, nhân viên); căn cứ bản qui hoạch đội ngũ giáo viên nhân viên của các cấp có thẩm quyền, xác định số lượng, cơ cấu, xây dựng kế hoạch tuyển dụng giáo viên, nhân viên trong nhiệm kì (minh chứng: số lượng nhân viên, giáo viên cho các môn học vào từng thời điểm). Cuối cùng là xây dựng qui chế tuyển dụng (công bố nhu cầu tuyển dụng, các hình thức tuyển dụng…), minh chứng chính là qui chế tuyển dụng.
Video đang HOT
Bước 3: Tổ chức để các hiệu trưởng nghiên cứu bản hướng dẫn này, giải thích cho họ hiểu cần làm gì, làm như thế nào để đạt chuẩn và thống nhất để họ thực hiện. Trong quá trình đó, lưu trữ sản phẩm thành các file cho từng tiêu chí phục vụ tự đ.ánh giá và đ.ánh giá sau này
Bước 4: Để một thời gian nhất định để các hiệu trưởng phấn đấu đạt chuẩn. Trong thời gian này có thể tổ chức tập huấn, hội thảo, thành lập các câu lạc bộ hiệu trưởng phấn đấu đạt chuẩn để họ , giúp đỡ nhau đạt chuẩn.
Bước 5 là tổ chức để hiệu trưởng viết báo cáo tự đ.ánh giá; báo cáo tự đ.ánh giá viết lại những gì đã làm theo hướng dẫn. Bước cuối cùng là đ.ánh giá ngoài.
“Cùng với giáo viên, đội ngũ hiệu trưởng là lực lượng quyết định sự thành bại của công cuộc đổi mới giáo dục, là một lực lượng xã hội đặc biệt, được xã hội tôn vinh gọi là thầy, cô. Không nên công khai đ.ánh giá hiệu trưởng này đạt chuẩn, hiệu trưởng kia chưa đạt chuẩn.
Vậy thì trước khi đ.ánh giá họ, cần giải thích chuẩn, nêu rõ các công việc cần làm để đạt chuẩn, giúp đỡ, hỗ trợ họ làm hết các công việc để đạt chuẩn trước khi để họ tự đ.ánh giá và đ.ánh giá ngoài” – GS Nguyễn Đức Chính nêu quan điểm.
Theo Giaoducthoidai.vn
Chuẩn hiệu hiệu trưởng 3T và H
Mới đây, Bộ GD&ĐT ban hành dự thảo Thông tư quy định về Chuẩn hiệu trưởng trường phổ thông. Phóng viên báo Giáo dục & Thời đại đã phỏng vấn PGS.TS Đặng Thị Thanh Huyền trưởng nhóm nghiên cứu Chuẩn hiệu trưởng trường phổ thông nguyên Viện trưởng Viện nghiên cứu khoa học Quản lý giáo dục thuộc Học viện Quản lý Giáo dục.
Người hiệu trưởng trong giai đoạn đổi mới cần có phẩm chất và năng lực mới. Ảnh minh họa/Minh Phong
Tự soi, tự sửa từ Chuẩn hiệu trưởng mới
Hiệu trưởng có vai trò quan trọng đối với sự phát triển của mỗi nhà trường. Trong bối cảnh đổi mới giáo dục như hiện nay, theo PGS chân dung của người hiệu trưởng mới sẽ như thế nào để phù hợp với thực tiễn và tương lai?
PGS.TS Đặng Thị Thanh Huyền: Người hiệu trưởng trong giai đoạn đổi mới cần có phẩm chất và năng lực mới. Thay vì thực thi nhiệm vụ hành chính nhưtrước đây, nhà trường ngày càng được tăng quyền tự chủ và trách nhiệm giải trình, xây dựng trường học lấy người học làm trung tâm, phát triển toàn diện phẩm chất, năng lực cho mỗi học sinh. Có thể nói tiến bộ và hạnh phúc của mỗi học sinh là thước đo năng lực hiệu trưởng.
Trong bối cảnh giao quyền tự chủ và trách nhiệm giải trình rất cao của nhà trường như hiện nay, đầu tiên người hiệu trưởng phải có tinh thần chủ động, năng động và sáng tạo để tổ chức mọi hoạt động giáo dục mang đến sự phát triển tốt nhất cho học sinh.
Khi xây dựng Chuẩn hiệu trưởng, chúng tôi tiếp cận theo yêu cầu về phát triển năng lực và tập trung vào năng lực quản trị nhà trường của hiệu trưởng.
Đầu tiên, Hiệu trưởng phải đáp ứng tiêu chuẩn về phẩm chất chính trị và đạo đức lối sống. Theo đó, Hiệu trưởng phải có bản lĩnh chính trị vững vàng; gương mẫu, chuẩn mực, được đồng nghiệp, học sinh, cha mẹ học sinh và cộng đồng tin tưởng, yêu mến, kính trọng.
Thứ hai, là năng lực chuyên môn nghiệp vụ và ngoại ngữ, tin học. Hiệu trưởng phải vững vàng về chuyên môn; am hiểu nghiệp vụ sư phạm, khoa học quản lý, quản trị nhà trường; sử dụng được ít nhất 1 ngoại ngữ (hoặc tiếng dân tộc ở vùng DTTS) và ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý nhà trường.
Thứ ba, về năng lực quản trị nhà trường, hiệu trưởng phải điều hành các hoạt động của nhà trường một cách chuyên nghiệp, hiệu quả và minh bạch, bao gồm lập kế hoạch phát triển nhà trường, quản lý hoạt động dạy học, giáo dục học sinh, quản trị tổ chức, hành chính, nhân sự, tài chính, cơ sở vật chất, thiết bị giáo dục, quản lý chất lượng giáo dục của nhà trưởng và xuyên suốt năng lực quản trị trường học là lãnh đạo sự thay đổi nhà trường.
Thứ tư là năng lực xây dựng môi trường giáo dục dân chủ.Hiệu trưởng phải có năng lực chỉ đạo xây dựng môi trường giáo dục lành mạnh, an toàn, thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở, xây dựng nếp sống văn hóa trong nhà trường chuẩn mực, bền vững.
Thứ năm là năng lực phát triển các mối quan hệ. Hiệu trưởng tổ chức hiệu quả các hoạt động xây dựng và phát triển mối quan hệ giữa nhà trường với các bên liên quan trong giáo dục học sinh, phát triển nhà trường và cộng đồng.Đó là các mối quan hệ theo chiều dọc đối với ngành, quan hệ đối với cha mẹ học sinh, chính quyền địa phương, các tổ chức xã hội và với truyền thông...
Tất cả những năng lực đó tạo dựng nên hình ảnh một người hiệu trưởng 3T & H. Trong đó 3T: T1= Tâm; T2 = Tầm; T3 = Tài đều hướng đến H: phát triển phẩm chất, năng lực Học sinh.
So với Chuẩn hiện hành thì Chuẩn hiệu trưởng mới có đ.iểm gì khác và việc tham gia đ.ánh giá hiệu trưởng sẽ được thay đổi như thế nào - thưa PGS?
PGS.TS Đặng Thị Thanh Huyền: Chuẩn hiệu trưởng trường phổ thông (sửa đổi, bổ sung) khác so với Chuẩn Hiệu trưởng hiện hành đó là: Mục đích quan trọng hàng đầu của chuẩn là để hỗ trợ, bồi dưỡng cho Hiệu trưởng phát triển năng lực ở các mức ngày càng cao, đáp hơn, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục, đặc biệt là đổi mới Chương trình giáo dục phổ thông thay vì để phân loại phục vụ thi đua, bình bầu, xếp loại như trước đây.
Ở chuẩn Hiệu trưởng sửa đổi, bổ sung, điều quan trọng nhất là Hiệu trưởng tự đ.ánh giá với các minh chứng đầy đủ, rõ ràng để từ đólập kế hoạch tự học , tự bồi dưỡng.
Việc đ.ánh giá Hiệu trưởng theo chuẩn cũng sẽ được tham khảo ý kiến của giáo viên, cha mẹ học sinh và cộng đồng... Tuy nhiên giáo viên, cha mẹ học sinh và cộng đồng sẽ không chấm điểm Hiệu trưởng như trước đây mà chỉ đưa ra ý kiến về các vấn đề liên quan đến năng lực của Hiệu trưởng.
Cơ quan quản lý cấp trên sẽ quyết định xếp loại hiệu trưởng theo các mức nêu trên, căn cứ vào kết quả tự đ.ánh giá của Hiệu trưởng vàý kiến của giáo viên, cha mẹ học sinh và cộng đồng...
Đồng thời căn cứ vào kết quả đ.ánh giá và kế hoạch học tập của Hiệu trưởng, cơ quan quản lý sẽ xây dựng kế hoạch bồi dưỡng, tạo điều kiện tối đa phát triển năng lực cho đội ngũ CBQL cơ sở giáo dục phổ thông, các cơ sở đào tạo, bồi dưỡng CBQLCSGD phát triển chương trình và tổ chứcbồi dưỡng, hỗ trợ Hiệu trưởng phát triển năng lực quản lý trường học thường xuyên, liên tục.
Ở chuẩn Hiệu trưởng sửa đổi bổ sung này, người đ.ánh giá quan trọng nhất vẫn là hiệu trưởng và những người được đ.ánh giá theo Chuẩn vì chính họ phải hiểu rõ họ phải thực sự thay đổi những gì, cần được bồi dưỡng gì để có thể thực hiện tốt nhiệm vụ.. Như vậy Chuẩn hiệu trưởng mới chính là cái để mọi người tự soi, tự sửa và tự mình học hỏi, hoàn thiện.
PGS.TS Đặng Thị Thanh Huyền: Mục đích chính của Chuẩn hiệu trưởng trường phổ thông mới là để bồi dưỡng, phát triển năng lực quản trị nhà trường cho đội ngũ cán bộ quản lý cơ sở giáo dục phổ thông nói chung và đặc biệt là Hiệu trưởng.
Giúp hiệu trưởng phát triển năng lực, phẩm chất lãnh đạo
Nói như vậy thì chúng ta cũng phải có công cụ để đ.ánh giá xếp loại hiệu trưởng theo Chuẩn mới?
PGS.TS Đặng Thị Thanh Huyền: Hiện nay, chúng tôi xác định có 3 mứcphát triển năng lực lãnh đạo quản trị của hiệu trưởng: Mức cao nhất là mức Tốt; mức tiếp theo là Khá và mức cuối cùng là Đạt. Tất nhiên sẽ có những người không đạt.
Theo đó, mỗi một hiệu trưởng sẽ có mức năng lực khác nhau ở từng tiêu chí cụ thể. Ví dụ: ở mức thấp nhất (mức Đạt), người hiệu trưởng phải thực hiện được đúng quy định và có khả năng làm việc một cách độc lập, mặc dù có thể chưa nhiều kinh nghiệm.
Ở mức hai (mức Khá) thì hiệu trưởng phải tổ chức thực hiện nhiệm vụ một cách thành thạo, có kinh nghiệm, làm việc hiệu quả và đặc biệt là có khả năng hỗ trợ được đồng nghiệp.
Còn ở mức Tốt thì hiệu trưởng phải có khả năng sáng tạo, luôn luôn rà soát, đ.ánh giá, cải tiến và đổi mới;biết vượt lên nghịch cảnh để thự chiện tốt nhiệm vụ.
Trong những môi trường làm việc cụ thể, ở mỗi tiêu chí cũng như đ.ánh giá chung, sẽcó những người đạt ở mức thấp, có những người đạt mức caohơn. Tuy nhiên nếu chúng ta bồi dưỡng, phát triển những năng lực đó cho họ thì họ có thể làm tốt được các nhiệm vụ theo mức độ ngày càng cao dần.
Vậy PGS đặt kỳ vọng gì vào chuyên đề nghiên cứu Chuẩn hiệu trưởng trường phổ thông?
PGS.TS Đặng Thị Thanh Huyền: Chúng tôi kỳ vọng sẽ hỗ trợ cho hiệu trưởng được nhiều hơn, sẽ giúp hiệu trưởng nhiều hơn. Chúng ta đang đổi mới với rất nhiều những yêu cầu mới; có thể những hiệu trưởng giỏi ở giai đoạn trước đây nhưng đến giai đoạn mới này nếu họ vẫn làm theo cách cũ thì không thành công.Vậy thì Chuẩn lần này sẽ giúp cho hiệu trưởng có thể phát triển những năng lực và làm tốt các nhiệm vụ, từ đó thích ứng với bối cảnh đổi mới.
Ví dụ trong Chuẩn mới, có một tiêu chí là quản lý phát triển chương trình nhà trường - một công việc mà trước đây hiệu trưởng chưa bao giờ làm và không được làm. Tuy nhiên, trong chương trình giáo dục phổ thông mới tới đây thì vai trò của nhà trường trong việc phát triển chương trình sẽ vô cùng quan trọng.
Lúc này sách giáo khoa cũng chỉ là tài liệu tham khảo, không bắt buộc đối với giáo viên. Giáo viên được thỏa sức sáng tạo nhưng sáng tạo như thế nào để học sinh đạt chuẩn về phẩm chất, năng lực của môn học, cấp học thì nhà trường phải định hướng phát triển chương trình đúng hướng.
Lúc này rất cần có một thuyền trưởng đó chính là hiệu trưởng. Thực tế, việc này trước đây hiệu trưởng chưa được học, chưa được làm cho nên phải tạo điều kiện để họ được học và làm được.
Thẳng thắn nhìn nhận, trước đây nội dung bồi dưỡng Hiệu trưởng chưa nhiều, thậm chí chưa đến nơi, đến chốn. Khi bồi dưỡng, chúng ta mới chỉ dạy lý thuyết, ít dạy thực hành. Đã đến lúc phải thay đổi nội dung, cách thức bồi dưỡng, để hiệu trưởng có thể được học thường xuyên, liên tục và tại chỗ.
Kinh nghiệm của Singapore cho thấy, cách đ.ánh giá học tập ở các lớp bồi dưỡng hiệu trưởng rất hay. Họ không chỉ đ.ánh giá bằng bài kiểm tra thu hoạch cuối học kì, mà quan trọng hơn, sau khi kết thúc khóa học, người học mang một dự án về địa phương, về nơi mình công tác để thực hiện dự án đó. Sau một thời gian, họ quay trở lại báo cáo kết quả đó.
Như vậy thời gian học của một lớp không phải kéo dài 8 tuần như chúng ta, mà kéo dài đến 6 tháng, tất nhiên họ cũng không phải học liên tục mà chỉ tập trung từ 1 đến 2 tuần; Điều đáng nói là họ có những môi trường học tập, có thể học trường trực tuyến và tìm kiếm tài liệu, tài nguyên học tập bất cứ lúc nào họ muốn. Ngoài ra, họ sẽ nhận được hỗ trợ liên tục từ những chuyên gia giỏi nhất để có thể trao đổi trực tiếp với nhau.
Thiết nghĩ, chúng ta có thể tham khảo cách làm của Singapore để tạo ra một môi trường học tập thường xuyên cho hiệu trưởng. Qua đó, mới có thể đảm bảo hiệu trưởng của chúng ta đáp ứng được Chuẩn mới này.
Xin cảm ơn PGS!
"Mục đích chính của Chuẩn hiệu trưởng trường phổ thông mới là để bồi dưỡng, phát triển năng lực quản trị nhà trường cho đội ngũ cán bộ quản lý cơ sở giáo dục phổ thông nói chung và đặc biệt là Hiệu trưởng. Chúng ta sẽ bồi dưỡng dựa trên năng lực và nhu cầu học tập của người học và yêu cầu nhiệm vụ mới của ngành GD&ĐT, phải xuất phát từ thực tế là hiệu trưởng đang cần học cái gì, học bằng cách nào để họ làm tốt nhất công việc của mình một cách sáng tạo nhất" -PGS.TS Đặng Thị Thanh Huyền.
Theo Giaoducthoidai.vn
Chuẩn hiệu trưởng ở các nước trên thế giới PGS.TS Nguyễn Thành Vinh - Trưởng khoa Quản lý (Học viện Quản lý giáo dục) - về chuẩn hiệu trưởng trường phổ thông ở một số nước có nền giáo dục phát triển trên thế giới. ảnh minh họa 6 nội dung chính trong chuẩn hiệu trưởng của Anh PGS.TS Nguyễn Thành Vinh cho biết: Chuẩn hiệu trưởng của Vương quốc Anh bao...
