Bánh lá dừa – Ký ức tuổi thơ thành đặc sản

P.V20:29 18/10/2022

Tùy vào sở thích của mỗi người mà có nhiều loại nhân khác nhau như dừa hay chuối. Thường người ta dùng cơm dừa nhuyễn rồi trộn cùng đậu xanh, đem nấu nhừ, thêm hành lá, một chút muối cho đậm vị rồi vo thành từng nắm để làm nhân.

Hay đơn giản hơn, người ta dùng chuối cắt làm hai phần, ướp thêm chút đường làm nhân bánh cũng rất ngon.

Bánh lá dừa – miếng nếp dẻo, béo thơm vị cốt dừa nằm trọn trong chiếc lá dừa cuốn tròn như chiếc lò xo đã đi sâu vào ký ức tuổi thơ của những đứa con vùng đất Tây Nam Bộ, qua năm tháng món quà tuổi thơ ấy đã trở thành đặc sản của Vùng.

Bánh lá dừa mang đậm ký ức tuổi thơ của đám trẻ quê tôi

“Mời anh mua bánh lá dừa

Bánh này em gói nếp mùa thiệt ngon.

Anh mua về đãi bà con

Bánh em nóng hổi ngọt ngon hơn đường.”

Tên của các loại bánh ở miền Tây quê tôi dễ nhớ lắm, cứ hễ bánh có nét đặc trưng gì hay nguyên liệu làm bằng gì thì bánh sẽ có tên đó, như bánh chuối hay bánh lá dừa.

Video đang HOT

Trong chiếc lá dừa cuộn tròn như chiếc lò xo là miếng nếp dẻo thơm cùng nước cốt dừa béo ngọt, nguyên liệu để làm bánh này không quá cầu kỳ, gồm nếp dẻo, đậu xanh, cơm dừa nạo và chuối để làm nhân.

Người ta phân biệt nhân bánh bằng màu dây cột bánh

Không biết từ khi nào, cùng với bánh tét, bánh ít, bánh ú, bánh lá dừa đã trở thành loại bánh đặc trưng mang hương vị của mảnh đất trĩu nặng phù sa này. Không quá cầu kỳ, song bánh lá dừa lại làm vừa lòng người ăn bởi sự hòa quyện tuyệt vời của nhiều nguyên liệu.

Bánh lá dừa có mặt ở hầu hết các tỉnh miền Tây, nhưng để gọi là thủ phủ của chiếc bánh có lớp vỏ làm từ cánh lá dừa này thì phải là xứ dừa Bến Tre. Khi có dịp đến với miền Tây, bạn sẽ có dịp thưởng thức những chiếc bánh lá dừa vừa mang vị bùi của đậu, vị ngọt của chuối và thoang thoảng đâu đó mùi thơm nhẹ dịu của lá dừa quyện vào vị béo của nước cốt dừa, của nếp làm bạn sẽ nhớ mãi không quên.

Đúng như tên gọi, loại bánh này được dùng đọt lá dừa non, hoặc đọt cà bắp – đọt dừa nước non chưa nở thành tàu lá để gói bánh. Lá dừa được chọn làm bánh phải hơi non, mềm, thì bánh dừa mới thơm và màu đẹp, ngoài chọn lá, khâu chọn nếp cũng vô cùng quan trọng, loại được chọn là nếp dẻo, hạt mẩy, căng tròn, đem vo sạch, ngâm qua đêm cho ngấm nước.

Đậu xanh cũng được ngâm cho tróc vỏ, đãi sạch. Dừa khô, không quá già được nạo lấy cơm, vắt thành thứ nước cốt đặc sánh, dậy mùi thơm, béo ngậy rồi trộn cùng gạo nếp, đảo sơ qua cho thấm. Nhiều người còn thêm chút đậu đen trộn cùng với nếp để tăng thêm độ thơm của bánh.

Hay đơn giản hơn, người ta dùng chuối cắt làm hai phần, ướp thêm chút đường làm nhân bánh cũng rất ngon.

Khi gói bánh, không được chặt tay quá vì bánh sẽ không chín đều. Còn nếu lỏng tay, bánh sẽ bị ngấm nhiều nước, nhão, ăn không ngon. Trước khi cho vào nồi bánh được cột chặt thành từng chùm. Mỗi chiếc bánh dài gần gang tay, to bằng quả dưa leo, bánh chuối cột dây xanh, nhân đậu cột dây vàng để dễ phân biệt. Người ta thường cho thêm một lớp lá dừa phía dưới nồi khi luộc để bánh không bị cháy, lại thoang thoảng mùi thơm của lá dừa tươi thấm vào trong nếp.

Bánh lá dừa được dùng nóng hay nguội tùy vào sở thích mỗi người. Bánh khi ăn có vị mặn nhẹ của muối, vị béo của dừa, cái dẻo của nếp, cái bùi của hạt đậu kết hợp với cái riêng của từng loại nhân cùng hương nếp thơm. Tất cả hòa quyện vào nhau làm cho người ăn cảm nhận được hương vị tao nhã và mộc mạc của bánh.

Bánh lá dừa-với lá vàng ươm sau khi nấu chín

Bánh lá dừa sau khi nấu được vớt ra treo cho ráo nước. Do được gói kín, bánh có thể để lâu được 2-3 ngày mà không bị hỏng. Với giá bán khá mềm, chỉ khoảng 5,000đ mỗi cái, bánh lá dừa miền Tây nói chung và Bến Tre nói riêng đã trở thành món quà quê bình dân dễ mua, dễ ăn mà lại ngon. Khi ăn bạn sẽ cảm nhận được vị đậm đà, béo của dừa, vị thơm của nếp dẻo, bùi của đậu kết hợp với từng loại nhân tạo thành món ăn không thể quên. Không chỉ được bày bán, bánh lá dừa còn được làm tại nhà. Cứ thấy thèm thèm là lũ trẻ theo tía má đi chặt tàu lá dừa về làm vỏ bánh, rồi ngâm nếp ngâm đậu, soạn cái nồi thật to bắc lên bếp chuẩn bị ngồi chờ. Từ những kỷ niệm đẹp của thời thơ ấu, bánh lá dừa đã trở thành món ăn của ký ức của rất nhiều người con miền Tây.

Bánh lá dừa, thơm ngon đặc sản miền Tây Nam Bộ

Những chiếc xuồng ba lá thoăn thoắt lướt đi, phía trước là rổ bánh lá dừa quê bình dị mà đỡ lòng cho người nông dân trước lúc ra đồng hay cho mấy trẻ học trò trên đường xa đến lớp.

Mời anh mua bánh lá dừa/ Bánh này em gói nếp mùa thiệt ngon.

Anh mua về đãi bà con/ Bánh em nóng hổi ngọt ngon hơn đường.

Cứ mỗi buổi sáng, khi ánh mặt trời vừa hừng đông, dọc theo các bờ sông, con rạch miền Tây Nam bộ người ta thường nghe vẳng vẳng câu hò rao bánh ngọt lịm của cô gái nhà quê như vậy.

Như tên gọi của nó, loại bánh này được người ta dùng đọt lá dừa non, hoặc đọt cà bắp (cây dừa nước non chưa nở thành tàu lá) để gói bánh. Nguyên liệu chính để gói bánh là nếp, chuối hoặc đậu xanh và cơm dừa nạo để làm nhưn (nhân) bánh.

Để gói bánh, phải chuẩn bị từ bữa trước. Nếp rặt không để lộn với gạo, chọn loại dẻo như giống nếp bầu, nếp mỡ, nếp bà bóng, đem ngâm qua đêm. Để nếp mau mềm người ta có thể cho thêm ít khóm vào ngâm chung. Sáng hôm sau người ta té nước vài lượt rồi để nếp cho ráo.

Đậu trắng hoặc đậu đen ngâm mềm vo, tẻ bỏ vỏ ngoài. Dừa khô nạo lấy cơm, vắt nước cốt ra riêng để trộn vào nếp. Còn xác cơm dừa còn lại bằm nhuyễn trộn với đậu xanh cà ngâm vo, bỏ vỏ đã nấu nhừ rồi nêm hành lá, muối, vo thành viên để làm nhưn.

Loại bánh lá dừa gói với nhưn này gọi là bánh nhưng đậu hay bánh nhưng mặn. Đơn giản hơn thì dùng chuối xiêm chín lột vỏ, cắt trái chuối ra hai phần, ướp thêm ít đường cát để làm nhưng, gọi là bánh lá dừa nhưng chuối.

Khi nếp ráo, đổ nước cốt dừa vô bắc lên chảo xào sơ qua cho nếp chín một phần, nước cốt thấm vào tăng thêm vị béo. Để có vị bùi, người ta còn có thể cho thêm đậu trắng hoặc đậu đen vô nếp, xáo trộn cho đều.

Chuẩn bị xong nếp, nhưn, người ta tước lá dừa lấy từ đọt dừa non, hoặc đọt cà bắp. Lá dừa có dạng bản hẹp nhưng dài. Lá dùng gói bánh phải nguyên và không bị sâu. Lá được rửa sạch, sau đó phơi nắng (hoặc nhúng nước sôi và lau khô) sao cho lá hơi héo để dễ gói bánh và không bị rách.

Dùng tay cuộn lá lại thành hình trụ ống, cho một phần nếp vào, để nhưn lên lại đổ nếp vào tiếp rồi bóp lại, cột bánh bằng dây lạt cà bắp hoặc dây lát chẻ phơi khô.

Theo kinh nghiệm dân gian thì nếu gói quá chặt, bánh sẽ chín không đều do phần nếp phía bên trong không hấp thu đủ nước khi nấu hoặc khi hạt nếp trương nở sẽ làm bể bánh. Nhưng nếu gói lỏng tay, khi nấu bánh bị nong nước, hạt nếp sẽ rời rạc và bánh trở nên nhão mềm không ngon. Gói từ vài ba chục đến trăm bánh thì bắt đầu nấu bánh.

Lấy lá dừa lót thành lớp mỏng dưới đáy nồi để tránh bánh bị cháy khét. Xếp bánh vào nồi, đổ nước ngập mặt bánh, phủ thêm một lớp lá dừa trên bề mặt, sau đó đậy kín rồi nổi lửa nấu bánh. Cần chú ý luôn để bánh ngập trong nước. Chừng nào hột nếp bên trong dính quện vào nhau là bánh đã chín. Muốn bảo quản lâu, khi vớt ra phải rửa bánh qua nước lạnh cho hết nhựa, để ráo và treo lên.

Tuổi thơ tôi đầy ắp những lời rao, mà có lẽ "Ai ăn bánh lá dừa hôn!" luôn ẩn chứa bao kỷ niệm của trẻ thơ miền Tây sông nước. Thoảng theo hương thơm dịu nhẹ của nếp, vị ngọt của chuối, vị béo của dừa người ăn bánh như thấy lòng chợt thanh thản, quay về hương quê dạt dào tình thương mến!

Bánh chuối hấp nước cốt dừa miền tây Hương chuối chín ngọt mặn mà, mùi thơm từ bột gạo xay nhuyễn hòa nguyện với nước cốt dừa béo ngậy. Cái hương vị tự nhiên ấy tưởng chừng dễ kiếm nhưng lại tìm không ra. Đó là vì cuộc sống hiện đại. Hương chuối chín ngọt mặn mà, mùi thơm từ bột gạo xay nhuyễn hòa nguyện với nước cốt dừa béo...