Tia UV cường độ cao từ ánh nắng gây ung thư da như thế nào?
Khi làn da tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng có chỉ số UV cao trong thời gian dài, bức xạ cực tím có thể lọt vào bên trong nhân tế bào da, gây tổn thương ADN và dẫn đến ung thư.
Tia UV gây ung thư da như thế nào?
Trong những ngày cao điểm nắng nóng vừa qua, chỉ số tia UV ở nhiều tỉnh thành trên cả nước, trong giờ cao điểm (10h-14h) luôn nằm trong khoảng 7-10, tương ứng với mức gây hại cao đến rất cao với cơ thể con người, khi tiếp xúc với ánh nắng.
Tia UV cường độ cao trong ánh nắng mặt trời có thể gây ra những vấn đề cấp tính lẫn mạn tính đến làn da. Theo đó, các vấn đề cấp tính thường gặp là đen da, cháy nắng, bỏng nắng. Ngoài ra, tia UV cũng có thể gây ra các tình trạng mạn tính về da như lão hóa da, rám má, khô da, thậm chí là ung thư da.
Trên da của chúng ta có các tế bào hắc tố chuyên sản xuất hắc tố melanin. Các hắc tố này có nhiệm vụ bảo vệ là da khỏi tác hại của bức thụ xạ UVB (1 trong 3 thành phần của tia UV), thông qua khả năng hấp đến 99% tia UV chiếu lên làn da của con người. Trong trường hợp ánh nắng chiếu trực tiếp lên da càng gay gắt thì melanin được sản xuất ra lại càng nhiều, đây cũng là lý do làn da bị đen đi sau khi đi dưới trời nắng.
Tia UV cường độ cao từ ánh nắng gây ung thư da như thế nào?
Tuy nhiên, trong trường hợp da chúng ta tiếp xúc quá lâu với ánh nắng cường độ cao, lớp phòng thủ melanin có thể sẽ bị quá tải.Khi đó, chỉ cần tia UV lọt vào bên trong nhân tế bào, nó có thể gây tổn thương ADN. Nếu đoạn ADN bị tác động có liên quan đến chức năng phân chia của tế bào, nó có thể dẫn đến hiện tượng tế bào nhân đôi không kiểm soát, từ đó hình thành ung thư da.
Ở giai đoạn muộn của ung thư da, các tế bào ung thư có thể xâm lấn rộng sang các mô khỏe mạnh xung quanh. Bên cạnh đó, một khi các tế bào ung thư xâm nhập được vào hạch bạch huyết, nó có thể phát tán khắp cơ thể và hình thành các khối u thứ phát, hiện tượng này được gọi là di căn.
Dấu hiệu nhận biết ung thư da
Những dấu hiệu ban đầu của ung thư da không khó để nhận biết, điều này cũng giúp tạo điều kiện cho người bệnh có thể phát hiện và đi khám kịp thời, từ đó có thể can thiệp ngay thời kỳ đầu của bệnh. Mỗi loại ung thư da lại có từng tập dấu hiệu nhận biết riêng, cụ thể:
- Ung thư tế bào đáy: Trên da (thường là những vùng da tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng mặt trời) sẽ nổi sần màu đen, sau một thời gian vết sần có thể loét ra, dễ ra máu. Vết sần này sẽ tiến triển dần và bắt đầu xâm lấn.
- Ung thư tế bào gai: Trên nền các chấn thương da cũ, đặc biệt là sẹo sẽ phát sinh các mảng, sau đó sùi lên, rồi chuyển thành vết loét dễ ra máu!
- Ung thư tế bào hắc tố: Trên da xuất hiện mảng màu đen nhìn giống như nốt ruồi thông thường. Tuy nhiên, khi quan sát kỹ sẽ thấy mảng đen này có màu không đồng nhất, lổn nhổn chỗ đen, chỗ nâu. Đặc biệt, mảng đen này sẽ tăng nhanh về kích thước, tiếp đó là gồ cao lên, bị loét và bắt đầu xâm lấn.
Nắng nóng gay gắt, tia UV cao nguy hiểm cho sức khoẻ con người mức nào?
Trong những ngày nắng nóng gay gắt đỉnh điểm, chỉ số tia UV tăng cao và có khả năng gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của con người. Medical News Today đã chỉ ra những tác hại của tia UV cũng như cách phòng tránh để bạn có thể bảo đảm được sức khỏe của mình.
Tia UV ở những đô thị lớn ở mức nguy hại cho sức khoẻ con người. Ảnh: TL.
Nắng nóng xảy ra diện rộng ở khu vực đồng bằng, trung du Bắc Bộ và các tỉnh Trung Bộ với nhiệt độ lúc 13h trưa phổ biến 35-38 độ, có nơi trên 38 độ. Chỉ số tia UV ở Hà Nội và Đà Nẵng có giá trị từ 7-9 với mức ảnh hưởng nguy cơ gây hại cao đến rất cao đối với cơ thể con người khi tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng.
Tia UV (hay còn được gọi là tia cực tím hay tia tử ngoại) là bức xạ điện từ có trong ánh sáng mặt trời, có bước sóng từ từ 400 nm đến 100 nm. Tia UV được chia thành ba loại như sau:
Tia UVA: vùng tia này gần với vùng ánh sáng nhìn thấy (Bước sóng 315 nm380 nm).
Tia UVB: vùng bức xạ này có bước sóng dài hơn tia UVA (bước sóng 280 nm315 nm, gây say nắng, tổn thương làm đen da).
Tia UVC: đây là vùng tia UV có năng lượng cao nhất. (tia UVC có bước sóng 100 nm280nm, gây ung thư da nhưng đã có tầng Ozon chặn lại. Chúng ta thường phải tiếp xúc với UVA (90%) và UVB (10%)).
Tia UV có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe con người
Gây ung thư da
Cả bức xạ UVA và UVB đều có thể làm tổn thương làn da của bạn bằng cách xuyên qua lớp biểu bì của da và phá hủy DNA của tế bào. Bức xạ UVA có xu hướng thâm nhập vào các lớp sâu bên trong da, được gọi là lớp hạ bì, làm lão hóa các tế bào da và gây ra nếp nhăn. Bức xạ UVB là nguyên nhân chính gây đỏ da hoặc cháy nắng.
Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), chỉ số tia cực tím (UV) an toàn khi nằm trong ngưỡng 0-2 (mức gây hại thấp), tới mức 3 đã bắt đầu gây tổn thương cho da. Việc tiếp xúc với tia cực tím quá mức có thể gây đột biến gen có thể dẫn đến sự phát triển của ung thư da.
Lão hóa da sớm
Tiếp xúc lâu ngày với ánh nắng mặt trời cũng gây lão hóa da sớm. Theo thời gian, da có thể bị nhăn nheo, hình thành các vết nám, tàn nhang và đốm nâu. Lão hóa da sớm sẽ biểu hiện sau một thời gian phơi nhiễm âm thầm với tia UVA (loại tia cực tím có bước sóng dài, xuyên qua lớp vải, cửa kính và tác động lên da).
Gây tổn thương mắt, đặc biệt là gây đục thủy tinh thể
Nhìn hoặc tiếp xúc lâu dài với tia UV cường độ cao có thể hại cho các mô của mắt và gây ra một "đốt" trên bề mặt mắt, được gọi là "tuyết mù" (photokeratitis). Các hiệu ứng thường biến mất trong vài ngày nhưng cũng có thể dẫn đến biến chứng về sau. Một báo cáo đăng trên tạp chí của Hiệp hội Y khoa Mỹ năm 1998 ghi nhận chỉ cần một lượng nhỏ ánh sáng mặt trời có thể làm tăng nguy cơ phát triển tổn thương mắt như đục thủy tinh thể, mộng thịt (pterygium), thoái hóa kết mạc, ung thư da quanh mí mắt, thoái hóa điểm vàng.
Trung tâm Dự phòng và Kiểm soát bệnh tật (CDC) của Hoa Kỳ khuyến nghị những điều sau đây để bảo vệ chống lại bức xạ UV:
Hạn chế ra đường, đặc biệt là vào khoảng giữa trưa, lúc này chỉ số UV tăng lên rất cao
Mặc quần áo chống nắng che kín toàn thân
Đeo kính râm để bảo vệ chống lại cả bức xạ UVA và UVB
Sử dụng kem chống nắng có chỉ số chống nắng tối thiểu (SPF) là 15 để chống lại bức xạ UVA và UVB, và bôi lại sau mỗi 2 giờ.
Ngoài ra, Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ lưu ý rằng, trẻ nhỏ vào thời tiết này cần tránh ra ngoài để đảm bảo được sức khỏe. Trẻ nhỏ dưới 6 tháng nên tránh ánh nắng trực tiếp và phải mặc quần áo chống nắng khi ra ngoài.
Cảnh báo tia cực tím chạm mức nguy hiểm, có khả năng xuyên qua cửa sổ khiến da sạm đen và lão hóa: Đừng quên làm việc này ngay cả khi ở trong nhà hay trời râm mát Dự báo trong 4 ngày tới tại Hà Nội và TP HCM có chỉ số tia cực tím (UV) dao động ở mức 9 đến mức 10. Đây được xem là chỉ số tia UV gây nguy hại đến sức khỏe con người. Theo Trung tâm dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, các tỉnh Bắc Bộ và Trung Bộ có nắng...