Coi Công nghệ là môn phụ, đừng mong có giáo dục STEM đúng nghĩa
Trong chương trình giáo dục mới, Công nghệ là môn học có vai trò quan trọng trong phát triển năng lực công nghệ, thúc đẩy giáo dục STEM, giáo dục hướng nghiệp.
Nhiều năm nay, môn Công nghệ trong các trường trung học cơ sở và trung học phổ thông chưa được xem trọng, thậm chí nhiều học sinh, phụ huynh chưa hiểu hết vai trò, ý nghĩa của môn học này.
Tuy nhiên, từ bối cảnh của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, từ những bước chuyển mình của nền giáo dục hiện đại, khi chúng ta thực hiện chương trình giáo dục phổ thông 2018, giáo dục STEM ngày càng được chú trọng thì vai trò, vị thế của môn Công nghệ sẽ có nhiều thay đổi theo chiều hướng tích cực.
Chia sẻ với phóng viên Tạp chí Điện tử Giáo dục Việt Nam, Phó giáo sư, Tiến sĩ Lê Huy Hoàng – Trưởng khoa Sư phạm Kỹ thuật, Đại học sư phạm Hà Nội cho rằng: Chúng ta cần nhìn nhận cho đúng vai trò, vị trí và và tầm quan trọng của môn Công nghệ trước những chuyển biến tích cực của nền giáo dục hiện nay.
Phó giáo sư, Tiến sĩ Lê Huy Hoàng cho rằng, môn Công nghệ ngày càng có vai trò quan trọng trong việc thực hiện chương trình giáo dục phổ thông 2018, phát triển giáo dục STEM, định hướng nghề nghiệp cho học sinh (Ảnh: chụp màn hình)
Trong chương trình giáo dục phổ thông 2018, vai trò của môn Công nghệ được thể hiện ở bốn phương diện cụ thể.
Thứ nhất , môn Công nghệ hình thành và phát triển năng lực công nghệ, giúp học sinh học tập, làm việc hiệu quả trong môi trường công nghệ ở gia đình, nhà trường, xã hội.
Năng lực công nghệ bao gồm năm thành phần có mối quan hệ tương hỗ lẫn nhau, bao gồm nhận thức công nghệ, giao tiếp công nghệ, sử dụng công nghệ, đánh giá công nghệ, và thiết kế kỹ thuật.
“Năng lực công nghệ và các mạch nội dung của môn Công nghệ là hai thành phần cốt lõi của chương trình môn học, có tác động hỗ trợ qua lại. Năng lực công nghệ góp phần định hướng lựa chọn mạch nội dung; ngược lại, mạch nội dung là chất liệu và môi trường góp phần hình thành phát triển năng lực, định hướng hoàn thiện mô hình năng lực công nghệ.
Đặc biệt, thiết kế kỹ thuật là một năng lực có vai trò quan trọng, phỏng theo tư duy của các kỹ sư, nhờ đó giúp học sinh không thụ động khi tiếp xúc với thế giới công nghệ, các em có khả năng quan sát, tìm tòi trong cuộc sống và phát hiện ra những vấn đề cần giải quyết, đề xuất những giải pháp giải quyết vấn đề đó”, Phó giáo sư, Tiến sĩ Hoàng phân tích.
Thứ hai , môn Công nghệ thúc đẩy giáo dục STEM, phát triển năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo, tư duy thiết kế kỹ thuật.
Trong chương trình giáo dục phổ thông mới, môn Công nghệ phản ánh hai thành phần là T (technology – Công nghệ) và E (engineering – Kỹ thuật) trong bốn thành phần của STEM. Vì vậy, môn Công nghệ có vai trò quan trọng thể hiện tư tưởng giáo dục STEM.
Môn Công nghệ có vai trò thúc đẩy giáo dục STEM phát triển, sinh viên sư phạm Công nghệ cũng được đào tạo theo định hướng giáo dục STEM (Ảnh: Tiến sĩ Lê Huy Hoàng cung cấp)
Sản phẩm, quá trình môn học này đề cập luôn mang tính tích hợp, gắn với thực tiễn, liên hệ chặt chẽ với Toán học và Khoa học. Đặc điểm này là cơ sở để tăng cường giáo dục STEM ngay trong dạy học môn Công nghệ dựa vào các hoạt động thiết kế kỹ thuật, hoạt động nghiên cứu khoa học kĩ thuật.
Khi giáo dục STEM đang được thúc đẩy phát triển trong trường học thì môn Công nghệ càng đóng vai trò quan trọng. Nếu môn công nghệ vẫn bị xem là môn phụ thì giáo dục STEM trong trường học cũng sẽ khó phát triển.
Video đang HOT
Bởi lẽ, giáo dục STEM cần phải có kỹ thuật, công nghệ để hiện thực hóa những ý tưởng, những nguyên lý khoa học của các môn khoa học và toán học, để tạo ra các sản phẩm giải quyết các vấn đề trong thực tiễn.
“Giáo dục STEM trong môn Công nghệ được thực hiện thông qua dạy học các chủ đề, mạch nội dung, chuyên đề học tập từ tiểu học tới trung học như mô hình điện gió, mô hình điện mặt trời, ngôi nhà thông minh, các bài toán thiết kế kỹ thuật và công nghệ, nghề nghiệp STEM; các dự án nghiên cứu thuộc các lĩnh vực kỹ thuật cơ khí, hệ thống nhúng, robot và máy thông minh.
Khi triển khai giáo dục STEM trong dạy học môn Công nghệ sẽ tiếp tục được mở rộng thông qua dạy học các chủ đề liên môn giữa các môn học STEM”, Phó giáo sư, Tiến sĩ Lê Huy Hoàng nhận định.
Thứ ba , môn Công nghệ có vai trò định hướng nghề nghiệp, đặc biệt là nghề nghiệp STEM.
Giáo dục hướng nghiệp trong môn Công nghệ được thể hiện trước hết qua việc mô tả yêu cầu cần đạt về định hướng nghề nghiệp trong năng lực tìm hiểu công nghệ, năng lực thành phần của năng lực công nghệ.
Giáo dục hướng nghiệp trong môn Công nghệ thể hiện ở các cấp độ: mạch nội dung về hướng nghiệp; yêu cầu cần đạt về ngành nghề thuộc các lĩnh vực kỹ thuật, công nghệ; trải nghiệm ngành nghề thông qua các mô đun kỹ thuật, công nghệ tự chọn.
Giáo dục hướng nghiệp trong môn Công nghệ được triển khai chủ yếu ở các lớp cuối cấp trung học cơ sở và toàn bộ giai đoạn giáo dục định hướng nghề nghiệp.
Ở các lớp 7 và 8, giáo dục hướng nghiệp được thể hiện qua các yêu cầu cần đạt về ngành nghề liên quan tới các lĩnh vực nông – lâm nghiệp và thủy sản, kỹ thuật cơ khí, kĩ thuật điện.
Ở lớp 9, giáo dục hướng nghiệp được thực hiện thông qua các nội dung quan trọng về hướng nghiệp bao gồm nghề nghiệp, hệ thống giáo dục quốc dân, thị trường lao động, và phương pháp lựa chọn nghề nghiệp.
Bên cạnh đó, học sinh được lựa chọn theo học một module có tính nghề về kỹ thuật, công nghệ thuộc ba lĩnh vực công nghiệp, nông nghiệp và dịch vụ. Qua đó, học sinh được trải nghiệm kỹ thuật, công nghệ gắn với yếu tố nghề nghiệp, hình thành phẩm chất, năng lực tương ứng, đánh giá được mức độ phù hợp, hứng thú của bản thân về các lĩnh vực kỹ thuật, công nghệ tương ứng.
Trong giai đoạn giáo dục định hướng nghề nghiệp, với tinh thần học để chuẩn bị, học để thích ứng với lĩnh vực nghề nghiệp học sinh lựa chọn sau khi tốt nghiệp, môn Công nghệ có vai trò trang bị cho học sinh tri thức nền tảng và các năng lực cốt lõi phù hợp với ngành nghề kỹ thuật, công nghệ các em lựa chọn sau khi tốt nghiệp trung học phổ thông thuộc một trong hai định hướng Công nghiệp hoặc Nông nghiệp.
Thứ tư , vai trò của môn Công nghệ được thể hiện ở việc chuẩn bị tri thức nền tảng cho học sinh lựa chọn nghề nghiệp thuộc các lĩnh vực kỹ thuật – công nghệ.
Khác với chương trình hiện hành, chương trình mới quy định chọn 5/9 môn học thuộc 3 nhóm với mục đích định hướng nghề nghiệp. Nếu học sinh có xu hướng lựa chọn nghề nghiệp thuộc các lĩnh vực kỹ thuật, công nghệ sau khi tốt nghiệp trung học phổ thông thì các em sẽ lựa chọn học môn Công nghệ.
Môn Công nghệ cung cấp cho học sinh kiến thức, kỹ năng, năng lực để các em có sự chuẩn bị tốt nhất trong việc chọn trường, nghề nghiệp tương lai.
Ví dụ khi các em được học về vẽ kỹ thuật (được coi là ngôn ngữ kỹ thuật), học sinh sẽ được tiếp cận những vấn đề cơ bản về cách lập và đọc bản vẽ kỹ thuật. Đó là bước chuẩn bị kiến thức tốt cho các em bước vào các trường đại học, trường nghề sau này.
Môn Công nghệ ở bậc phổ thông cũng giới thiệu về thiết kế kỹ thuật, các em được học về tư duy thiết kế kỹ thuật. Những phần kiến thức có tính chất khái quát về thiết kế kỹ thuật sẽ giúp các em sẵn sàng đến với những ngành nghề thuộc lĩnh vực kỹ thuật, công nghệ ở các bậc học cao hơn.
Trong chương trình giáo dục mới, Công nghệ là môn học được xây dựng theo hướng phát triển năng lực, thúc đẩy giáo dục STEM, tích hợp giáo dục hướng nghiệp, giúp học sinh sớm được tiếp cận với nghề nghiệp.
Qua đó có thể thấy, vai trò của giáo viên công nghệ trong việc tổ chức các hoạt động giáo dục STEM, các hoạt động giáo dục hướng nghiệp là rất lớn.
Sư phạm Công nghệ - Ngành học đầy hứa hẹn của nền giáo dục Việt Nam hiện đại
Sinh viên ngành sư phạm Công nghệ là nguồn nhân lực triển vọng để thực hiện chương trình giáo dục mới, cơ hội nghề nghiệp của ngành nghề này ngày càng mở rộng.
Từ vai trò của môn công nghệ trong chương trình giáo dục phổ thông 2018, ngành sư phạm công nghệ hứa hẹn là một ngành nghề triển vọng trong tương lai.
Phó giáo sư, Tiến sĩ Lê Huy Hoàng - Trưởng khoa Sư phạm Kỹ thuật - Đại học Sư phạm Hà Nội đã có những chia sẻ với Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam về vấn đề đào tạo cũng như triển vọng của ngành sư phạm Công nghệ trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay.
Đào tạo ngành sư phạm công nghệ theo định hướng giáo dục STEM
Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang hiện hữu, hầu hết các quốc gia trên thế giới đều coi trọng thúc đẩy giáo dục STEM nói chung, giáo dục công nghệ nói riêng. Đây là những lĩnh vực đóng vai trò rất quan trọng trong việc định hướng nghề nghiệp, thúc đẩy nguồn nhân lực thuộc các lĩnh vực khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học.
Để đáp ứng được những yêu cầu mới đặt ra đối với ngành giáo dục Việt Nam, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội đã tiên phong trong vấn đề đào tạo giáo viên công nghệ - giáo dục STEM. Từ năm 2019, trường bắt đầu tuyển sinh và đào tạo ngành này.
Sự ra đời của ngành Sư phạm công nghệ - Giáo dục STEM nhằm đáp ứng yêu cầu đặt ra của Chương trình giáo dục phổ thông mới cũng như đáp ứng nhu cầu tuyển dụng cao của các cơ sở giáo dục hiện nay.
Theo học Chương trình Sư phạm công nghệ - Giáo dục STEM tại Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, sinh viên được học tập và nghiên cứu về Toán và khoa học (Vật lí, khoa học máy tính), đủ để giải quyết các vấn đề kỹ thuật, công nghệ trong chương trình.
Cùng với đó là tri thức và năng lực nền tảng về kỹ thuật, công nghệ thuộc các lĩnh vực cơ khí, động lực, điện và điện tử, các kỹ thuật, công nghệ chuyên ngành thuộc một trong ba lĩnh vực: công nghệ và giáo dục STEM; công nghệ IoT; công nghệ điều khiển - tự động hóa. (giai đoạn chuyên sâu).
Mô hình chương trình đào tạo sinh viên sư phạm công nghệ tại Trường Đại học Sư phạm Hà Nội (Ảnh: Tiến sĩ Lê Huy Hoàng cung cấp)
Bên cạnh đó, chương trình đào tạo của trường cũng chú trọng phát triển ở sinh viên những năng lực, kỹ năng thích ứng bối cảnh mới về khoa học và công nghệ như Năng lực công nghệ, tư duy thiết kế, tư duy phản biện, tư duy đổi mới sáng tạo.
Triết lí đào tạo của khoa Sư phạm kỹ thuật là học đi đôi với hành; học tập dựa trên nghiên cứu; chú trọng thực hành, trải nghiệm kỹ thuật, công nghệ trong môi trường thực tiễn.
"Sinh viên của khoa ngoài học tập, nghiên cứu tại các phòng thí nghiệm, thực hành, còn được trải nghiệm các hoạt động sáng chế kỹ thuật, công nghệ thông qua cuộc thi sáng tạo robot thường niên; cùng với giảng viên, phát triển các sản phẩm kỹ thuật, công nghệ ứng dụng trong thực tiễn.
Đây chính là những hoạt động sinh viên rất đam mê trong quá trình học tập và nghiên cứu tại khoa và cũng là phương thức học tập hiệu quả ở bậc đại học", Tiến sĩ Lê Huy Hoàng chia sẻ. .
Nếu có nhu cầu và có đủ năng lực, trong quá trình học, sinh viên có thể được giới thiệu để làm việc tại một số doanh nghiệp (đang có hợp tác với khoa: Học viện Human Robot; Teky Holdings; KDI Education,...) về giáo dục kỹ thuật, công nghệ.
Qua các hoạt động trên, sinh viên vừa phát triển chuyên môn, vừa hình thành kỹ năng làm việc trong thực tiễn và có thêm thu nhập.
Triển vọng ngành sư phạm Công Nghệ được mở rộng
Từ xu hướng tương lai của nền giáo dục hiện đại, Tiến sĩ Lê Huy Hoàng khẳng định vai trò của môn học này sẽ ngày càng được coi trọng. Chính vì vậy, những hứa hẹn về nghề nghiệp tương lai của ngành đào tạo Sư phạm Công nghệ là có cơ sở.
Sinh viên ngành Sư phạm Công nghệ - Giáo dục STEM sẽ trở thành những giáo viên sáng tạo, chủ động, tích cực, đón đầu xu hướng mới của giáo dục hiện đại (Ảnh: Tiến sĩ Lê Huy Hoàng cung cấp)
Đầu tiên, sinh viên sau khi ra trường có thể lựa chọn dạy học môn Công nghệ - Giáo dục STEM ở Các trường Tiểu học, Trung học cơ sở, Trung học phổ thông.
Vai trò của giáo viên môn Công nghệ trong Nhà trường ngày càng được đề cao. Các trường học hiện nay đều rất cần những giáo viên có năng lực để dạy học theo định hướng của chương trình giáo dục mới.
Trong bối cảnh ấy, các trường đang có nhu cầu tuyển dụng giáo viên đào tạo đúng chuyên môn. Giáo viên Công nghệ - Giáo dục STEM được đào tạo đúng chuyên ngành sẽ được mở rộng cơ hội việc làm.
Bên cạnh đó, sinh viên ngành Sư phạm công nghệ còn có cơ hội trở thành giảng viên tại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp.
Chương trình đào tạo sư phạm Công nghệ tại Trường Đại học Sư phạm Hà Nội được thiết kế theo hướng phân nhánh, chuyên sâu. Sinh viên năm cuối sẽ được lựa chọn theo các chuyên ngành dựa vào định hướng công việc tương lai.
Chính vì vậy, sinh viên sau này hoàn toàn có thể trở thành những giảng viên Điều khiển và tự động hóa, giảng viên IoT tại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp.
Khoa Sư phạm Kỹ thuật tổ chức nhiều cuộc thi, tạo sân chơi bổ ích giúp sinh viên học tập, trải nghiệm (Ảnh: Tiến sĩ Lê Huy Hoàng cung cấp)
Một cơ hội nghề nghiệp nữa dành cho sinh viên sư phạm công nghệ là làm việc như cử nhân kĩ thuật, công nghệ ở các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất.
Với kiến thức nền tảng, chuyên sâu về công nghệ - kỹ thuật, sinh viên hoàn toàn có thể chủ động làm việc tại những cơ sở doanh nghiệp khác nhau có lĩnh vực, ngành nghề liên quan.
Xu hướng giáo dục STEM hiện nay cũng mở ra nhiều cơ hội nghề nghiệp cho sinh viên sư phạm công nghệ, họ có thể trở thành giáo viên STEM tại các tổ chức giáo dục khác nhau.
Đặc biệt, sinh viên còn có cơ hội việc làm trong quá trình học tập tại giảng đường đại học, có cơ hội học thạc sĩ, tiến sĩ chuyên ngành của khoa, theo đuổi con đường nghiên cứu khoa học.
Trong tương lai gần, Công nghệ sẽ trở thành một môn học có ý nghĩa, vai trò quan trọng, góp phần thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển của giáo dục trong trường học và các cơ sở giáo dục.
Giáo dục hiện đại đã cho thấy sự cần thiết, tầm quan trọng của môn Công nghệ cũng như vai trò, vị thế của những giáo viên Công nghệ sáng tạo, chủ động, tích cực, đón đầu xu thế.
Học sinh TP Hà Tĩnh thích thú trải nghiệm "Ngày hội STEM" Dưới hình thức hội chợ chào Xuân Tân Sửu, các thầy cô giáo Trường THCS Thạch Linh (TP Hà Tĩnh) mang đến những trải nghiệm sáng tạo khoa học thú vị, giúp học sinh và phụ huynh tiếp cận sâu hơn về phương pháp giáo dục STEM. Trường THCS Thạch Linh là trường học đầu tiên trong khối THCS trên địa bàn TP...