Dỡ bỏ các lệnh trừng phạt, liệu quan hệ Mỹ – Iran có thăng hoa?
Khác biệt trong cách tiếp cận với nhiều vấn đề nổi cộm khiến mối quan hệ giữa Mỹ và Iran rất khó đoán định.
Máy bay của Thụy Sĩ chở 3 tù nhân Mỹ được phóng thích rời khỏi Iran đã tới một căn cứ quân sự của Mỹ ở Đức cuối ngày 17/1. Ba tù nhân có mặt trên máy bay rời Iran là Jason Rezaian – trưởng văn phòng đại diện Washington Post ở Tehran, Saeed Abedini – mục sư đến từ bang Idaho, Mỹ, và Amir Hekmati – cựu lính thủy quân lục chiến đến từ Flint, bang Michigan. Họ được đưa từ Iran tới Geneva, Thụy Sĩ và sau đó được đưa đến căn cứ quân sự của Mỹ ở Đức vào cuối ngày 17/1.
Máy bay Thụy Sĩ chở 3 tù nhân Mỹ được Iran phóng thích hạ cánh ở Geneva sáng 17/1. (Ảnh: Reuters)
Một tù nhân khác mang hai quốc tịch Mỹ – Iran cũng được thả là Nosratollah Khosravi-Roodsari nhưng không có mặt trên chuyến bay. Người thứ 5 là sinh viên Mỹ Matthew Trevithick được thả theo kênh riêng biệt vào ngày 16/1.
Cùng ngày, một số người Mỹ gốc Iran bị giam giữ ở nhà tù Mỹ cũng được trả tự do. Đây là kết quả sau thời gian dài đàm phán về thỏa thuận trao đổi tù nhân giữa Tehran và Washington. Diễn biến này đến sau khi Tổng thống Obama ngày 16/1 ký sắc lệnh thu hồi các lệnh trừng phạt được áp dụng 20 năm qua với Iran.
Phát biểu với báo giới sau khi những tù nhân Mỹ được phóng thích rời khỏi Iran, Tổng thống Mỹ Barack Obama cho biết, giờ đây Iran sẽ “không thể chạm tay vào bom hạt nhân” và điều này sẽ giúp thế giới trở nên an toàn hơn.
Trong khi đó, Tổng thống Iran Hassan Rouhani ca ngợi những gì mà thỏa thuận hạt nhân mang lại giống như một “trang vàng” trong lịch sử của Iran; đồng thời cho rằng, thỏa thuận này có thể coi như một hình mẫu để giải quyết các vấn đề trong khu vực.
Việc dỡ bỏ các lệnh trừng phạt cũng như trao đổi tù nhân được cho là có thể làm giảm đáng kể sự thù địch trong mối quan hệ giữa Tehran và Washington.
Hội đồng Iran – Mỹ, cơ quan có nhiệm vụ thúc đẩy xây dựng mối quan hệ tốt đẹp hơn giữa hai nước trong một tuyên bố hôm 17/1 cho biết, “Việc trao đổi tù nhân thể hiện tinh thần trách nhiệm của Iran trong việc thực hiện nghĩa vụ của mình và việc dỡ bỏ lệnh trừng phạt đối với Tehran báo hiệu một kỷ nguyên mới trong mối quan hệ Mỹ – Iran”.
Thế giới hoan nghênh
Cộng đồng quốc tế cũng đã bày tỏ hoan nghênh tuyên bố dỡ bỏ các lệnh trừng phạt kinh tế nhằm vào Iran của EU và Mỹ, coi đây là một thành công lịch sử sau nhiều nỗ lực của các bên, đồng thời hy vọng thành công này sẽ góp phần thúc đẩy các nỗ lực giải quyết các điểm nóng trên thế giới thông qua con đường ngoại giao.
Một nghị sỹ Iran vui mừng hôn Ngoại trưởng Mohammad Javad Zarif sau khi các lệnh trừng phạt được dỡ bỏ. (Ảnh: Reuters)
Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Ban Ki-moon đ.ánh giá cao việc các bên đã thực thi nghiêm túc thỏa thuận hạt nhân đạt được, đồng thời bày tỏ hy vọng sự thành công của thỏa thuận này sẽ là t.iền đề góp phần duy trì sự ổn định, an ninh trong khu vực và tăng cường hợp tác quốc tế.
Từ Berlin, Ngoại trưởng Đức Frank-Walter Steinmeier ca ngợi đây là một thành công lịch sử trong lĩnh vực ngoại giao khi các bên nỗ lực đàm phán trong nhiều năm để đi đến thỏa thuận; đồng thời bày tỏ hy vọng những kết quả tích cực trong giải quyết hồ sơ hạt nhân của Iran sẽ giúp đem lại niềm tin rằng những căng thẳng và xung đột trong khu vực, đặc biệt là vấn đề Syria, có thể được giải quyết bằng con đường ngoại giao.
Cùng quan điểm, Ngoại trưởng Pháp Laurent Fabius đã hoan nghênh việc thực thi thỏa thuận hạt nhân của các bên, khẳng định đây là bước đi quan trọng nhằm đảm bảo hòa bình, an ninh khu vực và thế giới.
Về phần mình, Bộ trưởng Ngoại giao Anh Philip Hammond nhấn mạnh, động thái mới nói trên là thành quả của nhiều năm đàm phán với tinh thần đối thoại bền bỉ giữa Iran và nhóm P5 1.
Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị thì cho rằng, “ngày thực thi” thỏa thuận hạt nhân Iran là “ngày hội” đối với người dân Iran. Theo ông, đây là một bước đi vững chắc trong lộ trình hướng tới giải pháp chính trị và ngoại giao cuối cùng cho vấn đề hạt nhân Iran.
Cùng ngày, Bộ Ngoại giao Nga đã hoan nghênh diễn biến này, đồng thời bày tỏ hy vọng tất cả các bên tiếp tục có thái độ trách nhiệm và trung thực đối với các vấn đề liên quan việc thực thi JCPOA. Moscow tin tưởng rằng, thành công bước đầu nói trên sẽ giúp củng cố nguyên tắc không phổ biến hạt nhân cũng như củng cố an ninh khu vực và quốc tế.
Vẫn còn những nghi ngờ
Tuy nhiên, những diễn biến mới trong mối quan hệ Mỹ – Iran lại bị đảng Cộng hòa cũng như các đồng minh của Mỹ ở Trung Đông, bao gồm cả Israel và Saudi Arabia “soi xét” với ánh mắt đầy hoài nghi.
Video đang HOT
Thượng nghị sỹ Marco Rubio. (Ảnh: Getty)
Các thượng nghị sỹ Ted Cruz và Marco Rubio của đảng Cộng hòa đ.ánh giá cao việc 5 người Mỹ bị giam giữ ở Iran được phóng thích nhưng cho rằng, việc Nhà Trắng phải đàm phán để đi đến thỏa thuận trao trả tự do cho những cá nhân này có thể tạo ra một “t.iền lệ xấu”, dẫn tới việc nhiều người Mỹ sẽ trở thành “con tin” cho các mục tiêu chính trị trong tương lai.
Thượng nghị sỹ Marco Rubio trả lời phỏng vấn đài NBC cho biết, “Ông ấy (Tổng thống Obama) đã đặt giá cho mỗi công dân Mỹ ở nước ngoài. Kẻ thù của chúng tôi giờ đây hiểu rằng, chúng có thể bắt giữ một người Mỹ để đổi lấy một thứ gì đó có giá trị tương đương”.
“Tôi rất vui vì họ sẽ trở về nhà. Nhưng nếu tôi là Tổng thống, sẽ không có bất kỳ cuộc thương lượng trao đổi tù nhân nào cả”, ông Marco Rubio – một trong các ứng cử viên Tổng thống của đảng Cộng hòa nói.
Ngay sau khi các lệnh trừng phạt Iran được dỡ bỏ, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã lên tiếng cảnh báo rằng, Israel sẽ không bao giờ cho phép Iran có được vũ khí hạt nhân.
“Chính sách của Israel đã, đang và sẽ là chính xác những gì chúng tôi theo đuổi, đó là không có phép Iran có được vũ khí hạt nhân”, ông Netanyahu nói trong một cuộc họp nội các.
Thủ tướng Israel tiếp tục khẳng định quan điểm phản đối mạnh mẽ thỏa thuận hạt nhân với Iran khi cho rằng, điều này sẽ không thể ngăn Tehran có được vũ khí hạt nhân; đồng thời cho rằng, việc dỡ bỏ các lệnh trừng phạt có thể cho phép Iran tiếp tục hỗ trợ các cuộc chiến ủy quyền, gây bất ổn trong khu vực.
Theo Thủ tướng Netanyahu, nếu Iran vi phạm, cộng đồng quốc tế nên áp dụng các biện pháp trừng phạt cứng rắn để chống lại nước này và Israel đã sẵn sàng để “đối mặt với bất kỳ mối đe dọa nào”.
Quan hệ sang trang nhưng khó có thể nhanh chóng khởi sắc
Việc dỡ bỏ các lệnh trừng phạt Iran cùng với những nỗ lực ngoại giao không ngừng nghỉ dẫn đến thỏa thuận trao đổi tù nhân đã cho thấy một kỷ nguyên mới giữa hai nước đang hình thành. Tuy nhiên, bất cứ ai kỳ vọng về một sự thay đổi nhanh chóng có thể sẽ phải thất vọng.
Tổng thống Iran Hassan Rouhani vẫn chưa thực sự tin tưởng vào Mỹ. (Ảnh: AP)
Mặc dù các lệnh trừng phạt được dỡ bỏ cũng đồng nghĩa với việc Iran có thể tiếp cận số t.iền trước đó bị phong tỏa lên đến 100 tỷ USD, mở ra cơ hội phát triển mới cho nước Cộng hòa Hồi giáo vốn đang phải đối mặt với tỷ lệ thất nghiệp và lạm phát cao thì Tổng thống Hassan Rouhani vẫn phải đối mặt với sự phản đối từ trong nước.
Những người phản đối cho rằng, ông Rouhani đã nhượng bộ quá nhiều và lo sợ rằng, việc Iran mở cửa với thế giới bên ngoài (cụ thể ở đây là phương Tây) có thể khiến người dân nước này bị ảnh hưởng xấu từ việc tiếp xúc với văn hóa nước ngoài.
Trong một bài phát biểu mới đây, đại giáo chủ Ayatollah Khamenei, Lãnh tụ tinh thần tối cao của Iran đã cảnh báo rằng, “một trong những mục tiêu chính của kẻ thù đạo Hồi và dân tộc Iran đó là làm thay đổi nền văn hóa và đạo lý trong xã hội, đặc biệt là làm thay đổi lối sống của người dân”.
Theo Chủ tịch công ty tư vấn Eurasia Group Cliff Kupchan, những hy vọng về sự cởi mở hơn của Iran cũng sẽ phải đối mặt với sự phản đối từ các nhóm có lợi ích đan xen, bao gồm cả lực lượng Vệ binh Cách mạng.
Ông Kupchan cũng dự đoán việc thực hiện các điều khoản của thỏa thuận sẽ đi theo một con đường “chậm, tự do hóa phi tuyến tính về chính trị và kinh tế”.
Đồng quan điểm với nhận định trên, chuyên gia về Trung Đông tại Trường Đại học Kinh tế London, Fawaz Gerges cho rằng, khoảng cách của sự khác biệt không thể bị xóa nhòa chỉ sau một đêm.
“Cả hai bên đều muốn mở ra một chương mới. Điều này không có nghĩa là họ đồng thuận với nhau. Nó cũng không đồng nghĩa với việc đặt dấu chấm hết cho sự mất lòng tin. Và chắc chắn, sự khác biệt trong lợi ích giữa hai bên vẫn tiếp tục tồn tại”, ông Gerges nói.
Đúng như nhận định của giới phân tích, việc Mỹ và Iran ngay lập tức có thể trở thành hai người bạn là điều “không tưởng”. Và thực tế là những tù nhân trong đợt trao đổi đầu tiên vẫn là rất hạn chế.
Giới quan sát cho rằng, rất khó có sự thay đổi nhanh chóng trong quan hệ Mỹ – Iran. (Ảnh: Reuters)
Trong khi đó, Iran vẫn tiếp tục là hậu phương vững chắc của Tổng thống Bashar Assad, điều này là hoàn toàn mâu thuẫn với cách tiếp cận của Mỹ cũng như Saudi Arabia trong vấn đề Syria. Đó là còn chưa kể đến cuộc nội chiến ở Yemen khi liên quân Arab do Mỹ hậu thuẫn đã và đang chiến đấu chống lại lực lượng do Iran ủng hộ.
Hãng thông tấn Iran IRNA dẫn lời Tổng thống Rouhani cho biết, ngay cả khi thỏa thuận đã ở trong tay thì Iran sẽ không dễ dàng tin tưởng vào Mỹ vì “nhân dân chúng tôi đã phải chịu rất nhiều những lời hứa suông”.
Không lâu sau khi các tù nhân đầu tiên được phóng thích, Mỹ đã công bố lệnh trừng phạt mới nhằm vào 11 công ty và cá nhân liên quan tới một vụ thử tên lửa đạn đạo gần đây của Iran. Lệnh trừng phạt có mục đích ngăn các tổ chức và cá nhân này sử dụng hệ thống ngân hàng Mỹ.
Nhà Trắng cho hay, không phải tất cả lệnh trừng phạt của Mỹ đối với Iran đã chấm dứt. Chính quyền Tổng thống Obama nhấn mạnh Washington tiếp tục duy trì trừng phạt Tehran vì vấn đề vi phạm nhân quyền, hỗ trợ k.hủng b.ố và các hoạt động liên quan tới chương trình tên lửa.
Thiện chí của Mỹ trong việc tìm lời giải cho bài toán hạt nhân Iran là không phải bàn cãi nhưng chắc chắn, sẽ khó có chuyện Mỹ vì Iran mà “ruồng bỏ” những đồng minh thân cận ở Trung Đông như Israel hay Saudi Arabia (những quốc gia vốn không ưa gì Iran). Trong khi đó, Iran – một quốc gia có tiếng nói trong khu vực cũng không dễ gì đồng ý với mọi yêu sách của Mỹ, và vì thế, tương lai mối quan hệ giữa hai nước vẫn sẽ còn rất khó đoán định./.
Hùng Cường
Theo_VOV
Ông Tập Cận Bình đối mặt 8 vấn đề khó khăn năm 2016
Mới đầu năm thôi mà Trung Quốc đã gặp bao nhiêu là phiền toái! Từ thị trường chứng khoán lao đao, cho đến các mối căng thẳng nẩy sinh với nhiều nước láng giềng, và cả với các đồng minh, như Bắc Triều Tiên chẳng hạn.
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình lúc đến khai trương ngân hàng AIIB, tại Bắc Kinh ngày 16/01/2016 - Reuters.
Mới đầu năm thôi mà Trung Quốc đã gặp bao nhiêu là phiền toái! Từ thị trường chứng khoán lao đao, cho đến các mối căng thẳng nẩy sinh với nhiều nước láng giềng, và cả với các đồng minh, như Bắc Triều Tiên chẳng hạn, đã ngang nhiên tỏ thái độ khiêu khích với một vụ nổ hạt nhân mới, tạo nên tình trạng căng thẳng ngay cạnh sườn Trung Quốc, RFI bình luận.
Hãng tin Mỹ AP, ngày 11 tháng Giêng vừa qua, đã liệt kê tám vấn đề gai góc mà nhân vật số một Trung Quốc là Tập Cận Bình sẽ phải đối phó. Dù không phải là những vấn đề đe dọa sự tồn vong của chế độ Bắc Kinh, nhưng đó là những điểm mà cả thế giới sẽ theo dõi, để xem xem liệu ông Tập Cận Bình có đủ tính nhạy bén cần thiết để tìm ra một giải pháp lâu dài để duy trì sự ổn định. AP nêu các vấn đề theo trình tự như sau:
1. Biến động trên thị trường chứng khoán
Ngay trong tuần đầu tiên của năm 2016, Trung Quốc đã phải hai lần triển khai cơ chế ngắt mạch được tạo ra để đối phó với tình trạng cổ phiếu trên thị trường của họ bị rớt giá quá mạnh, xuống tới 10%.
Thế nhưng, sau hai lần áp dụng, Bắc Kinh đã phải từ bỏ thứ vũ khí chống sụt giá này, qua đó tạo ra cảm giác là cơ quan quản lý bất lực, không tìm ra được cách thức nào hữu hiệu để ổn định thị trường, mà giá trị đã tăng gấp đôi từ cuối năm 2014 cho đến tháng Sáu, những sau đó lại tuột dốc với tỷ lệ 30 phần trăm, gây tổn thất nặng nề cho các nhà đầu tư nhỏ.
2. Đồng Nhân dân tự rớt giá
Vào lúc thị trường chứng khoán lao đao, đồng t.iền Trung Quốc, đồng nhân dân tệ cũng bị tuột giá, xuống đến mức thấp nhất từ năm năm nay so với đồng đô la Mỹ, buộc chính quyền Trung Quốc, phải rút hàng chục triệu đô la từ kho dự trữ ngoại tệ của mình để bảo vệ đồng Nhân dân tệ
Chính quyền Trung Quốc vào tuần trước đã cho đồng nhân dân tệ hạ giá 1,5% để hỗ trợ các nhà xuất khẩu đang trong cơn khó khăn. Thế nhưng quyết định vụng về đó đã tạo nên những làn sóng chấn động đến thị trường thế giới, và tiếp tục đè nặng lên giá trị cổ phiếu của Trung Quốc.
3. Nền kinh tế tăng trưởng chậm lại
Những trục trặc đã xuất hiện trong nền kinh tế lớn thứ hai trên thế giới được dự kiến sẽ tiếp tục trong năm 2016, với tốc độ tăng trưởng giảm xuống mức thấp nhất trong sáu năm gần đây, chỉ đạt 6,9% trong quý 3 năm ngoái, 2015, và theo dự báo của Quỹ T.iền tệ quốc tế, tăng trưởng kinh tế Trung Quốc sẽ tiếp tục giảm xuống mức 6,3% trong năm nay 2016.
Đó là tín hiệu xấu đối với khả năng của nền kinh tế Trung Quốc trong việc vừa tạo ra đủ công ăn việc làm mới cho con số hơn 7,5 triệu sinh viên sẽ tốt nghiệp đại học trong năm nay, vừa tạo đà cho một quá trình chuyển đổi từ một nền kinh tế dựa trên đầu tư qua một nền kinh tế tập trung vào dịch vụ.
4. Ván bài đối ngoại xáo trộn với Bắc Triều Tiên
Bất chấp những lời kêu gọi liên tiếp là phải tự kiềm chế, đồng minh truyền thống của Trung Quốc là Bắc Triều Tiên đã cho thử nghiệm cái mà họ tuyên bố là một quả bom khinh khí - tức là bom H - ngày 6/1. Sức chấn động của vụ nổ đã vượt qua biên giới và lan truyền đến tận miền đông bắc Trung Quốc, và thu hút sự lên án từ phía Bắc Kinh.
Trung Quốc bây giờ đã bị lâm vào cảnh phải chịu áp lực là phải sử dụng bất kỳ uy lực nào mà mình có đối với Bắc Triều Tiên để giảm nhiệt tại vùng Đông Bắc Á, trong khi cùng lúc phải đối mặt với khả năng hợp tác an ninh mạnh mẽ hơn giữa Hàn Quốc với các đối thủ truyền thống của Trung Quốc là Nhật Bản và Hoa Kỳ.
5. Đài Loan
Cử tri trên hòn đảo tự trị dân chủ có vẻ như đã sẵn sàng bầu ra một tổng thống mới xuất thân từ một đảng chính trị luôn luôn phản đối mục tiêu của Bắc Kinh là thống nhất hai bên eo biển Đài Loan. Củ cà rốt kinh tế mà Bắc Kinh đưa ra đã không thuyết phục được dân chúng Đài Loan về lợi ích của sự thống nhất chính trị với Trung Quốc đại lục.
Khi đảng Dân Tiến của ứng cử viên Thái Anh Văn chiến thắng trong cuộc bầu cử ngày 16/01, Bắc Kinh có thể cảm thấy bắt buộc phải gia tăng áp lực kinh tế và ngoại giao có thể khiến cho xu hướng quan hệ thân thiết bị đảo ngược.
Khó có khả năng Bắc Kinh sẽ đi xa hơn thế, chẳng hạn như thực hiện lời đe dọa từ lâu của mình là sử dụng vũ lực để kéo hòn đảo về dưới quyền kiểm soát của Trung Quốc.
6. Bình diện chính trị
Tại Trung Quốc, ông Tập Cận Bình không phải đối mặt với thách thức của bầu cử. Thế nhưng, chủ tịch Trung Quốc lại phải đối mặt với sự chống đối từ các đối thủ chính trị và bộ máy quan liêu.
Tập Cận Bình không hề cho thấy dấu hiệu muốn từ bỏ chữ ký của ông trong chiến dịch chống tham nhũng, đã tạo ra một cảm giác sợ hãi và tình trạng tê liệt trong hàng ngũ cán bộ. Sự sùng bái cá nhân ngày càng tăng đã khiến ông lộ rõ vẻ tự tin.
Nhưng với việc nền kinh tế phát triển chậm lại và không thấy dấu hiệu nào về cải cách chính trị, ông Tập Cận Bình có thể chịu áp lực từ những người chỉ trích ông cũng như từ các đối thủ, muốn ông cho thấy kết quả trong vấn đề công ăn việc làm, tăng trưởng, quản trị tốt và thu ngắn khoảng cách thu nhập ngày càng lớn.
7. Vấn đề Biển Đông
Kể từ khi năm 2016 bắt đầu, Trung Quốc đã cho ba phi cơ đáp xuống một hòn đảo mới mà họ đã bồi đắp trái phép tại Biển Đông, làm dấy lên những phản đối từ cộng đồng quốc tế.
Việc Trung Quốc mạnh mẽ áp đặt yêu sách chủ quyền vô căn cứ của họ đối với hầu như toàn bộ Biển Đông, từ lâu đã bị phản đối và đôi khi châm ngòi cho những vụ đối đầu trên biển trong khu vực nơi có lượng thương mại toàn cầu trị giá 5.000 tỷ đô la qua lại hàng năm.
Các chuyến bay thử nghiệm của Trung Quốc hạ cánh trên một trong bảy hòn đảo nhân tạo mới mà Bắc Kinh đã xây dựng trái phép bằng cách đổ cát lên trên các rạn san hô. Mỹ khẳng định rằng các thực thể mới đó không thể có quy chế pháp lý của đảo thực thụ, và lực lượng Mỹ đã cho phi cơ và chiến hạm đi gần các đảo này, khiến cho Bắc Kinh phản ứng giận dữ.
8. Hồng Kông
Trung Quốc phải đối mặt với sự phản đối liên tục từ các lực lượng ủng hộ dân chủ tại Hồng Kông, thuộc địa cũ của Anh đã trở về dưới chủ quyền Trung Quốc vào năm 1997, nhưng được duy trì hệ thống pháp lý và kinh tế của riêng mình.
Người được Bắc Kinh chọn lãnh đạo Hồng Kông là ông Lương Chấn Anh lại mất lòng dân, trong lúc kế hoạch thay đổi thể thức bầu cử của ông đã bị trì hoãn sau các cuộc xuống đường rầm rộ trong năm 2014, để lại những r.ạn n.ứt sâu sắc trong xã hội vốn rất năng nổ của Hồng Kông, và chính trị hóa cả một thế hệ học sinh.
Hiện nay, những vụ mất tích gần đây của nhân viên một công ty xuất bản chuyên về các loại sách phê phán giới lãnh đạo Bắc Kinh đã làm dấy lên lo ngại rằng Bắc Kinh đang xiết chặt quyền tự do báo chí và các quyền tự do dân sự khác của Hồng Kông.
THÚY HÀ
Theo Biz Live
Khủng hoảng nhu yếu phẩm trầm trọng ở Venezuela qua ảnh Những năm qua Venezuela đối mặt với cuộc khủng hoảng nhu yếu phẩm trầm trọng Ngày 15/1 Bộ trưởng Kinh tế Venezuela tuyên bố tình trạng khẩn cấp kinh tế Người dân phải xếp hàng dài bên ngoài một siêu thị ở Caracas để mua nhu yếu phẩm ngày 15/1/2016. Venezuela vẫn đối mặt với cuộc khủng hoảng nhu yếu phẩm trầm trọng...
