Biến chứng do lạm dụng thuốc đông y không rõ nguồn gốc

Việc sử dụng thuốc không rõ nguồn gốc, không bảo đảm chất lượng và thành phần nhiều khi gây nên những hậu quả khó lường: suy tuyến thượng thận, đái tháo đường, tăng huyết áp do trong thuốc có thành phần corticoid…

Thời gian vừa qua, có không ít bệnh nhân nhập viện vì những biến chứng do tự ý dùng thuốc đông y không rõ nguồn gốc.

Trường hợp biến chứng nặng do dùng thuốc đông y không rõ nguồn gốc.

Biến chứng vì thuốc đông y không rõ nguồn gốc

Bệnh nhân Nguyễn Văn V. (sinh năm 1950, Đống Đa, Hà Nội) nhập viện Trung tâm Da liễu Dị ứng, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 với triệu chứng xuất hiện đỏ da rải rác toàn thân kèm ngứa nhiều, sốt cao 39,5 độ C, bị hạ bạch cầu và tăng men gan kèm theo nhiều vùng da đỏ thẫm, liên kết với nhau thành mảng, bọng nước, hoại tử da lan tỏa.

Bệnh nhân cho hay, do những cơn ngứa lòng bàn tay 2 bên thời gian dài nên bệnh nhân mua loại thuốc đông y trên mạng không rõ loại để bôi suốt 2 tháng qua.

Tương tự như vậy, bệnh nhân Lưu Thị H. (1974, Hiệp Hòa, Bắc Giang) có tiền sử bệnh khớp nhiều năm. Thay vì khám đông y, bệnh nhân sử dụng thuốc điều trị khớp (không rõ tên, tự đặt trên mạng, dạng thuốc viên hoàn đông y).

Sau dùng thuốc 10 ngày, bệnh nhân xuất hiện sốt, rải rác da tứ chi nổi các rát đỏ, mu tay có bọng nước, kèm theo miệng, môi viêm trợt chảy máu, đau rát, ăn kém, niêm mạc mắt xung huyết, rỉ dịch. Bệnh nhân đã sử dụng thuốc hạ sốt, truyền dịch, tổn thương không đỡ vẫn tiến triển nặng nên xin vào viện.

Tại Trung tâm Da liễu Dị ứng Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, bệnh nhân có tổn thương cơ bản dát đỏ xung huyết dạng tròn kích thước 0,1-1 cm, trung tâm có vùng da hoại tử ly gai sẫm màu, có chỗ tạo bọng nước (mu bàn tay) nhiều tổn thương bia bắn điển hình, khoang miệng môi nhiều mảng trợt lớn, đáy có giả mạc trắng môi đóng vảy sẫm màu, dễ chảy máu kết mạc mắt sung huyết tăng tiết dịch rỉ. Bệnh nhân được chẩn đoán mắc hội chứng Steven Jonhson do thuốc đông y/ Viêm dạ dày, thoái hóa đa khớp.

Bệnh nhi Ngô Hà N. (2013, Thái Thụy, Thái Bình) nhập viện với hội chứng Cushing do dùng thuốc cam đông y. Bệnh nhân có tiền sử gầy yếu, ăn uống kém hấp thu, gia đình tự mua thuốc cam đông y cho con uống. Sau sử dụng bệnh nhi ăn uống khỏe, tăng cân, gia đình rất mừng nên cho sử dụng thuốc 2 tháng liên tục mục đích cho con lớn và tăng cân.

Tuy nhiên, sau thời gian đó, gia đình thấy con xuất hiện mặt tròn, da mặt hồng, tay chân bé, mọc râu mép, mọc nhiều lông vùng vai tay và lưng 2 bên. Gia đình thấy bất thường nên cho bệnh nhân đi khám phát hiện con mắc hội chứng cushing, tăng men gan, creatin tăng, costisol máu tăng.

Việc tự ý mua và sử dụng các loại đông dược xuất xứ không rõ nguồn gốc, thuốc rởm, thuốc kém chất lượng và chưa được Bộ Y tế cấp phép lưu hành đã khiến không ít người bị ngộ độc, suy gan, suy thận, thậm chí tử vong… Điều này đã làm ảnh hưởng rất lớn đến uy tín của nền y dược học cổ truyền.

Thạc sĩ, bác sĩ Vũ Văn Đại, Khoa Y học cổ truyền, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108

Thận trọng dùng thuốc đông y

Thạc sĩ, bác sĩ Vũ Văn Đại, Khoa Y học cổ truyền, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 cho biết, hiện nay, vì mục đích trục lợi hoặc do trình độ hạn chế nên các vị thuốc của đông y đã bị người ta sử dụng bừa bãi, bào chế không đúng cách và cá biệt có nơi trộn thêm tân dược thuộc nhóm Non steroid hoặc Steroid để nhằm đạt hiệu quả nhanh mạnh và từ đó dễ kiếm tiền từ người bệnh.

“Việc tự ý mua và sử dụng các loại đông dược xuất xứ không rõ nguồn gốc, thuốc rởm, thuốc kém chất lượng và chưa được Bộ Y tế cấp phép lưu hành đã khiến không ít người bị ngộ độc, suy gan, suy thận, thậm chí tử vong… Điều này đã làm ảnh hưởng rất lớn đến uy tín của nền y dược học cổ truyền”, bác sĩ Đại nói.

Bác sĩ Đại nhấn mạnh, thuốc đông y với nhiều dạng bào chế như sắc uống, cao, đơn, hoàn, tán… nếu được bào chế chuẩn, sử dụng đúng cách, đúng liều theo quan điểm “biện chứng luận trị” đặc sắc của đông y thì sẽ đạt được tính hiệu quả và tính an toàn. Tuy nhiên hiện nay, trên thị trường tràn lan các thuốc nhập lậu từ nước ngoài vào Việt Nam được quảng bá như “thần dược chữa bách bệnh”. Đặc biệt có loại tân dược nhưng lại mạo danh là thảo dược để bán ra thị trường.

Thạc sĩ, bác sĩ Vũ Văn Đại, Khoa Y học cổ truyền, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 cho biết, đông y dùng thuốc theo nguyên tắc “biện chứng luận trị”, vì thế không thể dùng một bài thuốc mà điều trị “bách bệnh” như lời đồn thổi trên mạng. Do đó, nếu tự ý sử dụng thuốc sẽ dẫn tới nhiều nguy cơ cho sức khỏe.

Thứ nhất, nguy cơ ngộ độc thuốc. Những loại thuốc đông dược ngoại nhập không rõ nguồn gốc, thường trộn thêm các thành phần thuốc tây thế hệ cũ 10-20 năm về trước với rất nhiều tác dụng phụ, thậm chí hiện bị cấm sử dụng. Do vậy, sử dụng những loại thuốc này dễ dẫn tới ngộ độc cho người dùng lâu dài.

Điển hình như những người bệnh xương khớp (thoái hóa khớp gối, thoái hóa cột sống thắt lưng, viêm khớp dạng thấp…) thường có xu hướng dùng các thuốc đông y kéo dài. Trong thành phần một số thuốc đang rao bán trên thị trường có chứa các loại thuốc giảm đau, chống viêm (corticoid), làm thuyên giảm cơn đau nhanh, khiến nhiều người lầm tưởng thuốc có hiệu quả cao.

“Thực chất, corticoid là chất chống viêm, giảm đau rất mạnh, được điều trị trong rất nhiều bệnh, tuy nhiên corticoid cũng có nhiều tác dụng ngoại ý như giữ nước, mệt mỏi, đái tháo đường, khó lành vết thương, teo cơ, đục thủy tinh thể, tăng huyết áp, tổn thương gan, loãng xương, suy thận…”, bác sĩ Đại chia sẻ.

Bên cạnh đó, những loại thuốc đông y do thiếu kiến thức trong bào chế dược liệu, chưa loại bỏ được tạp chất có hại như chì, đồng, kẽm, thủy ngân, asen… bào chế sai cách hay sử dụng bừa bãi đều có thể dẫn đến nguy cơ độc hại ngoài tầm kiểm soát. Khi uống những loại thuốc này sẽ gây ảnh hưởng đến các cơ quan tim, mắt, gan, thận…

Các trường hợp nhiễm độc này cần thời gian điều trị lâu dài, tốn kém, thậm chí chất độc tích tụ trong cơ thể lâu dài còn gây ra nhiều biến chứng rất nguy hiểm.

Thứ hai, nguy cơ suy gan, suy thận. Với quan niệm thuốc đông y làm từ thảo dược, lành tính nên người bệnh có xu hướng tự dùng thuốc kéo dài mà không có sự kiểm soát của thầy thuốc, dẫn đến phụ thuộc thuốc, nghiện thuốc, tổn thương gan, thận cùng các cơ quan khác.