DASH – Chế độ ăn giúp phòng ngừa và hỗ trợ điều trị bệnh tăng huyết áp

BS.Phan Thị Hồng Diệu16:48 09/07/2021

DASH được công nhận là một biện pháp can thiệp hiệu quả bằng chế độ ăn uống, nhằm hỗ trợ điều trị và phòng ngừa tăng huyết áp.

Trong các nghiên cứu gần đây, chế độ ăn DASH (viết tắt của Dietary Approaches to Stop Hypertension) được đánh giá là một trong những chế độ ăn lành mạnh nhất hiện nay, cùng với chế độ ăn Địa Trung Hải.

Chế độ ăn DASH giúp phòng và hỗ trợ điều trị bệnh tăng huyết áp.

Chế độ ăn DASH là gì?

Bản chất của chế độ ăn DASH nhấn mạnh đến các loại thực phẩm có các đặc điểm: Giàu chất xơ, kali, magiê, canxi và protein; chứa ít chất béo bão hòa và đường; hàm lượng natri thấp.

Chế độ ăn DASH bao gồm hoa quả, rau xanh, đậu, các loại hạt, ngũ cốc nguyên hạt, cá, thịt gia cầm và sữa ít béo. Bên cạnh đó, DASH cũng tập trung vào việc tiêu thụ các thực phẩm tươi sống và chế biến ở mức tối thiểu. Lượng muối khẩu phần trong chế độ DASH tiêu chuẩn: Bạn có thể ăn 1 lượng đến 2300mg natri/ngày; còn trong chế độ DASH ít natri: Bạn có thể ăn 1 lượng đến 1500mg natri/ngày.

Hội Tim mạch Hoa Kỳ khuyến cáo mức natri dưới 1500mg/ngày cho tất cả người lớn. Nếu bạn không chắc chắn lượng natri nào phù hợp với mình, hãy hỏi ý kiến bác sĩ.

Hoa quả và rau xanh là nguồn cung cấp kali tự nhiên rất quan trọng trong việc kiểm soát huyết áp, giúp cho cơ vân và cơ trơn co bóp dễ dàng. Kali chủ yếu ở trong tế bào và giữ vai trò quan trọng trong các quá trình chuyển hóa ở đó. Tăng nồng độ kali trong cơ thể dẫn tới giảm nồng độ natri và tăng bài xuất chất này ra khỏi cơ thể. Đồng thời, ngược lại với natri, kali gây giãn mạch, do vậy làm giảm huyết áp.

Sữa và các chế phẩm sữa là nguồn cung cấp canxi dồi dào, để hạn chế các chất béo bão hòa nên chọn sữa ít béo, tách béo. Bên cạnh vai trò giúp hệ xương chắc khỏe, canxi còn đóng vai trò điều hòa hoạt động của natri và kali qua màng tế bào, làm giãn cơ trơn của mạch máu và áp lực động mạch.

Các loại hạt giàu dinh dưỡng, chứa nhiều chất xơ, magie và các chất béo không bão hòa có lợi cho sức khỏe. Magie giữ vai trò quan trọng trong điều hòa khả năng hưng phấn của hệ thần kinh, có tính chất chống co cứng và giãn mạch, làm giảm huyết áp. Chất béo không bão hòa giúp giảm nguy cơ xơ vữa động mạch, bảo vệ cơ thể khỏi các bệnh đái tháo đường, tăng huyết áp.

Ngũ cốc nguyên hạt tăng cường chất xơ, các vitamin nhóm B, sắt, selen, kali, magie…, giúp kiểm soát lượng đường trong máu, cải thiện hệ tiêu hóa, hỗ trợ giảm cân và sức khỏe tim mạch.

Video đang HOT

Lợi ích của chế độ ăn DASH

Tham khảo ý kiến của bác sĩ về chế độ ăn DASH với người bệnh tăng huyết áp.

Chế độ ăn DASH đã được chứng minh không chỉ hỗ trợ phòng ngừa và hỗ trợ điều trị tăng huyết áp mà còn có rất nhiều lợi ích đối với sức khỏe. Chế độ ăn này giúp hỗ trợ giảm lượng đường huyết, hỗ trợ giảm đề kháng insulin, hỗ trợ giảm tryglycerides, LDL-C (cholesterol “xấu” gây xơ vữa động mạch).

Tuân thủ chế độ ăn DASH cho thấy những cải thiện đáng kể trong việc kiểm soát bệnh đái tháo đường týp 2, quản lý cân nặng và các bệnh lý tim mạch. Chế độ ăn DASH cũng hỗ trợ làm giảm tỷ lệ mắc bệnh ung thư đại trực tràng, chủ yếu ở người da trắng.

Chế độ ăn này cũng đã được chứng minh là hữu ích ở một mức độ nào đó đối với bệnh gan mạn tính, bệnh túi thừa và bệnh celiac. Đồng thời, làm giảm tỷ lệ tử vong do mọi nguyên nhân ở người trưởng thành.

Các nghiên cứu ủng hộ việc sử dụng chế độ ăn DASH như một mô hình ăn uống lành mạnh có thể giúp hỗ trợ giảm huyết áp và ngăn ngừa hoặc hỗ trợ giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, đái tháo đường, béo phì, bệnh thận và bệnh gút.

Thực hành chế độ ăn DASH như thế nào?

Chế độ DASH rất dễ thực hiện bằng cách sử dụng các loại thực phẩm phổ biến có sẵn hằng ngày. Số lượng và khẩu phần ăn phụ thuộc vào nhu cầu năng lượng hàng ngày của mỗi người tính theo độ tuổi, cân nặng và mức độ hoạt động thể chất.

Để áp dụng chế độ ăn DASH, bạn cần lên kế hoạch và so sánh với chế độ ăn hiện tại để biết cần phải thay đổi những gì. Hãy thử các chiến lược sau để bắt đầu chế độ ăn DASH:

Thay đổi dần dần: Nếu bây giờ bạn chỉ ăn một hoặc hai phần rau mỗi ngày, hãy cố gắng thêm một phần vào bữa trưa và một phần vào bữa tối. Thay vì chuyển sang tất cả các loại ngũ cốc nguyên hạt, hãy bắt đầu bằng cách chế biến một hoặc hai khẩu phần ngũ cốc của bạn làm ngũ cốc nguyên hạt. Tăng dần hoa quả, rau xanh và ngũ cốc nguyên hạt cũng có thể hỗ trợ giúp ngăn ngừa đầy hơi hoặc tiêu chảy có thể xảy ra nếu bạn không quen với chế độ ăn nhiều chất xơ.

Ăn các loại thực phẩm tươi , chưa qua chế biến càng nhiều càng tốt. Cắt giảm đồ ăn đông lạnh, đồ đóng hộp. Đây là những loại thực phẩm chứa hàm lượng muối cao.

Khi mua những loại thực phẩm đóng hộp, đông lạnh hoặc đã qua chế biến, hãy kiểm tra nhãn dinh dưỡng của sản phầm để biết lượng natri, đường và chất béo bão hòa. Tìm kiếm các cụm từ “không thêm muối”, “không chứa muối”, “ít muối” hoặc “rất ít muối” trên bao bì thực phẩm. Chọn thực phẩm với chất béo không bão hòa đơn và chất béo không bão hòa đa.

Cần hạn chế chiên, nướng, rán, nên luộc, hấp; không uống nước có gas, hạn chế ăn các thức ăn nhanh: Xúc xích, lạp xưởng; hạn chế bánh, kẹo ngọt, bim bim…

Khi bạn ăn tại một nhà hàng, hãy hỏi xem món ăn đó được chế biến như thế nào và có thể không cho muối khi chế biến không. Không thêm các gia vị mặn như nước sốt cà chua, mù tạt, dưa chua hoặc nước sốt vào món ăn của bạn.

Bên cạnh chế độ ăn lành mạnh, cần có lối sống khoa học: Ngừng hút thuốc; sử dụng rượu trong ngưỡng khuyến cáo nam không quá 2 đơn vị cồn/ngày, nữ không quá 1 đơn vị cồn/ngày (1 đơn vị cồn=1 chén rượu mạnh 30ml 40% = 330ml bia hơi = 3/4 lon/chai bia 5% = 1 ly rượu vang 100ml 13,5%); tập thể dục thường xuyên, tối thiểu 30 phút/ngày, 5 ngày/tuần; sắp xếp thời gian làm việc và nghỉ ngơi hợp lý, ngủ đủ giấc, 7-8 giờ/ngày; quản lý và ứng phó với căng thẳng, stress.

Chế độ ăn DASH có rất nhiều lợi ích trong hỗ trợ điều trị bệnh tăng huyết áp. Để hiệu quả điều trị đạt được tốt nhất người bệnh cần kết hợp chế độ ăn uống lành mạnh, lối sống khoa học và tuân thủ điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ.

Trích dẫn:

Ba chế độ ăn giúp cải thiện chức năng nhận thức

Chế độ ăn lành mạnh là một trong những bước đầu tiên để cải thiện chức năng nhận thức của bạn. Tuy nhiên có rất nhiều chế độ ăn khác nhau, và rất khó để chỉ ra chế độ ăn nào mang lại nhiều lợi ích cho não nhất.

Ba chế độ ăn Địa Trung Hải (Mediterranean Diet), DASH (viết tắt của Dietary Approaches to Stop Hypertension - chế độ ăn giúp ngăn ngừa tăng huyết áp) và MIND (viết tắt của Mediterranean-DASH Intervention for Neurodegenerative Delay diet) được đánh giá lợi ích tiềm tàng của chúng.

Ảnh minh họa

Chế độ ăn Địa Trung Hải dựa trên thói quen ăn uống của người Hy Lạp, miền Nam nước Ý và Tây Ban Nha. Chế độ ăn này chú trọng các loại thực phẩm giàu acid béo không bão hòa đơn được tìm thấy trong dầu olive, acid béo omega-3 trong cá và một số loại hạt, cũng như chú trọng vào các loại rau, quả tươi.

Cho đến ngày hôm nay, chế độ ăn Địa Trung Hải được nghiên cứu rất nhiều, cung cấp nhiều dữ liệu về lợi ích hỗ trợ bảo vệ người bệnh tim mạch, đái tháo đường, ung thư và thậm chí kéo dài tuổi thọ.

Một số dữ liệu dịch tễ cũng cho thấy chế độ ăn này mang lại lợi ích cho chức năng nhận thức, bao gồm luôn giảm nguy cơ suy giảm nhận thức, nguy cơ bị bệnh Alzheimer và có thể là thông qua cơ chế giảm stress oxy hóa và chống viêm.

Trong một nghiên cứu ngẫu nhiên, đối chứng, chế độ ăn Đại Trung Hải mang lại lợi ích trên chức năng nhận thức tương tự như chế độ ăn hạn chế chất béo ở nhóm người lớn tuổi, có nguy cơ tim mạch cao.

Chế độ ăn DASH được phát triển bởi Viện Y học Quốc gia Hoa Kỳ (National Institutes of Health) nhằm hỗ trợ dự phòng và kiếm soát tăng huyết áp mà không dùng thuốc.

Chế độ ăn này chú trọng ăn nhiều các loại rau, quả, các sản phẩm từ sữa ít béo, các loại ngũ cốc nguyên hạt, các loại thịt nạc, các loạt hạt, quả hạch và các loại đậu, và các báo cáo cho thấy chế độ ăn này giúp kiểm soát huyết áp ở nhóm người bệnh tăng huyết áp mức độ trung bình.

Tăng huyết áp có thể ảnh hưởng xấu tới các mạch máu trong não và nó là yếu tố nguy cơ của bệnh Alzheimer, do đó kiểm soát huyết áp qua chế độ ăn DASH có thể giúp bảo vệ não bộ.

Tác dụng bảo vệ thần kinh của chế độ ăn DASH cũng bắt đầu được đưa vào nghiên cứu và các kết quả rất hứa hẹn: dữ liệu từ dự án "Lão hóa và trí nhớ" (Memory and Aging Project) trên 800 người lớn tuổi cho thấy tuân thủ chế độ ăn DASH tốt hơn sẽ giúp làm giảm đáng kể tốc độ suy giảm nhận thức.

Chế độ ăn MIND được bác sĩ Martha Clare Morris - một chuyên gia đầu ngành về dinh dưỡng tại Bệnh viện Đại học Y khoa Rush - giới thiệu vào năm 2015. Bà đã tiến hành tìm kiếm thông qua y văn, chủ yếu là từ các nghiên cứu quan sát, chọn ra các loại thực phẩm từ chế độ ăn Địa Trung Hải và DASH được bà đánh giá là rất tốt cho sức khỏe não bộ.

Chế độ ăn này chú trọng các loại rau có lá màu xanh (không phải tất cả mọi loại rau), quả mọng (không phải tất cả mọi loại quả), các loại hạt, ngũ cốc nguyên hạt, cá, gia cầm, dầu olive, và uống một lượng rượu vừa phải (nếu được nên là vang đỏ).

Trong chế độ ăn này thịt đỏ, bơ, phô mai, bánh ngọt, đồ ngọt và các loại thực phẩm chiên xào được khuyên nên tránh. Hiện tại đây là chế độ ăn mới và nó mới chỉ được kiểm chứng thông qua việc tìm kiếm, đánh giá dữ liệu trên hệ thống y văn của bác sĩ Morris.

Bác sĩ Morris đã tiến hành các nghiên cứu nhằm so sánh ba chế độ: Địa Trung Hải, DASH, MIND trên nhóm người từ 58-98 tuổi. Nghiên cứu chỉ ra rằng cả ba chế độ ăn đều liên quan đến việc hỗ trợ giảm thiểu nguy cơ bị bệnh Alzheimer, trong đó chế độ ăn MIND mang lại lợi ích ngay cả khi tuân thủ ở mức độ vừa phải.

Chế độ ăn MIND cũng làm chậm lại quá trình suy giảm của nhận thức, tương đương với nhận thức ở người trẻ hơn 7,5 tuổi. Tuy nhiên tất cả các nghiên cứu trên đều là các nghiên cứu quan sát và rất khó để đưa ra kết luận những lợi ích này đến từ chế độ ăn hoặc các yếu tố khác của người tham gia nghiên cứu.

Cần có nhiều hơn các nghiên cứu để xác định chế độ ăn nào mang lại nhiều lợi ích nhất cho não bộ. Tuy nhiên hiện tại chúng ta có thể ghi nhớ một số đặc điểm chung của các chế độ ăn trên: Ăn nhiều rau, quả, cá, các loại họ đậu và hạn chế các loại đồ ăn chế biến sẵn, thịt đỏ, đồ ngọt và đường...

Bữa ăn lành mạnh của một số quốc giaChế độ ăn lành mạnh sẽ giúp phòng tránh được suy dinh dưỡng (bao gồm cả thừa cân, béo phì) và các bệnh không lây nhiễm (đái tháo đường, tim mạch, tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu, gout...). Hãy cùng thưởng thức bữa ăn lành mạnh của một số nước trên thế giới... Bữa ăn chậm ở Pháp Khi bạn ăn chậm...