Văn hóa phản biện

Văn hóa phản biện của người Việt đang có vấn đề. Điều này đã được cảnh báo từ lâu và càng lộ ra khi những tranh cãi xung quanh sách giáo khoa (SGK) Tiếng Việt 1 (bộ Cánh Diều) gây xôn xao dư luận.

Ảnh minh họa

Phản biện là nhân tố then chốt thúc đẩy sự phát triển của xã hội. Bất kỳ quyết sách nào liên quan đến những vấn đề trọng đại của quốc gia, dân tộc đều cần tiếng nói phản biện của cộng đồng. Giáo dục cũng không ngoại lệ.

Khi công cuộc đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục nước nhà chỉ vừa mới khởi động với bộ SGK lớp 1, tiếng nói phản biện đúng đắn sẽ góp phần điều chỉnh và bổ sung những chỗ thiếu sót, hao hụt nhằm hướng đến tiếng nói chung về tư tưởng và hành động.

Tuy nhiên, điều mà dư luận chứng kiến lại là không ít câu từ phản biện theo kiểu “văn hóa chửi”, “tẩy chay cực đoan”. Bên cạnh đó là thái độ thiếu thiện chí của những người được góp ý – “cha đẻ” của bộ sách gây tranh cãi.

Quả thật, SGK Tiếng Việt 1 tồn tại quá nhiều “hạt sạn”, từ nội dung các câu chuyện được lược trích, hình ảnh minh họa, vốn từ địa phương sử dụng tùy tiện… Những góp ý thẳng thắn và gay gắt từ cộng đồng hướng về bộ sách chính là tiếng nói phản biện mạnh mẽ của những người tâm huyết muốn thúc đẩy chất lượng giáo dục nước nhà.

Nhưng xen lẫn trong những bình luận nhiệt tâm, khách quan và công bằng là vô số câu từ mạt sát, chửi rủa. Nhiều “anh hùng bàn phím” dù không đọc đến nội dung, không nắm rõ vấn đề cũng ra sức ném đá tập thể và tự cho mình cái quyền tẩy chay tất thảy, phủ nhận sạch trơn công sức của biết bao người.

Ở chiều ngược lại, chúng ta cũng nhìn nhận thái độ thiếu thiện chí của những người đã nhọc công gửi tâm huyết trong từng trang sách. Họ đều là những chuyên gia đầu ngành, nhà giáo, chuyên gia với hàng chục năm kinh nghiệm giáo dục thế hệ trẻ.

Vậy mà đối diện với dư luận, tiếc thay, họ lại khư khư giữ quan điểm cá nhân, các bên liên quan cứ liên tục đổ lỗi cho nhau giữa bộ phận biên soạn và thẩm định sách.

Trách nhiệm đối với nền giáo dục, trách nhiệm đối với thế hệ trẻ và trách nhiệm đối với chất lượng bộ sách cứ thế lơ lửng.

Văn hóa phản biện cần được xây dựng trên tinh thần đối thoại chứ không phải đối đầu. Người phản biện bình tĩnh để không rơi vào vòng xoáy đám đông và ý kiến phản biện cần được lắng nghe một cách trân trọng.