Hai bệnh nhân đột quỵ, người tử vong người được cứu sống chỉ khác nhau điều này
Trong đột quỵ, một phút trôi qua sẽ có 2 triệu tế bào thần kinh chết đi. Vì vậy nếu cấp cứu trễ hay không đúng cách sẽ ảnh hưởng đến tính mạng bệnh nhân.
Ảnh minh họa
Sự khác nhau của hai ca bệnh
Bà N.N.K. 95 tuổi, quê Vĩnh Long, sau khi chăm sóc cây kiểng trong vườn nhà, bà đi tắm thì bị đột quỵ trong nhà tắm. Triệu chứng: Lơ mơ nói khó, yếu nửa người trái.
Bà nhanh chóng được người nhà đưa vào bệnh viện, sau khi thăm khám và chẩn đoán bà bị đột quỵ các đồng nghiệp đã chuyển ngay sang Bệnh viện Đột quỵ và Tim mạch Cần Thơ, bệnh nhân không tiêm tiêu sợi huyết.
Tại đây, bà được nhanh chóng xác định chẩn đoán: Tắc động mạch não giữa phải, trong vòng 30 phút và chuyển ngay đến phòng can thiệp lấy huyết khối.Thời gian từ lúc bà bị đột quỵ đến khi nằm lên bàn DSA chọc kim là trước 6 giờ như khuyến cáo.
Kết quả can thiệp tái thông hoàn toàn động mạch bị tắc. Sau can thiệp 24 giờ chụp CT sọ não kiểm tra không phù não, không xuất huyết, không nhồi máu não. Bà tỉnh táo, tiếp xúc tốt, hết yếu liệt.
Trường hợp khác, một bệnh nhân nữ 68 tuổi khỏe mạnh, quê Cao Lãnh – Đồng Tháp, bệnh nhân đang đi đám thì đột ngột bị ngã quỵ. Bệnh nhân có triệu chứng lơ mơ, nói khó, mất ý thức, yếu nửa người trái.
Bà nhanh chóng được người nhà đưa vào một Bệnh Viện lớn ở Đồng Tháp, sau khi thăm khám và chẩn đoán bà bị đột quỵ các đồng nghiệp đã tiêm tiêu sợi huyết (rTPA) sau đó không cải thiện nên chuyển sang Bệnh viện Đột quỵ và tim mạch Cần Thơ.
Tại đây, bệnh nhân được chẩn đoán tắc động mạch cảnh trong phải, hôn mê, liệt nửa người trái, trong vòng 30 phút và chuyển ngay đến phòng can thiệp lấy huyết khối.
Thời gian từ lúc bà bị đột quỵ đến khi nằm lên bàn DSA chọc kim của bệnh nhân này là sau 6 giờ, trễ hơn thời gian khuyến cáo.
Video đang HOT
Kết quả can thiệp tái thông hoàn toàn động mạch bị tắc. Sau can thiệp 24 giờ bà vẫn hôn mê, liệt nửa người phải. CT sọ não kiểm tra phù não nhiều, kèm xuất huyết ít, nhồi máu não. Người nhà không đồng ý phẫu thuật giải ép, xin về nhà.
TS Trần Chí Cường – Giám đốc Bệnh viện Đột quỵ Tim mạch Cần Thơ cho biết cả 2 trường hợp đều là nữ giới bị nhồi máu não, đều tắc mạch máu lớn, triệu chứng khá giống nhau, không tiêm rTPA mà chuyển ngay đến nơi can thiệp.
Điểm khác nhau của hai bệnh nhân này là tuổi tác và điều quan trọng nhất là đến muộn.
TS Cường cho biết thời gian trong đột quỵ não là vàng, mỗi phút trôi qua bệnh nhân đột quỵ mất đi 2 triệu tế bào não, tiết kiệm mỗi 15 phút giảm được 15% nguy cơ tử vong tàn phế.
Trong 2 ca này yếu tố khác biệt lớn nhất ảnh hưởng đến kết quả điều trị chính là thời gian.
Và yếu tố quyết định ảnh hưởng thời gian đó chính là bà 95 tuổi may mắn có cháu ngoại làm bác sĩ nên mọi việc được quyết định một cách nhanh nhất nhờ vào sự hiểu biết thấu đáo về chuyên môn từ khi phát hiện bệnh cho đến khi quyết định bệnh nhân nên đi đâu và phải làm gì.
Dấu hiệu cần nhớ
Theo TS Cường, các dấu hiệu có thể nhận biết cho một người đang bị đột quỵ:F.A.S.T
Face: Khuôn mặt bị mất cân đối; yếu liệt mặt. Hãy bảo người đó cười và quan sát.
Arm: Yếu liệt tay chân. Hãy bảo người đó giơ tay lên và so sánh.
Speech: Giọng nói bị thay đổi. Hãy bảo người đó nói những từ đơn giản.
Time: Nếu phát hiện những dấu hiệu trên, hãy nhanh chóng gọi về tổng đài 1800 1115 để được tư vấn cấp cứu và điều trị kịp thời.
Đột quỵ hoàn toàn có thể tầm soát trước được, hiện đa số các trường hợp đột quỵ thiếu máu não là có triệu chứng báo trước nhưng đa số bệnh nhân thường bỏ qua. Dấu hiệu báo trước của đột quỵ: được gọi là cơn thiếu máu não thoáng qua. Bệnh nhân thường có cơn choáng váng chóng mặt, mờ mắt mất kiểm soát trong vài giây; cơn tê yếu nửa người thoáng qua; tự nhiên nói khó, đớ giọng, méo miệng sau đó phục hồi.
TS Cường nhấn mạnh nếu có các triệu chứng của cơn thiếu máu não thoáng qua, nguy cơ xảy ra đột quỵ cho bệnh nhân có thể lên đến trên 20% trong 90 ngày vì vậy mọi người không nên chủ quan khi thấy các dấu hiệu của cơn thiếu máu thoáng qua.
"Đột quỵ não Thời gian là não" Quy tắc vàng xử lý đột quỵ
Các BS chuyên khoa tại BV Bạch Mai chia sẻ các quy tắc vàng cần nhớ khi xử lý đột quỵ bởi vì "Đột quỵ não - Thời gian là não".
Tập huấn về điều trị đột quỵ tại Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM (Ảnh: Hải Linh)
Quy tắc vàng chạy đua với thời gian
"Đột quỵ não - Thời gian là não" - nghĩa là chúng ta phải chạy đua với thời gian để tới viện sớm nhất có thể khi có triệu chứng nghi ngờ. Ở đây, triệu chứng cụ thể là méo miệng một bên, nói ngọng, thất ngôn, yếu liệt hoặc tê bì tay chân một bên, mất thị lực đột ngột một hoặc hai mắt...
Không được phép để mất một giây phút nào để nằm bất động đợi chờ tự hồi phục hay tự điều trị theo "phương pháp dân gian truyền miệng". Cơ hội để dùng thuốc tiêu sợi huyết chỉ có 4-5 giờ từ khi khởi phát. Cơ hội để can thiệp lấy huyết khối chỉ có 6 giờ đầu, ngoài ra một số trường hợp đặc biệt có thể tới 24 giờ. Nếu càng đến sớm bao nhiêu thì tỉ lệ điều trị thành công càng cao bấy nhiêu.
Trung tâm Đột quỵ, BV Bạch Mai mới đi vào hoạt động nhưng càng lúc càng tiếp nhận rất đông bệnh nhân, lên tới hàng ngàn ca đột quỵ. Đáng báo động trong số đó, người có độ tuổi từ 18 - 44 chiếm tỷ lệ xấp xỉ 10%, nghĩa là căn bệnh đột quỵ đã không còn né tránh lứa tuổi trẻ.
PGS.TS. Mai Duy Tôn, Giám đốc Trung tâm Đột quỵ chia sẻ: "Rất nhiều ca lâm sàng về bệnh nhân đột quỵ não đã đến với Trung tâm Đột quỵ Bạch Mai trong tình trạng muộn, qua mất giờ vàng. Hệ lụy nặng thì tử vong, nhẹ thì tàn phế suốt đời".
Cần đưa bệnh nhân có dấu hiệu đột quỵ nhập viện sớm nhất - Ảnh: BV Bạch Mai
3 điều cần nhớ kỹ
PGS.TS Mai Duy Tôn lưu ý về 6 điều cần nhớ kỹ và thực hiện: "Gọi 115 là lựa chọn thông minh nhất khi người thân của bạn bị đột quỵ. Xe cứu thương 115 sẽ đưa người thân của bạn đến địa điểm có thể thực hiện kỹ thuật cấp cứu bệnh nhân đột quỵ chuẩn nhất và nhanh nhất. Nhân viên y tế của 115 được trang bị kiến thức y tế để xử lý các tình huống khẩn cấp khác nhau, họ có thể hỗ trợ cứu sống bệnh nhân trên đường đến bệnh viện và có khả năng làm giảm các tác động của đột quỵ não".
Thứ hai, BS Mai Duy Tôn nhắc nhở: "Khi gọi 115 và yêu cầu trợ giúp, hãy thông báo cho người điều hành rằng bạn nghi ngờ người thân bị đột quỵ não. Nhân viên cấp cứu 115 sẽ được chuẩn bị phương tiện y tế phù hợp và chọn bệnh viện chuyên điều trị đột quỵ não trước khi họ chuyển bệnh nhân".
Thứ ba, BS Tôn đặc biệt lưu ý, bệnh nhân phải được nằm yên nhưng cần biết rằng người thân của bạn có thể không còn giao tiếp được tại bệnh viện. Vì vậy, trong khi chờ xe cứu thương đến hãy hỏi người bệnh càng nhiều thông tin càng tốt. Hỏi về tất cả các loại thuốc mà người bệnh đang dùng, tình trạng sức khỏe, có dị ứng gì không? Ghi lại tất cả các triệu chứng bao gồm: thời điểm đột quỵ, tiền sử bệnh tật của người bệnh như tăng huyết áp, bệnh tim, ngừng thở khi ngủ, tiểu đường... Những thông tin này rất hữu ích khi bác sĩ khai thác bệnh sử...
Về tư thế tốt nhất để chờ cấp cứu người bệnh đột quỵ, BS Tôn nói: "Nếu người bệnh đang ngồi hoặc đứng, hãy khuyến khích họ nằm nghiêng với tư thế đầu cao. Để giữ cho người bệnh thoải mái, hãy nới lỏng quần áo của họ. Tư thế này giúp tăng cường lưu lượng máu đến não. Tuy nhiên, nếu người bệnh bị ngã thì đừng cố di chuyển họ".
Ths. Lê Thị Hạ Quyên, Phó khoa phục hồi chức năng Bệnh viện Phục Hồi Chức Năng - điều trị bệnh nghề nghiệp TP.HCM hướng dẫn điều trị đột quỵ. (Ảnh: Hải Linh)
3 điều nhất thiết không nên làm
Bên cạnh những việc cần làm, PGS. Mai Duy Tôn cũng khuyến cáo những điều không nên làm đối với bệnh nhân đột quỵ não.
Thứ nhất, không được cho người bệnh uống thuốc: "Mặc dù aspirin là chất làm loãng máu, tuy nhiên không được cho người bệnh uống aspirin hay bất kỳ một loại thuốc nào khác. Cục máu đông chỉ là một trong vô số nguyên nhân dẫn dến đột quỵ não. Đột quỵ não cũng có thể do một mạch máu vỡ trong não gây ra. Vì vậy, khi không biết người thân bị mắc loại đột quỵ nào thì tuyệt đối không cho họ uống bất kỳ loại thuốc nào. Đã có nhiều sự cố vô cùng đáng tiếc khi người thân cho bệnh nhân uống An cung" - BS Tôn nói.
Thứ hai, không cho bệnh nhân ăn hoặc uống bất cứ thứ gì: "Tránh đưa thức ăn hoặc nước uống cho người bị đột quỵ não. Bởi vì bệnh nhân đột quỵ não thường không tỉnh táo và có thể có rối loạn nuốt. Do đó, cho người bệnh ăn hoặc uống có thể dẫn đến tình trạng nghẹn, gây sặc dẫn đến suy hô hấp và hệ quả là viêm phổi" - BS Tôn lưu ý.
Đặc biệt, BS Tôn khẳng định không được cho người bệnh tự đi xe đến bệnh viện: "Các triệu chứng đột quỵ não rất khó để nhận biết ngay từ đầu. Người bệnh có thể nhận ra có gì đó không ổn, nhưng không nghi ngờ đột quỵ não. Nếu bạn phán đoán người bệnh đang bị đột quỵ não thì tuyệt đối không để người bệnh tự đi xe đến viện mà hãy gọi 115 và chờ sự giúp đỡ".
PGS. Tôn khuyến cáo: "Với với người trẻ, để giảm nguy cơ đột quỵ cần khám sức khỏe định kỳ để tầm soát các yếu tố nguy cơ, nếu có cần điều trị sớm. Chẳng hạn điều trị tăng huyết áp, các bệnh lý chuyển hóa, béo phí... nên thay đổi thói quen, sinh hoạt khoa học, bỏ thuốc lá, bỏ rượu. Với bệnh nhân trong gia đình có người từng bất thường mạch máu, tăng đông nên được tư vấn bởi các bác sĩ chuyên khoa để được sàng lọc loại trừ yếu tố nguy cơ".
PGS. Tôn cũng chia sẻ thêm: "Khoảng 1/3 các ca đột quỵ xuất hiện sau khi có một hoặc nhiều cơn đột quỵ nhẹ hay còn gọi là cơn thiếu máu não thoáng qua. Cơn thiếu máu não thoáng qua xảy ra do tình trạng ngừng tạm thời việc cung cấp máu lên não. Các dấu hiệu như mất thị lực đột ngột, yếu một cánh tay hoặc chân trong ít phút có thể xuất hiện do các cơn thiếu máu não thoáng qua. Sau đó khả nặng vận động có thể sớm trở lại, điều này tạo nên cảm giác chủ quan cho người bệnh, tuy nhiên sẽ rất nguy hiểm nếu bỏ qua. Đây thường là dấu hiệu cảnh báo sớm của bệnh lý đột quỵ não".
Phân loại các dạng đột quỵ Đột quỵ xảy ra khi não không đủ ôxy khiến cho các tế bào não chết, não thiếu ôxy càng lâu tổn thương càng nhiều... Hình: Internet Phân loại đột quỵ Theo thông tin từ BV Đa khoa quốc tế Vinmec, đột quỵ được phân loại như sau: Đột quỵ do thiếu máu cục bộ : Gây ra bởi tắc nghẽn trong động...