8 món ăn quen thuộc ngày Tết Đoan Ngọ

Hà Nguyên06:42 24/06/2020

Mỗi vùng miền có những món đặc sản riêng để cúng ngày Tết Đoan Ngọ, mong có thể ‘diệt trừ sâu bọ, đẩy lùi bệnh tật’.

Tết Đoan Ngọ (mùng 5/5 âm lịch) là một trong những ngày lễ quan trọng của người phương Đông, phổ biến ở các quốc gia và vùng lãnh thổ: Trung Quốc, Hong Kong, Đài Loan, Nhật Bản, Hàn Quốc, Triều Tiên và Việt Nam. Mỗi quốc gia lại có những phong tục và cách cúng bái khác nhau. Ngay tại ở Việt Nam, mâm cúng ngày Tết Đoan Ngọ cũng có ít nhiều sự thay đổi.

Theo truyền thuyết Trung Quốc, thời chiến quốc, một đại thần nước Sở là Khuất Nguyên, vì can gián nhà vua mà đắc tội, bị đày về vùng Giang Nam. Về sau, vì chán nản, ông gieo mình xuống sông Mịch La tự vẫn. Người dân xót thương một vị quan vì dân vì nước nên tổ chức cúng bái bánh ú để tôm cá, sâu bọ không rỉa xác của ông. Tục lệ này truyền lại đến ngày nay.

Ở Việt Nam, Tết Đoan Ngọ cũng mang ý nghĩa diệt trừ sâu bọ nhưng có một số cách lý giải khác. Theo đó, đầu tháng 5 là lúc kết thúc vụ chiêm, chuẩn bị bước sang vụ mùa, cũng là thời điểm sâu bọ phát triển sinh sôi, làm hại mùa màng. Tương truyền rằng có một ông lão tên là Đôi Truân từ xa đi tới, khuyên người dân lập đàn cúng bánh gio, trái cây, cơm rượu nếp… để giải được nạn. Từ đó, phong tục này trở nên phổ biến.

Tùy theo vùng miền và mỗi gia đình, mâm cúng Tết Đoan Ngọ cũng có nhiều khác biệt nhưng nhìn chung, vẫn là sự xuất hiện của các món ăn quen thuộc này.

Cơm rượu nếp

Cơm rượu nếp là món ăn phổ biến nhất, có trên mâm cúng của cả ba miền Bắc – Trung – Nam. Có 2 loại cơm rượu nếp là cơm rượu nếp trắng và cơm rượu nếp cẩm. Món ăn có vị cay the ngọt ngọt của rượu, vị dẻo của lúa nếp mới, mang ý nghĩa diệt trừ sâu bọ và đẩy lùi dịch bệnh. Nhiều gia đình tự làm cơm rượu nếp tại nhà nhưng nếu không có thời gian, bạn cũng có thể mua sẵn ngoài chợ rất dễ dàng vào ngày này. Lưu ý, chỉ cần mua lượng vừa ăn, bảo quản cẩn thận trong tiết trời nóng nực và không ăn nhiều khi bụng đói, tránh bị cồn ruột và say rượu.

Bánh ú

Bánh ú ngày Tết Đoan Ngọ ở miền Tây. Ảnh: Thiên Chương

Bánh ú là món ăn truyền thống ngày 5/5 âm lịch ở Trung Quốc và miền Nam nước ta. Bánh ú có 2 loại là bánh ú nhân ngọt và bánh ú nhân mặn. Trong đó, bánh ú mặn được ưa chuộng ở miền Tây. Bánh có nhân là trứng cút, trứng vịt muối, thịt xá xíu, nấm đông cô, tôm khô, hạt sen… quyện với lớp vỏ dẻo dẻo, thơm thơm mùi lá. Chiếc bánh được gói theo hình chóp nón, lớp vỏ không quá dày, ôm lấy nhân bánh nên mùi vị thấm đẫm từ trong ra ngoài.

Bánh gio (tro)

Bánh gio mật mía ở miền Bắc. Ảnh: gaoruongtuoi

Người miền Bắc lại có thói quen ăn bánh gio chấm mật mía vào ngày Tết Đoan Ngọ. Món ăn giản dị nhưng cách làm khá cầu kỳ. Để làm bánh, người ta cần chuẩn bị gạo nếp và gio. Gio phải là của lá găng, lá tầm gửi, cây vừng phơi khô hoặc gio của hạt xoan chín, rơm nếp; hòa tan gio với nước, để lắng cạn xong đem ngâm gạo nếp cái hoa vàng. Việc này giúp bánh có màu nâu vàng, trong trong, óng ánh màu hổ phách và mùi ngai ngái, khét khét đặc trưng. Bánh gio không có nhân mà chấm với chút mật mía ngọt ngào. Mùa hè, ăn nhiều loại quả nóng đễ khiến người “bốc hỏa”, miếng bánh gio có tính mát, cân bằng điều hòa cơ thể.

Hoa quả

Video đang HOT

Không thể thiếu trên mâm cúng ngày 5/5 âm lịch là các loại hoa quả. Đây cũng chính là mùa có nhiều loại trái cây thơm ngon. Mỗi miền lại có cách sắp mâm khác nhau nhưng thường là các loại quả tính nóng như mít, mận, vải, chôm chôm… đúng với ý nghĩa “giết sâu bọ, trừ bệnh tật”.

Thịt vịt

Người miền Trung có phong tục cúng thịt vịt vào ngày này. Thịt có tính mát, có thể giúp cơ thể điều hòa vào những ngày nóng nực nhất trong năm. Thịt vịt có thể luộc, hấp, quay hay chiên đều được, trong đó, thịt vịt hấp (luộc) là phù hợp nhất để bày lên mâm cúng, lại không bị nhanh ngấy, ngán.

Chè trôi nước, chè hạt sen, chè kê

Ở ngoài Bắc, chè trôi nước hay bánh trôi nước được ăn vào dịp Tết Hàn thực 3/3 âm lịch nhưng ở phía Nam, chè trôi nước lại là món ăn của ngày 5/5 âm lịch. Từng viên bột nếp trắng được nặn tròn, bên trong là nhân đậu xanh, rắc chút vừng, ăn với nước cốt dừa, đường thốt nốt. Vị bánh thanh mát, phù hợp trong những ngày nắng nóng.

Trong khi đó, chè kê thường được người dân miền Trung nấu vào ngày này. Hạt kê được xay tróc vỏ, đun sôi, ngâm khi nở mềm, sền sệt, bỏ thêm đường và nước gừng. Chè hạt sen ở Huế là món thanh đạm, mát, dễ ăn, có tác dụng điều hòa khí huyết, làm mát cơ thể trong ngày Tết Đoan Ngọ nắng nóng.

Các món có mặt trong mâm cúng ngày Tết Đoan Ngọ

Tết Đoan Ngọ ở miền Bắc thường có cơm rượu nếp cẩm, bánh gio còn miền Nam lại có bánh bá trạng và chè trôi nước...

Đến hẹn lại lên, vào mùng 5/5 Âm lịch hàng năm, người người nhà nhà lại tất bật chuẩn bị cho ngày Tết Đoan Ngọ. Đây là một ngày Tết truyền thống phổ biến ở những nước Đông Nam Á như Việt Nam, Hàn Quốc, Triều Tiên, Trung Quốc.

Tại Việt Nam Tết Đoan Ngọ còn được gọi là ngày "diệt sâu bọ" bởi theo quan niệm của ông cha ta từ xưa thì sâu bọ và mầm bệnh sẽ sinh trưởng mạnh mẽ nhất vào ngày này nên chúng ta phải ăn những thức ăn có khả năng "diệt" sâu bọ.

Tết Đoan Ngọ đang đến rất gần, các chị em đã chuẩn bị chưa?

Cho đến nay, tập tục cúng Tết Đoan Ngọ vẫn còn được giữ gìn trên khắp cả nước và đây cũng là dịp để mọi người sum họp bên nhau. Trải qua nhiều năm, dù đã có nhiều đổi thay nhưng truyền thống của người Việt vẫn được thể hiện qua các món ăn đặc trưng vào Tết Đoan Ngọ như cơm rượu nếp, bánh gio, chè trôi nước, các loại trái cây như mận, vải...

Bánh gio, cơm rượu nếp, mận, vải... là những thứ luôn có mặt trong mâm cúng Tết Đoan Ngọ.

Cơm rượu nếp

Cơm rượu nếp là món không thể thiếu trong mâm cúng ngày Tết Đoan ngọ Theo quan niệm từ xưa, vị nồng của nếp hòa với men cay của rượu sẽ làm cho các ký sinh có hại trong cơ thể bị "tiêu diệt". Đặc biệt là cơm rượu nếp nên ăn vào buổi sáng, ngay khi vừa ngủ dậy.

Cơm rượu nếp cái hoa vàng đặc trưng ở miền Bắc.

Để làm cơm rượu nếp người ta thường sử dụng gạo nếp, nếp cẩm hoặc nếp cái hoa vàng được đồ lên và ủ trong vài ngày. Cơm rượu khi ăn có vị ngọt cay cay và tạo cảm giác dễ chịu trong bụng.

Tuy nhiên giữa các vùng miền lại có sự khác nhau về cách làm cơm rượu nếp. Nếu như cơm rượu ở miền Bắc là hạt rời thì cơm rượu ở miền Nam lại là dạng viên, còn ở miền Trung cơm rượu được ép thành khối và cắt thành các miếng vuông vức.

Cơm rượu ở miền Nam lại có dạng viên tròn và thường được ăn cùng với xôi vò.

Bánh gio và bánh bá trạng

Bánh gio vốn thức quà dân dã có nhiều tên gọi khác nhau như bánh tro, bánh ú tro, bánh nẳng... và đây cũng là một món ăn luôn có mặt trong mâm cúng Tết Đoan Ngọ. Bánh gio không chỉ ngon mà còn giúp chống ngấy, hạ nhiệt, làm mát ruột rất thích hợp để ăn trong những ngày nắng nóng của mùa hè.

Bánh gio vàng óng ánh và thơm ngon khó cưỡng.

Bánh gio được làm từ gạo nếp ngâm với nước tro đốt sau đó đem gói trong lá chuối và luộc chín. Chẳng ai có thể cưỡng lại được những chiếc bánh gio với màu hổ phách óng ánh, trong suốt và mềm dẻo. Khi chấm bánh gio với mật mía ngọt ngào bạn sẽ cảm thấy như có một bản hòa tấu vô cùng thơm ngon trong miệng mình.

Nếu như bánh gio phổ biến ở miền Bắc thì miền Nam, nơi tập trung nhiều đồng bào người Hoa, lại xuất hiện thêm bánh bá trạng. Bánh bá trạng tương tự bánh tro nhưng to hơn một chút, bánh làm từ gạo nếp và được nhồi nhiều loại nhân sau đó gói trong lá rồi nấu chín bằng cách luộc hoặc hấp.

Bánh bá trạng lại phổ biến ở miền Nam.

Ở miền Nam bánh tro thường có nhân đậu xanh, nhưng với bánh bá trạng, đậu xanh nằm ngay trong phần vỏ bánh nếp và nhân thì lại bao gồm rất nhiều loại khác nhau như tôm khô, lạp xưởng, trứng muối, thịt lợn...

Chè trôi nước

Nếu như nười miền Bắc thường ăn bánh trôi, bánh chay vào dịp Tết Hàn thực (mùng 3/3 Âm lịch) thì miền Nam lại ăn chè trôi nước vào dịp Tết Đoan Ngọ. Theo quan niệm dân gian, chè trôi nước được làm từ gạo nếp nên món ăn này cũng có khả năng diệt sâu bọ tốt.

Ở miền Nam người ta thường ăn chè trôi nước vào ngày Tết Đoan Ngọ.

Chè trôi nước miền Nam là những viên chè tròn to được làm từ bột nếp trắng, bên trong là nhân đậu xanh thơm bùi. Chè trôi nước được ăn cùng nước đường gừng và nước cốt dừa. Khi ăn bạn cho thêm chút gừng giã nhỏ và vừng vào ăn cùng sẽ rất ngon.

Chè trôi nước thường ăn cùng nước cốt dừa, vừng và gừng giã nhỏ.

Chè kê

Nếu như ở miền Nam có chè trôi nước thì miền Trung lại có chè kê vào ngày Tết Đoan Ngọ, món ăn này đặc biệt quen thuộc với những ai gốc Huế. Thời điểm Tết Đoan Ngọ cũng là lúc mùa kê vào mùa, vì thế người dân Huế thường làm chè kê để dâng ông bà, tổ tiên. Bên cạnh đó, đây cũng là một món ăn quen thuộc trong mâm cỗ cúng Tết Đoan ngọ của người Quảng Nam.

Chè kê không thể thiếu trong Tết Đoan Ngọ ở Huế.

Chè kê được làm từ hạt kê được xay tróc vỏ rồi ngâm và đun sôi cho đến khi nở mềm thành dạng sền sền. Sau đó cho thêm ít đường và nước gừng là món chè kê đã hoàn thành. Chè kê có màu vàng đặc trưng và rất thơm. Có rất nhiều biến tấu với chè kê như chè kê đậu xanh, chè kê khoai lang...

Chè kê thường ăn cùng với và bánh tráng mè.

Thịt vịt

Bên cạnh trái cây, cơm rượu, các loại chè bánh thì thịt vịt cũng là một món được nhiều gia đình cho vào mâm cúng Tết Đoan Ngọ. Theo quan niệm từ xưa, ngày 5/5 Âm lịch thường là ngày nóng nực nên mọi người ăn thịt vịt vì vịt có tính hàn. Bên cạnh đó thịt vịt còn được cho là có khả năng bổ máu, giúp hệ tiêu hóa khỏe mạnh hơn.

Thịt vịt có tính hàn rất thích hợp ăn vào ngày nắng nóng.

Ngoài ra, bắt đầu từ mùng 5/5 trở đi, vịt bắt đầu vào mùa và vì thế những con vịt béo hơn, thịt ngon và không có mùi hôi. Vịt có thể được chế biến thành nhiều món như vịt luộc, vịt quay, cháo vịt... món nào cũng ngon và hấp dẫn.

Món vịt om sấu có mặt trong một mâm cúng Tết Đoan Ngọn đẹp mắt.

Công thức 4 món ngon phổ biến trong ngày Tết Đoan Ngọ (mùng 5 tháng 5 AL) Tùy vào phong tục mà ở mỗi vùng miền sẽ có những món ăn ngày Tết Đoan Ngọ khác nhau. Đừng để ngày lễ này trở qua một cách 'buồn tẻ' mà hãy làm 'vui miệng' bởi những món ăn đặc trưng sau đây. Vào ngày Tết Đoan Ngọ (mùng 5/5 âm lịch) hay còn gọi là Tết giết sâu bọ, người dân...