Israel tính ‘Kế hoạch B’ nếu đàm phán hạt nhân Iran đổ vỡ

Cuộc đàm phán tại Vienna (Áo) nhằm khôi phục thỏa thuận hạt nhân lịch sử ký năm 2015 giữa Iran và các cường quốc đang cam go, Israel được cho là đã dự phòng “ Kế hoạch B” trong trường hợp đàm phán thất bại.

Thủ tướng Israel Naftali Bennett. Ảnh: Times of Israel

Ngày 11/8, Thủ tướng Israel Naftali Bennett đã có cuộc gặp với Giám đốc Cơ quan Tình báo trung ương Mỹ (CIA) William Burns tại Tel Aviv. Văn phòng Thủ tướng Naftali Bennett cho hay nhà lãnh đạo Israel và Giám đốc CIA đã thảo luận về tình hình an ninh tại Trung Đông, đặc biệt là vấn đề Iran. Sau đó, ông Burns cũng làm việc với Giám đốc cơ quan tình báo Mossad của Israel, ông David Barnea, để bàn về chương trình hạt nhân của Iran và “những thách thức khác trong khu vực”, trong đó hạt nhân Iran là nội dung hàng đầu.

Từ trước tới nay, các chính quyền tại Washington ủng hộ quan điểm của Tel Aviv trong vấn đề hạt nhân Iran. Israel quyết tâm ngăn chặn nước Cộng hòa Hồi giáo này sở hữu vũ khí hạt, nhân đồng thời phản đối thỏa thuận hạt nhân năm 2015 (với tên chính thức là Kế hoạch Hành động Chung Toàn diện – JCPOA), mà Mỹ và các cường quốc châu Âu cùng với Iran đang đàm phán để khôi phục.

Chính phủ mới của Israel đang tìm cách tác động đến chính quyền của Tổng thống Mỹ Joe Biden, trong bối cảnh việc tân Tổng thống Iran tuyên thệ nhậm chức tuần trước được xem là diễn biến có thể khiến các cuộc đàm phán trên chệch hướng. Truyền thông đã dẫn lời các quan chức quốc phòng Israel cho biết họ tin rằng cơ hội cho một thỏa thuận hạt nhân Iran đã giảm đi đáng kể và viễn cảnh đàm phán bế tắc lâu dài là hoàn toàn có thể xảy ra.

Do đó, trang mạng Axios dẫn nguồn tin Israel cho biết giới chức cấp cao Israel đang tìm kiếm “Kế hoạch B”, dành cho trường hợp các vòng đàm phán đang diễn ra ở Vienne thất bại và Iran sẽ hoàn toàn rút khỏi JCPOA.

Theo nguồn tin trên, cộng đồng tình báo Israel đã bày tỏ quan ngại rằng viễn cảnh Iran quay trở lại thỏa thuận JCPOA sau khi ông Ebrahim Raisi lên làm tổng thống, đang mờ mịt dần.
Trang Axios dẫn lời một quan chức Israel giấu tên cho rằng “điều quan trọng đối với Thủ tướng Bennett là cần thể hiện rõ rằng Israel coi việc Iran quay lại thỏa thuận hạt nhân năm 2015 là một sai lầm. Chính sách của chính phủ tiền nhiệm sẽ không tiếp tục và Israel sẽ có một cách tiếp cận khác”. Ngoại trưởng Israel Yair Lapid nói rằng một “Kế hoạch B” có thể đang được thảo luận với Mỹ và “các đồng minh châu Âu của chúng tôi”.

Binh sĩ Israel triển khai hệ thống tên lửa Patriot trong một cuộc tập trận. Ảnh: AFP

Israel chuẩn bị kịch bản ngăn chặn “Một Iran hạt nhân”

Israel đã liên tục cân nhắc các kịch bản dựa trên cáo buộc chưa được chứng minh rằng Iran có ý định phát triển vũ khí hạt nhân. Tháng 1/2021, Tư lệnh Các lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) Aviv Kochavi thông báo rằng ông đã ra lệnh cho quân đội xây dựng kế hoạch hành động có tính cập nhật nhằm ngăn chặn khả năng Iran theo đuổi một chương trình phát triển vũ khí hạt nhân. Vào tháng 2, truyền thông Israel đưa tin giới chức chính phủ và quân đội nước này đã nhóm họp để thảo luận vấn đề cấp ngân sách cho các kế hoạch mới này.

Sau cuộc bầu cử tại Iran với chiến thắng thuộc về ông Raisi, nhưng lo ngại của Tel Aviv dường như càng tăng lên. IDF được cho là đã đề nghị khoản ngân sách trị giá rất lớn, lên tới hàng tỷ USD, để chuẩn bị cho kịch bản mà họ cho rằng sẽ sớm xảy ra các vụ tấn công hạt nhân từ Iran. Israel, bản thân chưa bao giờ chính thức thừa nhận có vũ khí hạt nhân, từ lâu đã cảnh báo về việc Iran đang nỗ lực phát triển vũ khí hạt nhân.

Thủ tướng Israel Naftali Bennett và Tư lệnh Bộ chỉ huy miền Bắc của IDF, ông Amir Baram (bên phải), thị sát biên giới phía Bắc ngày 3/8/2021. Ảnh: Times of Israel

Mới đây, Ngoại trưởng Yair Lapid, Bộ trưởng Quốc phòng Benny Gantz cùng nhiều quan chức cấp cao khác của Israel “cảnh báo bất thường” Washington rằng Iran đang tiến nhanh đến ngưỡng trở thành một quốc gia sở hữu vũ khí hạt nhân. Giới chức Israel cũng nhiều lần cảnh báo sẽ làm tất cả, bao gồm cả hành động vũ lực, để ngăn chặn Tehran có vũ khí hạt nhân.

Phát biểu ngày 15/7 tại lễ tốt nghiệp của Trường Cao đẳng Quốc phòng, Bộ trưởng Quốc phòng Gantz nói Israel đang đối mặt với mối đe dọa hạt nhân từ Iran lớn hơn bao giờ hết. Trả lời phỏng vấn kênh truyền hình Mỹ Fox News, ông Gantz tiết lộ Israel đang phát triển kế hoạch tấn công các mục tiêu chiến lược của ngành công nghiệp Iran và kế hoạch gần như đã sẵn sàng.

Theo giới chuyên gia, Israel có thể sử dụng lãnh thổ của Saudi Arabia hoặc Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE) để đánh một loạt mục tiêu quân sự, các khu công nghiệp và cơ sở hạt nhân ở Iran. Đây là giả thiết có cơ sở trong bối cảnh quan hệ giữa Israel và các quốc gia Arab ở Trung Đông đã được cải thiện đáng kể thời gian qua.

Tổng thống đắc cử Iran Ebrahim Raisi phát biểu tại lễ tuyên thệ nhậm chức ở Tehran, ngày 5/8/2021. Ảnh: THX/TTXVN

Về phần mình, tân Tổng thống Iran Raisi từng nói với Tổng thống Pháp Emmanuel Macron rằng Mỹ và các nước Liên minh châu Âu (EU) cần phải tuân thủ các nghĩa vụ trong JCPOA, thỏa thuận hạt nhân mà Tehran cáo buộc Mỹ đã đơn phương xé bỏ hồi năm 2018.

Iran tuyên bố sẵn sàng nối lại các cuộc đàm phán nhằm khôi phục thỏa thuận hạt nhân với các cường quốc trên thế giới dưới thời Tổng thống Raisi, các cuộc đàm phán này có thể diễn ra tại Vienna (Áo) từ đầu tháng 9 tới.

Tuy nhiên, ông Raisi cũng nhấn mạnh, trong mọi cuộc đàm phán, quyền lợi của người dân nước Cộng hòa Hồi giáo này cần được đặt lên trên và những lợi ích của Iran cần phải được đảm bảo.