Để không còn ‘rào cản’ với dạy học online ở Việt Nam

Trong trường hợp hội tụ đủ các yếu tố: bố mẹ có điều kiện hỗ trợ, thầy cô đủ năng lực chuyển đổi hình thức học và học sinh đã được làm quen với sự tương tác thì hoàn toàn có thể học online.

Thạc sĩ tâm lý Phương Hoài Nga – Trường Phổ thông liên cấp Olympia cho rằng phụ huynh băn khoăn về chất lượng học online do không có niềm tin về hiệu quả của hình thức này.

“Tôi hiểu bố mẹ rất hoang mang khi con ngồi lâu trước màn hình máy tính, có thể ảnh hưởng về sức khoẻ và lo lắng về chất lượng học. Thế nhưng liệu có phải chỉ khi học online, chúng ta mới cần băn khoăn về chất lượng học?”, bà Nga đặt vấn đề.

Bà Nga cho rằng, việc trẻ không tập trung hoặc không bắt nhịp được có thể vẫn diễn ra ngay trên lớp. Hình thức học nào cũng thể không đạt hiệu quả nếu ba chủ thể là học sinh, phụ huynh và giáo viên không cùng hướng mục tiêu học tập.

Ảnh: Nguyễn Thảo.

Trong khi đó, học online là xu thế của thế giới, thậm chí trước khi có dịch bệnh Covid-19 thì thị trường học online đã vô cùng sôi động. Do đó cần bắt nhịp và thích nghi, thay vì loại bỏ.

“… bố mẹ có điều kiện trong việc hỗ trợ con, thầy cô có đầy đủ năng lực để chuyển đổi hình thức học, đặc biệt học sinh đã được làm quen với sự tương tác và chỉ là thay đổi giao thức, thì tại sao lại không học online?”, cô Nga nói.

Giáo viên cần được đào tạo

PGS.TS Chu Cẩm Thơ, Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam cho rằng, để học online có hiệu quả, học sinh phải có trách nhiệm hơn, tự chủ, tự học hơn. Trong khi đó, giáo viên phải được đào tạo “không chỉ để sử dụng công nghệ mà còn phải thay đổi cách thức tổ chức và cung cấp tài liệu”.

Bên cạnh đó, theo bà Thơ, các nghiên cứu khoa học đều khuyến nghị rằng các nội dung dạy học trực tuyến cần được thiết kế theo định hướng chương trình hóa, mà tốt nhất là chương trình phân nhánh, có sự phân hóa tốt đối với khả năng tiếp thu, phong cách học tập của người học, cùng với nền tảng công nghệ phù hợp để tích hợp đa phương tiện. Bên cạnh đó, nội dung trong một liều kiến thức cũng cần có dung lượng phù hợp.

“Không nên quá 15 phút tương tác trên máy đối với một liều và quá 90 phút cho một buổi học trực tuyến. Đối với nội dung dạy học trực tuyến, cần thiết có phần mềm chuyển hóa nội dung từ trực tiếp sang trực tuyến, để đảm bảo rằng không có tình trạng nội dung học trực tuyến giống nội dung học trực tiếp” – PGS.TS Chu Cẩm Thơ cho hay.

Do đó, về chuyên môn, giáo viên cần được tập huấn về dạy học chương trình hóa, phân hóa trong thiết kế nội dung, đồng thời tương thích với phần mềm dạy học, cung cấp, khai thác, tích hợp với tài nguyên trên mạng internet hợp lí.

Về quản lí, cần có phần mềm quản lí hệ thống tích hợp với phần mềm môn học để có thể đ.ánh giá quá trình học tập, quản lí giảng dạy. Giúp việc học có thể được triển khai theo nhiều cấp độ: học với máy, học có hướng dẫn của giáo viên, học trong xã hội học tập, …

Về kĩ thuật, cần đảm bảo rằng cơ sở vật chất, hạ tầng thiết bị và đường truyền internet, phần mềm học tập được trang bị, hỗ trợ đầy đủ, ổn định.

Chỉ khi có sự chuẩn bị tốt, nội dung dạy học đạt được những yêu cầu thì dạy học trực tuyến mới đảm bảo chất lượng, hiệu quả học tập; đồng thời đó là điều kiện để xác thực, chính thức hóa việc học tập này.

Bộ GD-ĐT: Đã tính giải pháp lâu dài

Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Hữu Độ cho biết, dạy học trực tuyến áp dụng ở Việt Nam, xuất phát là giải pháp tình thế, song với những ưu điểm vượt trội đã được nghiên cứu, đ.ánh giá, Bộ tính toán để biến nó thành giải pháp lâu dài, vừa bổ trợ dạy học trực tiếp, trong trường hợp cụ thể thì có thể thay thế trực tiếp.

Để tiếp tục triển khai hiệu quả hoạt động dạy học trực tuyến, Thứ trưởng Độ đề nghị các địa phương ưu tiên xây dựng tâm thế sẵn sàng, tạo động lực cho từng cán bộ, giáo viên, học sinh, phụ huynh.

“Phải làm thế nào để mỗi giáo viên, học sinh, phụ huynh hiểu rõ về dạy học trực tuyến, sẵn sàng áp dụng phương thức này và từ động lực trở thành nhu cầu tự thân, nhu cầu thường xuyên với việc học trực tuyến”, Thứ trưởng nói.

Bộ GD-ĐT đã tính toán để biến học online thành giải pháp lâu dài. Ảnh minh họa

Theo ông Độ, từng giáo viên, từng nhà trường, địa phương theo đó phải đặc biệt quan tâm kiểm soát chất lượng học tập của học sinh khi áp dụng phương thức này và có giải pháp hỗ trợ hợp lý, kịp thời tới các em gặp khó khăn. Cán bộ, giáo viên phải được tập huấn kỹ lưỡng về phương pháp, kỹ năng, kỹ thuật dạy học trực tuyến, xây dựng bài giảng trực tuyến. Học sinh, phụ huynh cũng cần được hướng dẫn kỹ năng và các quy định cần thực hiện để việc dạy học online đạt hiệu quả cao.

Ông Độ cho biết, Bộ GD-ĐT đang xây dựng, bổ sung hệ thống bài giảng điện tử cho các lớp học/cấp học, để hỗ trợ nhà trường, giáo viên, học sinh sử dụng lâu dài.

Riêng với lớp 1, Bộ GD-ĐT đang phối hợp với VTV hoàn thiện 36 chủ đề về học âm, học vần, chữ cái, bao trọn nội dung kiến thức theo yêu cầu của chương trình Tiếng Việt lớp 1, áp dụng được cho tất cả các cuốn sách giáo khoa.

Dự kiến giữa tháng 3, các chủ đề này sẽ được phát sóng và cập nhật trên nhiều nền tảng số, để học sinh có ôn tập mọi lúc, mọi nơi, lâu dài, tránh “tái mù” kiến thức.