Thu Hà Nội vấn vương hương bánh cốm

Bánh cốm không chỉ là một thức quà của cốm, của lúa non, của mùa thu. Đằng sau hương vị ngọt ngào và vẻ ngoài dân dã là những nét đẹp văn hóa tinh tế của người Tràng An.

Bánh cốm là thức quà không thể thiếu trong lễ cưới hỏi

Có nhiều câu chuyện về sự ra đời của bánh cốm, về những người đầu tiên làm ra nó và phổ biến ra khắp phố phường.

Nhưng hết thảy đều đồng ý rằng, bánh cốm là sự sáng tạo độc đáo của người thợ xưa, để giữ cốm được lâu hơn, để bất cứ lúc nào người ta cũng có thể nếm hương vị cốm, ngay cả khi mùa vụ ngắn ngủi sắp qua đi. Nơi xuất phát của món bánh này là làng Yên Ninh, ngoại thành Hà Nội, nay chính là phố Hàng Than – con phố vẫn giữ nguyên vị thế của mình là phố “cưới hỏi” của Hà thành.

Khác với nhiều thức quà khác, bánh cốm không chỉ để ăn chơi. Đó là món bánh đặc trưng dành cho các dịp lễ lạt, cưới hỏi. Mâm lễ ăn hỏi bắt buộc phải có bánh cốm, đơn giản nhưng sang trọng, đi cùng với trái hồng đỏ mang ý nghĩa “hồng cốm tốt đôi”, để họ hàng hai bên trao tay trong ngày vu quy, ăn từng miếng bánh đậm đà, uống hớp nước chè xanh để gật gù chúc phúc cho đôi vợ chồng trẻ.

Bánh cốm là đặc sản của phố Hàng Than và của người Hà Nội

Trong Hà Nội ba sáu phố phường, Thạch Lam viết: “Bánh cốm chính là thứ bánh cưới, trao đi đổi lại trong những mùa thu, để chứng nhận cho cái sung sướng của cặp vợ chồng mới, và cái vui mừng của họ hàng. Vuông vắn như quyển sách vàng, bọc lá chuối xanh buộc lạt đỏ; cái dây lạt đỏ như sợi dây tơ hồng buộc chặt lấy những ái ân”.

Ông cũng cho rằng đó là “một thứ bánh ngon mà cũng không đắt, một thứ bánh gợi cho ta những kỷ niệm rất nhiều màu”. Màu ấy là màu gì, nếu không phải là màu tượng trưng cho hạnh phúc lứa đôi.

Làm bánh cốm không đơn giản. Cốm làm bánh là thứ cốm già (lúa cắt khi hạt đã chắc xanh hơn), chế biến như làm cốm thường, qua các công đoạn trộn với nước theo tỉ lệ nhất định rồi đem hấp chín cùng đường và nước hoa bưởi.

Nhân đậu xanh phải lựa cẩn thận, hấp chín xay nhuyễn ngào đường, thêm dừa nạo hoặc có mứt bí, mứt sen. Áo cốm vuông vức màu xanh lá lúa mát mắt, ôm lấy nhân ngọt ngào bên trong. Việc chế biến hoàn toàn phụ thuộc vào kinh nghiệm của người làm bánh, cũng vì thế mà bánh của mỗi hàng đều có sự đặc trưng riêng.

Xưa là vậy, còn bây giờ, người ta ăn bánh cốm chẳng kể lễ lạt, cũng chẳng kể thu đông. Người xưa gói bánh bằng lá chuối, buộc lạt đỏ, nhưng ngày nay, để giữ được lâu hơn và thêm đẹp trong mâm cỗ cưới, các tiệm bánh đều dùng hộp giấy có in hoa văn. Cũng màu xanh lá, cũng lạt đỏ vuông vức, và có lẽ hương vị thì cũng vẫn còn nguyên như ngày nào.

Những ngày thu, ăn chơi một miếng bánh cốm vừa mềm vừa dẻo, vừa ngọt vừa thanh, bỗng thấy thấm cơn gió heo may qua cửa sổ, trời thu cao hơn, trong hơn. Nhưng cũng có một cách thưởng thức khác, ấy là khi đi xa Hà Nội lâu ngày được người bạn mang cho một vài chiếc bánh cốm, mở ra mà còn thấy nguyên mùi cốm mới. Bánh chưa đưa tới miệng mà đã thấy như mùa thu Hà Nội đang ở quanh đây.

Theo Tapchiamthuc