Suy giảm sinh lý nữ: Hãy “lắng nghe” cơ thể mình!
Vào t.uổi sau 40, cơ thể người phụ nữ có những thay đổi rất quan trọng về mặt sinh học.
Sự suy giảm các hormone s.inh d.ục sẽ kéo theo các nguy cơ mắc các bệnh tật “đặc thù” của thời kỳ mãn kinh, như: suy giảm trí nhớ, loãng xương, đái thao đường, thấp khớp, u xơ buồng trứng, ung thư vú, ung thư tử cung…
Vì thế, phụ nữ hãy “lắng nghe” cơ thể mình để có biện pháp chăm sóc sức khỏe và gìn giữ “xuân thì” ở t.uổi hoàng hôn.
Sự suy giảm của “hormone thiếu nữ”
Quay trở về với giải phẫu bộ phận s.inh d.ục nữ, cơ quan này gồm hai phần là buồng trứng (gồm hai cấu trúc nhỏ kích thước 2 x 4 x 1cm, nặng khoảng 10 – 16g) và tử cung, â.m đ.ạo, â.m h.ộ cùng các tuyến ở các bộ phận đó. Buồng trứng đóng vai trò quan trọng và là bộ phận chính quyết định giới tính nữ. Chúng được gọi là 2 tuyến pha vừa nội tiết vừa ngoại tiết (nội tiết: bài tiết ra 2 hormone chính là estrogen và progesteron. Estrogen được gọi là hormone của thiếu nữ, còn progesteron gọi là hormone của bà mẹ. Buồng trứng còn bài tiết ra một lượng nhỏ testosteron.
Ngoại tiết: bài tiết ra 1 trứng trong mỗi chu kỳ k.inh n.guyệt). Buồng trứng của phụ nữ đặc biệt nhạy cảm với các yếu tố thần kinh, tâm lý. Những căng thẳng trong công việc hay bất hòa trong gia đình có thể làm xáo trộn bài tiết hormone buồng trứng và khiến người phụ nữ mất hết ham muốn, trở nên lãnh cảm. Những chị bị u nang buồng trứng>6cm phải cắt bỏ, ung thư buồng trứng, ung thư vú, ung thư tử cung có chỉ định cắt bỏ buồng trứng đều rơi vào tình trạng suy giảm t.ình d.ục. Buồng trứng chỉ hoạt động trong thời kỳ từ dậy thì đến mãn kinh (45 – 50 t.uổi) vì thế giai đoạn t.iền mãn kinh là giai đoạn suy giảm đời sống sinh lý và đến mãn kinh thì hormone giảm trầm trọng ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng sống của phụ nữ. Thể hiện rõ nhất là sự suy giảm của estrogen.
Phụ nữ có thể cảm nhận được các triệu chứng suy giảm của estrogen trên cơ thể một cách rõ ràng khi thấy các rối loạn k.inh n.guyệt (vòng kinh ngắn, kinh ra nhiều hoặc ít. Đây là những vòng kinh không phóng noãn). Kèm theo đó là những cơn bốc hỏa do thiếu hụt estrogen dẫn đến rối loạn điều hành hệ thần kinh thực vật mà điển hình là cường giao cảm. Biểu hiện của nó là hiện tượng nóng bừng ở phần trên cơ thể, lan lên cổ, mặt, đầu, vã mồ hôi, lại thường xảy ra ban đêm khiến phụ nữ mất ngủ. Lạnh chân, chóng mặt, nhức đầu, chóng mặt giống hội chứng t.iền đình khiến người phụ nữ xế chiều luôn ở trong trạng thái sợ hãi, lo lắng không biết mình mắc bệnh ở đâu và trầm trọng tới mức nào. Suy giảm estrogen còn gây ra rối loạn thần kinh, tâm thần: lo lắng, hồi hộp, mất ngủ, giảm trí nhớ, hay quên, thiếu tập trung. Đã vậy lại thay tính đổi nết hay cáu gắt, giận hờn vì những lý do nhỏ nhặt, thiếu tự tin (về nhan sắc, sức khỏe), tự ti, buồn nản và rất dễ rơi vào trầm cảm.
Bên cạnh đó là hàng loạt những thay đổi theo chiều hướng tiêu cực, “xuống cấp” của da, tóc, hệ xương, tiết niệu hay tim mạch. Nghiêm trọng hơn là sự thay đổi bộ máy s.inh d.ục: buồng trứng, tử cung, â.m đ.ạo đều teo lại, các tuyến bài tiết chất nhờn kém, â.m đ.ạo khô, mỏng nên sinh hoạt t.ình d.ục bị đau, rát, dễ viêm nhiễm. Việc thiếu estrogen ham muốn giảm hẳn xuống, người phụ nữ hừng hực sắc xuân ngày nào nay không muốn “gần” chồng, đòi ngủ riêng hoặc nại cớ đến nhà con để chăm cháu. Đời sống sinh lý vì thế dễ đi vào con đường bế tắc và cần được can thiệp, cải thiện sớm.
Chẩn đoán và điều trị sớm suy giảm sinh lý nữ
Sự suy giảm estrogen với các dấu hiệu trên khiến người phụ nữ lẽ ra được an nhàn khi con cái trưởng thành lại rơi vào tình trạng lo lắng, bối rối khi thấy sức khỏe và ham muốn đều xuống dốc. Họ cho là mình “đã già” hoặc “quá đát” và luôn mặc cảm khi ngắm mình trong gương. Những vết chân chim nơi khóe mắt, những cọng tóc bạc và những tiếng thở dài nuối tiếc t.uổi xuân đã qua đi cùng năm tháng. Dù vậy thì phụ nữ còn phải tiếp tục sống trong khoảng 20 năm như thế.
Video đang HOT
Việc chẩn đoán chứng suy giảm t.ình d.ục nữ thường dựa vào triệu chứng t.ình d.ục và triệu chứng toàn thân. 3 triệu chứng t.ình d.ục điển hình là giảm ham muốn t.ình d.ục (ít nghĩ đến hay không còn thích huyện “chăn gối”); khô â.m đ.ạo: niêm mạc â.m đ.ạo trở nên kém mềm mại, giảm tiết dịch, thỉnh thoảng có cảm giác ngứa, rát, thường bị đau trong lúc g.iao h.ợp và cuối cùng là khó đạt khoái cảm (cực khoái thường xuyên chậm diễn ra hay không có). Triệu chứng toàn thân có 9 biểu hiện chính là rối loạn k.inh n.guyệt; bốc hỏa, đổ mồ hôi về đêm, mất ngủ; mệt mỏi, khó tập trung; lo âu, căng thẳng, suy giảm trí nhớ, thay đổi tính tình; bệnh tim mạch; đau nhức xương, loãng xương; đau đầu; tóc rụng và tăng cân. Chỉ cần thấy xuất hiện 1 triệu chứng về t.ình d.ục và 2 triệu chứng toàn thân thì có thể kết luận là suy giảm sinh lý.
Suy giảm sinh lý nữ khi đã được chẩn đoán thì rất cần được điều trị sớm bởi việc nâng cao chất lượng sống của phụ nữ t.uổi xế chiều là bảo vệ sức khỏe phụ nữ và bảo vệ hạnh phúc gia đình. Estrogen là hormone bị thiếu hụt, vậy thì ta bổ sung estrogen? Vấn đề tưởng chừng dễ mà không dễ chút nào. Sau mấy chục năm dùng estrogen điều trị các nhà khoa học lại thấy không ổn bởi tỷ lệ ung thư vú, bệnh tim mạch tăng lên. Vì thế hiện nay xu thế chung là đi tìm những cây cỏ thiên nhiên. Tiêu biểu nhất có thể kể đến thảo dược quý như Lepidium Meyenii có tác dụng lên trung khu nội tiết điều chỉnh cân bằng nhằm khôi phục lại ham muốn và cân bằng sinh lý nữ. Đây là phương pháp ngày càng được thế giới ưa chuộng, ngay cả những quốc gia có nền y học tiên tiến vì tính hiệu quả và thực sự an toàn cho sức khỏe phụ nữ.
Theo Suckhoedoisong
Bí quyết chấm dứt khô hạn và đau “khi yêu” ở phụ nữ mãn kinh
Trong thời mãn kinh do suy giảm hormone s.inh d.ục nên dẫn đến nhiều thay đổi về thể chất, tinh thần làm cho â.m h.ộ, â.m đ.ạo, niệu đạo và bàng quang khô và mỏng... cuộc sống t.ình d.ục trở thành nỗi cực nhọc hơn là khoái cảm.
T.iền mãn kinh và mãn kinh
T.iền mãn kinh (Perimenopause) là một quá trình chuyển đổi mãn kinh, khoảng thời gian trong đó, cơ thể người phụ nữ thay đổi chu kỳ tự nhiên từ nhiều hay ít thường xuyên rụng trứng và k.inh n.guyệt đến vô sinh vĩnh viễn, hoặc mãn kinh. Thường xảy ra ở độ t.uổi 40 - 55, với các dấu hiệu điển hình như k.inh n.guyệt bất thường, dài hơn, ngắn hơn, kinh ra nhiều hơn hoặc ít hơn so với 28 ngày tiêu chuẩn.
Cơ chế gây t.iền mãn kinh chính là do mất cân bằng hoặc rối loạn nội tiết tố nữ estrogen và progesterol, bắt đầu từ t.uổi 40 trở ra khi buồng trứng suy giảm hoặc ngưng trệ chức năng bài tiết hormon s.inh d.ục nữ...
Ở giai đoạn này triệu chứng biến thiên không ai giống ai. Phổ biến là sự thay đổi về chu kỳ k.inh n.guyệt, vòng kinh tự nhiên thưa hơn và lượng kinh ít dần kèm theo biểu hiện như đã đề cập ở trên. Có người xảy ra sớm hoặc muộn hơn so với những người khác. Xảy ra sớm thường gặp ở nhóm hút t.huốc l.á, t.iền sử gia đình, không sinh con, điều trị ung thư thời trẻ, đã cắt bỏ tử cung...
Sau t.iền mãn kinh là giai đoạn mãn kinh (Menopause), đây là tình trạng không hành kinh vĩnh viễn và không còn khả năng sinh sản tự nhiên, hiện tượng sinh lý bình thường do buồng trứng suy giảm, các hormon s.inh d.ục không còn được chế tiết dẫn đến những biến đổi và rối loạn tạm thời một số chức năng tâm sinh lý.
Mãn kinh được xác định khi người phụ nữ không hành kinh 12 tháng và là một quá trình biến đổi rất dài, từ suy giảm chức năng rụng trứng, buồng trứng ngừng sản sinh tế bào trứng, lượng hormon thay đổi, k.inh n.guyệt từ rối loạn đến ngừng hẳn, teo cơ quan s.inh d.ục...
Khô hạn và đau rát khiến nhiều phụ nữ bước vào t.uổi 40 sợ s.ex
Thông thường, mãn kinh bắt đầu từ t.uổi 40, kéo dài vài năm trước kỳ kinh cuối tới 1 - 2 năm sau đó, trung bình kéo dài khoảng 10 - 20 năm.
Các triệu chứng t.iền mãn kinh - mãn kinh xảy ra đối với cơ thể khác nhau tùy từng thể trạng. Có thể là một số triệu chứng nhẹ thoáng qua, hoặc hàng loạt biến đổi tâm sinh lý, như tiểu nhiều lần, tiểu khó, tiểu rắt, bốc hỏa, rối loạn giấc ngủ và đổ mồ hôi trộm ban đêm, hành kinh bất thường dừng đột ngột, hoặc dần dần nhẹ đi hay nặng đi trước khi ngưng hẳn. Â.m đ.ạo bị teo dần khiến g.iao h.ợp đau đớn.
Ngoài ra, mãn kinh còn gây ra nhiều bất lợi khác, đặc biệt là chứng loãng xương, giòn dễ gãy.Sau hai giai đoạn trên là giai đoạn thứ ba, thời hậu mãn kinh bắt đầu từ t.uổi 55. Lúc này cơ thể đã thích ứng được với sự suy giảm lớn của nội tiết tố nữ, các cơ quan có hiện tượng lão hóa, da dẻ nhăn nheo, tóc bạc trắng, răng rụng, sức khỏe giảm sút....
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), t.uổi mãn kinh trung bình là 50 nhưng cũng có thể xảy ra giữa t.uổi 40 đến 60 t.uổi. Riêng phụ nữ ở các nước phát triển, t.uổi mãn kinh trung bình là 51 - 52, ở Việt Nam thường trong độ t.uổi từ 45 - 52.
Khô hạn và đau khi "yêu"
T.iền mãn kinh và mãn kinh là quá trình "biện chứng" ở phụ nữ t.uổi 40 hoặc 50 do sụt giảm hormone s.inh d.ục, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống t.ình d.ục.
Các triệu chứng ấy được gọi chung là hội chứng GSM (genitourinarysyndrome of menopause), tạm dịch, Hội chứng niệu dục thời mãn kinh.
Theo thống kê, có tới 50 % phụ nữ mãn kinh từng trải qua GSM, thực tế có thể cao hơn do thống kê, báo cáo không đầy đủ.
Â.m h.ộ, â.m đ.ạo, niệu đạo và bàng quang (đường s.inh d.ục dưới) rất nhạy cảm với sự sụt giảm hormone do mãn kinh, nhất là sự sụt giảm mức estrogen có thể tạo ra những thay đổi về cách thức, cảm giác và chức năng của đường s.inh d.ục dưới.
Một trong những cấu trúc nhạy cảm là â.m v.ật, nơi chứa khoảng 8.000 đầu tận dây thần kinh, khi chạm vào thường dẫn đến khoái cảm t.ình d.ục. Nói cách khác, â.m v.ật của phụ nữ đóng vai trò quan trọng trong hoạt động t.ình d.ục. Â.m v.ật được bảo vệ bởi môi â.m h.ộ và được bổ sung thêm một lớp da gọi là mũ trùm â.m v.ật hay b.ao q.uy đ.ầu. Sự sụt giảm nồng độ estrogen do mãn kinh sẽ gây ra một số thay đổi về â.m h.ộ. Đầu tiên, mất đi lớp mỡ trong môi â.m h.ộ, làm giảm thể tích hoặc kích thước của môi â.m h.ộ.Không đủ estrogen khiến môi bé mỏng và teo, sau đó hợp nhất với môi lớn, khiến dịch tiết bảo vệ bị suy giảm.
Việc mất lớp đệm và bôi trơn này làm lộ ra các cấu trúc cơ bản nhạy cảm hơn như â.m v.ật và â.m đ.ạo dễ bị trầy xước, chấn thương. Những thay đổi này thường khiến cho các hoạt động t.ình d.ục dễ bị đau đớn và giảm hứng t.ình d.ục. Nhiều phụ nữ, những thay đổi này diễn ra nhanh và triệt để nên xuất hiện tình trạng đau â.m v.ật mạn tính không liên quan đến t.ình d.ục.
Giống như â.m h.ộ, mãn kinh cũng mang đến những thay đổi khó chịu cho â.m đ.ạo.Âm đạo được lót bằng một loại mô da đặc biệt bao gồm ba lớp.Lớp trên cùng hoặc bề ngoài rất nhạy với estrogen. Trong thời kỳ sinh sản, nồng độ estrogen bình thường giữ cho niêm mạc â.m đ.ạo dày và được bôi trơn đầy đủ, giúp â.m đ.ạo chống lại chấn thương và thúc đẩy tính đàn hồi và phục hồi, diễn ra bình thường để giúp sinh em bé. Nhưng khi sụt giảm estrogen hoặc mãn kinh, â.m đ.ạo bắt đầu teo, làm cho thành â.m đ.ạo trở nên mỏng và khô, mất tính đàn hồi và bôi trơn gây ngứa hoặc đau rát khiến chuyện chăn gối trở nên đau đớn. Những thay đổi này còn làm cho â.m đ.ạo của phụ nữ dễ bị chấn thương khi quan hệ t.ình d.ục hoặc khi khám phụ khoa. Teo â.m đ.ạo dẫn đến thu hẹp cửa â.m đ.ạo và cuối cùng có thể dẫn đến hẹp â.m đ.ạo "toàn tập".
Có một số tranh luận cho rằng, mãn kinh còn làm thay đổi đường tiết niệu dưới (bàng quang và niệu đạo) vì liên quan đến hormone hay t.uổi tác.
Thực tế, khoa học đã tìm thấy bằng chứng khi phụ nữ bước vào t.iền mãn kinh - mãn kinh kéo theo các vấn đề về đường tiết niệu, nhất là bàng quang và niệu đạo (ống dẫn tiểu ra khỏi bàng quang). Giống như â.m h.ộ và â.m đ.ạo, các mô bàng quang cũng mất đi thể tích và độ đàn hồi, không mở rộng như trước nên đi tiểu nhiều lần hơn hoặc són tiểu hay tiểu rớt. N.hiễm t.rùng đường tiết niệu (UTI) cũng có thể phổ biến hơn trong thời kỳ mãn kinh do nồng độ vi khuẩn gây UTI gia tăng. Ngoài ra, lớp lót niệu đạo mỏng đi giúp vi khuẩn dễ xâm nhập vào bàng quang hơn.
Giải pháp giảm bớt triệu chứng
Nếu xuất hiện các triệu chứng GSM nhẹ và không muốn điều trị bằng liệu pháp hormone, có thể sử dụng chất bôi trơn â.m đ.ạo hoặc kem dưỡng ẩm. Những sản phẩm này có sẵn tại quầy thuốc, chất bôi trơn chính là sự lựa chọn tốt nhất nếu bị đau khi quan hệ t.ình d.ục, giúp bôi trơn tốt như trước khi mãn kinh, làm giảm ma sát, đau và chấn thương liên quan đến hoạt động t.ình d.ục và có tác dụng tức thì, dễ kiếm và dễ sử dụng.
Tuy nhiên, một số chất bôi trơn gốc nước có chứa glycerin có thể gây kích ứng và làm tăng nguy cơ n.hiễm t.rùng nấm men. Bôi trơn gốc silicone, an toàn khi sử dụng với b.ao c.ao s.u latex nhưng chúng có thể làm ố vải. Bôi trơn gốc dầu, không an toàn khi sử dụng với b.ao c.ao s.u latex vì chúng có thể làm cho b.ao c.ao s.u bị hỏng làm tăng nguy cơ tiếp xúc với các bệnh lây truyền qua đường t.ình d.ục.
Không giống như chất bôi trơn â.m đ.ạo, kem dưỡng ẩm â.m đ.ạo được sử dụng để cải thiện một số triệu chứng GSM không liên quan đến t.ình d.ục.Các chất dưỡng ẩm này hoạt động bằng cách giữ độ ẩm trong các mô và giúp giảm các triệu chứng lâu hơn. Kem dưỡng ẩm â.m đ.ạo thường được bôi hàng ngày để cải thiện tình trạng khô và kích ứng do teo â.m h.ộ. Dầu ô liu và dầu dừa cũng có tác dụng giữ ẩm â.m đ.ạo.
Khi chất bôi trơn và chất giữ ẩm làm dịu các triệu chứng của GSM, các sản phẩm có chứa hormone thực sự cải thiện lưu lượng m.áu và trả lại độ dày và độ đàn hồi cho â.m đ.ạo.Nói cách khác, chúng có thể khắc phục vấn đề thay vì chỉ điều trị các triệu chứng của GSM.Mặc dù dùng hormone toàn thân dưới dạng thuốc viên hoặc miếng dán có thể làm giảm teo â.m đ.ạo, nhưng hầu hết các sản phẩm có kết quả tốt nhất đều được bôi trực tiếp vào â.m đ.ạo mới cải thiện đáng kể trong các triệu chứng trong vòng một vài tuần.
Ngoài ra còn có viên nén â.m đ.ạo, được sử dụng theo lịch trình giống như kem bôi â.m đ.ạo nhưng có xu hướng ít lộn xộn hơn. Bộ điều tiết thụ thể Estrogen chọn lọc (SERM) là một loại hormone tổng hợp hoạt động như estrogen và ngăn chặn hoạt động estrogen ở các bộ phận khác nhau.Ví dụ một dạng SERM là tamoxifen, một chất chống estrogen mạnh được sử dụng để điều trị ung thư vú nhưng cũng gây ra các cơn bốc hỏa và khô â.m đ.ạo.
Tiếp đến là DHEA â.m đ.ạo, đây là một lựa chọn để điều trị GSM, nó là t.iền chất nội tiết tố estrogen, DHEA đã được Cục quản lý Thực - dược phẩm Mỹ (FDA) phê chuẩn để điều trị các triệu chứng của GSM, dùng chèn â.m đ.ạo hàng ngày. Khi ở trong â.m đ.ạo, hormone DHEA được chuyển đổi thành estrogen bởi các tế bào trong â.m đ.ạo. Các nghiên cứu ban đầu cho thấy vì estrogen được sản xuất bên trong và sau đó được sử dụng trực tiếp bởi các tế bào â.m đ.ạo, nên không có sự hấp thụ estrogen vào m.áu nên được xem là ưu thế đối với nhóm phụ nữ khi dùng estrogen không an toàn.
BS. BÍCH KIM
Theo VWC- 7/2019
Dấu hiệu chứng tỏ bạn chạm ngưỡng "tiền mãn kinh" Thời kỳ mãn kinh, phụ nữ dễ cáu bẳn và nổi giận. Nguyên nhân là do đâu. 1. Mất ngủ là triệu chứng thường gặp ở thời kì t.iền mãn kinh. Một số phụ nữ thời kì t.iền mãn kinh khó đi vào giấc ngủ, hoặc sau khi ngủ dễ tỉnh giấc mà không ngủ lại được, hay mê sảng... Nhiều chị em...