Sĩ tử 5 năm rớt đại học và chuyện 20 đô la

Trong kì thi đại học vừa qua, có một câu chuyện về cậu bạn từ Quế Sơn, Quảng Nam đi thi thanh nhạc hệ đại học. Tuy nhiên, đằng sau đó là bài học cho các bạn trẻ trên con đường lựa chọn nghề nghiệp.

Hoàn cảnh của cậu rất khó khăn, đi thi chỉ với hành trang là kiến thức vỏn vẹn về 7 nốt nhạc 700.000 đồng lệ phí. Cậu chỉ có thể hát một vài bài đơn giản và vài bài dân ca với giọng yếu, sai nhạc. Và đây là lần thứ 5 cậu đi thi, cậu quyết tâm thi… đến già, khi nào đậu mới thôi.

Qua lời kể của cậu thì gia đình cậu không hề có ti vi, những bài hát học được đều là qua đài radio và những cụ lớn tuổi hát cho nghe các làn điệu dân ca. Cậu còn có vài bản chép nhạc nhặt được từ bốn lần thi trước của những thí sinh khác bỏ lại. Cuộc sống của cậu và cả xóm làng đều rất khó khăn, cả làng chỉ có hai chiếc điện thoại. Cậu nuôi ước mơ học nhạc để dạy lại cho trẻ em trong làng.

Nếu được gặp anh chàng này, bạn sẽ nói gì?

“Hãy dừng lại” hay “tiếp tục ước mơ”?

Nhiều người ủng hộ anh chàng thi rớt đại học 5 năm này và động viên anh chàng…năm sau thi tiếp. Mặc dù anh ấy vẫn không hề luyện thi, không hề học thêm về thanh nhạc, không hề chuẩn bị gì hơn cho mình ngoài 7 nốt nhạc. 99,99% là anh chàng năm sau vẫn sẽ rớt, vậy mà nhiều người vẫn rơi nước mắt xót xa, đồng cảm cho chàng trai nghèo giàu nghị lực, đam mê hoài bão lớn và ủng hộ hết mình rằng anh ấy nên tiếp tục theo đuổi ước mơ.

Giáo sư Max Bazerman ở đại học Harvard có một bài học rất hay dành cho các sinh viên, bài học ấy có tên: “20 đô la”. Cả lớp sẽ cùng chơi một trò chơi với luật thế này: Có 20 đô la được mang ra đấu giá. Mọi người tự do tham gia theo 2 điều kiện: Mỗi lần đấu phải hơn nhau 1 đô la và người thắng sẽ được 20 đô la ấy, nhưng người về thứ hai, tức người ra giá thấp hơn người thắng 1 đô la sẽ phải trả tiền mà không nhận được thứ gì cả. Nói một cách khác, người về nhì “mua” tờ 20 đô la ấy cho người ra giá cao nhất.

Ban đầu, cuộc chơi khá gay cấn khi rất nhiều sinh viên tham gia. Nhưng khi mức giá đã dần dần tăng lên cao, số người tham gia rơi rụng đi. Sau cùng, mức giá đã lên đến 16 đô la, hầu hết mọi người đều bồn chồn không hiểu cuộc đấu giá này sẽ đi về đâu. Chỉ còn hai sinh viên tham gia, và người còn lại đã ra giá 17 đô la. Người kia rơi vào tình thế một là ra giá 18 đô la, hai là chấp nhận thua và mất 16 đô la.

Cuộc đấu giá vẫn tiếp tục, lên đến mức 20 đô la. Lẽ ra, lúc này chính xác là thời điểm mà một trong hai nên bỏ cuộc, thay vì tiếp tục dấn thân và mất thêm nhiều tiền nữa. Nhưng cuộc đấu giá chỉ chịu dừng lại khi đã ở mức 204 đô la. Có một cuốn sách bình luận như thế này về trò chơi: “Cái hố họ tự đào cho chính mình càng sâu thì họ càng cảm thấy thôi thúc để đào nó sâu hơn nữa”. Chúng ta thường hay mù quáng theo đuổi một thứ gì đó khi bản thân đã bỏ ra quá nhiều công sức, thời gian, tiền bạc cho nó, để rồi chỉ đau đớn chịu dừng lại khi đã gần như mất thêm rất nhiều thứ khác nữa.

Vì thế, cho dù chàng trai ấy có là thi 5 năm Đại học rồi vẫn rớt, ta cũng không thể vì “đã vất vả 5 năm” ấy mà động viên anh ta đừng từ bỏ. Đây chính là lúc thích hợp nhất để tỉnh ngộ (dù có phần đã muộn màng) rằng một là ngừng lại, hai là anh ấy sẽ mất nhiều hơn như thế!

Tiếng vỗ tay hoan hô

Vấn đề trong câu chuyện chàng trai này, và cả trong câu chuyện 20 đô la, đó không chỉ là sự mù quáng của những người trong cuộc, mà còn là tiếng vỗ tay hoan hô, động viên, ủng hộ nhiệt liệt của những người xung quanh. Nhưng nếu như ở chuyện 20 đôla, thái độ của mọi người chỉ là sự vui vẻ tức thời do hoàn cảnh, thì ở chuyện chàng trai, đó còn là cách hành xử cho thấy nhiều người đang phí hoài nước mắt để khóc thương một cách sai lầm. Tại sao họ lại mù quáng trong việc tỏ ra đồng cảm, đến mức không còn nhìn rõ vấn đề được nữa?

Còn anh bạn kia, liệu nên nhìn nhận anh chàng này là kiên trì với ước mơ hay là cố chấp đến mức ích kỷ. 5 năm theo đuổi một công việc không chứng minh là ai đó sẽ xứng đáng có được thứ họ muốn. Đó có khi chỉ là một sai lầm kéo dài!

Còn chúng ta, khi nghe những câu chuyện tương tự, rất dễ bị các yếu tố thương tâm chi phối lý trí. Ví dụ như tất cả những chi tiết như nhà nghèo, cả làng chỉ hai chiếc điện thoại, mong muốn được học nhạc để về dạy nhạc cho trẻ em trong làng…. khiến ta bị xúc động đến mức không nhận ra bản chất vấn đề có khả thi hay không? Và thực tế là nếu hoàn cảnh như thế, anh ấy hoàn toàn không đủ khả năng thi vào thanh nhạc cũng như theo học thanh nhạc.

Nếu muốn giúp đỡ quê hương, vẫn có rất nhiều cách khác! Vì thế hãy tỉnh táo. Tỉnh táo ngay trong những quyết định của chính mình hay trước khi bạn định buông những lời khuyến khích, động viên. Đôi lúc dừng lại hay từ bỏ không phải là một thất bại, đó chỉ đơn giản cho thấy bạn đã đủ trưởng thành.

Theo Hoa Học Trò