Tự chủ đại học – cơ hội cho phát triển

Sau hơn một năm chính thức được quyền tự chủ theo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học (có hiệu lực từ ngày 1-7-2019), các cơ sở giáo dục đại học của Việt Nam đã có sự chuyển mình đáng kể.

Việc trao quyền tự chủ là cơ hội để các trường nâng cao chất lượng đào tạo toàn diện, tạo sức bật cho phát triển.

Đẩy mạnh tự chủ, coi trọng quyền lợi người học là quyết tâm của nhiều cơ sở giáo dục đại học hiện nay. Trong ảnh: Một giờ thực hành của sinh viên Trường Đại học Công nghiệp Hà Nội. Ảnh: Đỗ Tâm

“Cởi trói” cho đào tạo đại học

Hiện việc thực hiện quyền tự chủ đã được thí điểm tại 23 cơ sở giáo dục đại học theo Nghị quyết số 77/NQ-CP ngày 24-10-2014 của Chính phủ về thí điểm đổi mới cơ chế hoạt động đối với các cơ sở giáo dục đại học công lập giai đoạn 2014-2017. Quyền tự chủ của các cơ sở giáo dục đại học chính thức được luật hóa, quy định trong Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học, có hiệu lực từ ngày 1-7-2019. Theo đó, các cơ sở giáo dục đại học được phép tự chủ về hoạt động chuyên môn (mở ngành, tuyển sinh, đào tạo…), về tổ chức và nhân sự, về tài chính và tài sản. Đây được coi là cơ hội để các cơ sở giáo dục đại học “cởi trói”, tạo sức bật cho các trường phát triển.

Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Hoàng Minh Sơn cho rằng, hầu hết các cơ sở giáo dục đại học tham gia thí điểm tự chủ đều đã có sự bứt phá về chất lượng đào tạo và nghiên cứu khoa học, tạo diện mạo mới cho hệ thống giáo dục đại học Việt Nam. Theo kết quả thí điểm tự chủ của 23 đơn vị (tính từ năm 2014 đến năm 2017), tỷ lệ tuyển sinh tăng từ 87% lên 92%; số chương trình đào tạo được kiểm định tăng từ 1 lên 100; nhiều cơ sở giáo dục đại học Việt Nam lọt vào bảng xếp hạng đại học uy tín của châu Á và thế giới.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy vẫn còn nhiều cơ sở chưa có chuyển biến về chất lượng đào tạo; sinh viên còn thiếu kỹ năng; tỷ lệ tuyển sinh ở một số trường thấp… Theo Giáo sư Trần Đức Viên, Chủ tịch Hội đồng Học viện Nông nghiệp Việt Nam, nguyên nhân cơ bản là do nhiều trường vẫn quen được ngân sách “nuôi”, khi thực hiện tự chủ còn lúng túng. Còn theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Vũ Thị Lan Anh, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Luật Hà Nội, hệ thống quy định về tự chủ chưa đồng bộ, nên khó khăn khi thực thi. Một số trường chỉ chú trọng đến vấn đề tự chủ tài chính, bằng mọi giá tăng nguồn thu từ học phí, bỏ qua trách nhiệm xã hội, làm giảm cơ hội học tập của những sinh viên có hoàn cảnh khó khăn…

Coi trọng quyền lợi của người học

Đẩy mạnh quyền tự chủ, tăng năng lực sáng tạo trong mọi hoạt động, coi trọng quyền lợi của người học là quyết tâm của nhiều cơ sở giáo dục đại học hiện nay.

Xác định tự chủ trong việc nâng cao chất lượng chuyên môn là điều kiện quan trọng hàng đầu để đẩy mạnh hiệu quả đào tạo, nâng cao kỹ năng cho sinh viên, Trường Đại học Nông Lâm thành phố Hồ Chí Minh đã chủ động hợp tác với các doanh nghiệp. Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Nông Lâm thành phố Hồ Chí Minh Trần Đình Lý cho biết, nhà trường đã thành lập Trung tâm Hỗ trợ sinh viên và quan hệ doanh nghiệp; triển khai nhiều hoạt động hợp tác giữa nhà trường – doanh nghiệp trong đào tạo, sử dụng nhân lực, coi trọng sự phản hồi của doanh nghiệp về chất lượng đào tạo. Ngoài ra, nhà trường còn phối hợp với doanh nghiệp để triển khai nhiều đề tài nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ, vừa nâng cao năng lực cho nhà trường, vừa tăng kỹ năng cho sinh viên.

Với kinh nghiệm của một đơn vị đã thực hiện thí điểm tự chủ thành công, Hiệu trưởng Trường Đại học Bách khoa Hà Nội Huỳnh Quyết Thắng thông tin, nhà trường thực hiện đồng bộ việc đổi mới chính sách học phí, học bổng. Phần kinh phí có được từ nguồn học phí tăng thêm được sử dụng để cải thiện điều kiện học tập, nghiên cứu cho sinh viên, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo. Các sinh viên tài năng và sinh viên có hoàn cảnh khó khăn, sinh viên thuộc diện chính sách được hưởng chính sách học bổng với mục tiêu khích lệ sự cố gắng và tạo cơ hội, điều kiện học tập bình đẳng, hiệu quả nhất.

Để tháo gỡ căn bản những “điểm nghẽn” trong quá trình tự chủ, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Hoàng Minh Sơn đề xuất, Quốc hội, Chính phủ rà soát, từng bước hoàn thiện hệ thống văn bản đồng bộ cho việc thực hiện cơ chế tự chủ, đồng thời tăng tỷ trọng đầu tư ngân sách nhà nước cho giáo dục đại học. Bộ Giáo dục và Đào tạo có cơ chế giám sát các cơ sở giáo dục thực hiện việc tự chủ gắn với trách nhiệm giải trình, coi trọng trách nhiệm giải trình với người học, với xã hội về chính sách chất lượng và cam kết bảo đảm chất lượng; công khai điều kiện bảo đảm chất lượng, kết quả kiểm định, tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp có việc làm…

“Bộ sẽ tiếp tục tuyên truyền, nâng cao nhận thức về tự chủ; tăng cường công tác thanh tra, giám sát và quản lý chất lượng đào tạo đại học, quyết tâm tạo chuyển biến căn bản, toàn diện trong việc đào tạo nguồn nhân lực phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước”, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Hoàng Minh Sơn nhấn mạnh.