Đừng để hen suyễn là gánh nặng

Bệnh hen suyễn không thể chữa dứt điểm, nhưng khi trẻ nhỏ mắc bệnh này, phụ huynh lại không chấp nhận đặc thù bệnh khó chữa. Việc tuân thủ điều trị của bệnh nhân hen suyễn vẫn là thách thức lớn.

Điều trị bệnh hô hấp cho trẻ cần tuân thủ phác đồ của bác sĩ – Ảnh: XUÂN MAI

Hen suyễn là bệnh mãn tính, phải sử dụng thuốc hằng ngày ngay cả khi không có triệu chứng nhưng có đến 90% bệnh nhân luôn muốn giảm triệu chứng ngay lập tức và 39% bệnh nhân tin rằng không sử dụng thuốc điều trị hằng ngày khi họ thấy tốt – PGS Trần Văn Ngọc, trưởng khoa hô hấp Bệnh viện Chợ Rẫy (TP.HCM), thông tin.

Sai lầm trong điều trị

Trong buổi khởi động sáng kiến Pháp – Việt “Bác sĩ giải đáp” nhằm chống lại các bệnh hô hấp mãn tính tại Việt Nam diễn ra mới đây, chủ tịch Hội hen – dị ứng – miễn dịch lâm sàng TP.HCM Lê Thị Tuyết Lan cho biết trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ nam mắc bệnh hen tại các thành phố lớn như TP.HCM và Hà Nội đang gia tăng, trong đó các yếu tố nguy cơ mới được xác định là béo phì và ô nhiễm môi trường không khí.

Một thực trạng phổ biến hiện nay là nhiều phụ huynh đưa con đến các cơ sở y tế khám với triệu chứng ho khò khè, khó thở, dùng thuốc thì hết, dứt thuốc thì tái phát. Khi bác sĩ đưa ra kết quả chẩn đoán trẻ bị hen suyễn, phần lớn phụ huynh bối rối, thậm chí phản ứng.

Trong tình huống này, các bác sĩ rất ngại thông báo với phụ huynh nên thường có khuynh hướng “gán” trẻ mắc các bệnh lý về đường hô hấp liên quan như: viêm tiểu phế quản, viêm phế quản tái đi tái lại, viêm phế quản dạng khò khè… nhưng trong thuốc điều trị vẫn có thuốc cắt cơn hen, corticosteroid toàn thân, kháng sinh.

Riêng với trẻ béo phì bị hen suyễn thì việc điều trị khó khăn hơn do thường có nhiều bệnh lý đi kèm. Trẻ dễ tắc thở khi ngủ, trào ngược dạ dày, nguy hiểm đến tính mạng.

“Nhà không ai mắc…”

“Phụ huynh thường đặt những câu hỏi: “Làm sao con tôi bị bệnh này khi nhà không có ai mắc bệnh này? Có cần thiết điều trị suốt đời hay không?…”. Với các bác sĩ nhiều kinh nghiệm sẽ lường trước được tình huống này nên không muốn thông báo ngay kết quả con họ đã mắc hen suyễn” – PGS Lan chia sẻ.

Về việc dùng thuốc chữa bệnh hen, PGS Ngọc cho biết cũng gặp rất nhiều khó khăn khi thuyết phục bệnh nhân hen để họ hiểu rằng phải dùng thuốc hằng ngày ngay cả khi không có triệu chứng. Thế nhưng nhiều bệnh nhân không tuân thủ, để đến khi lên cơn hen mới uống thuốc, thậm chí quay sang dùng thuốc bắc, thuốc gia truyền…

“Khi chúng tôi giải thích bệnh hen điều trị suốt đời, không được cắt thuốc, lạm dụng thuốc khi có triệu chứng thì bệnh nhân sợ rồi không tuân thủ điều trị. Đã có trường hợp lên cơn hen rồi nhanh chóng dùng thuốc để cắt cơn hen nhưng không kịp và tử vong sau đó” – PGS Ngọc nói.

Cần tuân thủ điều trị

PGS Lan cho biết hen suyễn là bệnh phổi mãn tính, đường dẫn khí bị viêm và hẹp, làm đường dẫn khí phù lên do phản ứng với tác nhân kích thích, gây ra khó thở. Bệnh không lây nhưng không thể chữa dứt điểm. Người bệnh hoàn toàn có thể kiểm soát bệnh và sống như một người bình thường.

Các bác sĩ lưu ý, việc điều trị hen suyễn là ngừa cơn, đừng đợi lên cơn mới cắt, có thể gây xẹp phổi, suy hô hấp, đe dọa tính mạng. Tuy nhiên vấn đề tuân thủ điều trị, quản lý bệnh hen vẫn còn nhiều bất cập và thách thức lớn.

Các nghiên cứu cho thấy tỉ lệ tuân thủ điều trị của bệnh nhân hen tại Việt Nam chỉ đạt khoảng 29-46% và 90% bệnh nhân muốn giảm triệu chứng ngay tức thì. Nguy hiểm hơn khi bệnh nhân hen nhẹ có nguy cơ gặp các biến cố nghiêm trọng, đã có 15-20% người trưởng thành tử vong vì điều trị không đúng cách.

Để “sống chung” an toàn với bệnh hen suyễn, các bác sĩ khuyến cáo người bệnh cần tuân thủ điều trị của bác sĩ, dùng thuốc hằng ngày dù không có triệu chứng, tránh các yếu tố khởi phát (khói bụi, phấn hoa, khói thuốc lá…), theo dõi triệu chứng, kiểm soát cơn hen. Bên cạnh đó, người bệnh cần duy trì tập luyện, hít thở, duy trì cân nặng hợp lý để cải thiện sức khỏe.

Giải đáp các bệnh hô hấp mãn tính

Trang web phi thương mại là bac-si-giai-dap.com quy tụ các chuyên gia, giáo sư, bác sĩ đầu ngành hô hấp tại Pháp và Việt Nam, nhằm giải đáp thắc mắc về bệnh hen suyễn và phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD). Đây là một hoạt động trong chuỗi dự án hợp tác Pháp – Việt Nam chống lại các bệnh hô hấp mãn tính thường gặp.

Trang web có mục tiêu nâng cao nhận thức của người dân về các yếu tố nguy cơ nhằm phòng tránh bệnh với nội dung thông điệp ngắn gọn, thể hiện sinh động bằng video, mô phỏng hình ảnh…

Người dân gửi câu hỏi trên website và điền những thông tin cá nhân cần thiết, sau đó hội đồng chuyên gia sẽ thảo luận và gửi câu trả lời riêng cũng như công khai trên website.