Các phương pháp xét nghiệm Covid-19 hiện nay khác nhau như thế nào?

Mỗi phương pháp đang được áp dụng để xét nghiệm Covid-19 lại có sự khác biệt về độ chính xác, thời gian xét nghiệm, giá thành và khả năng triển khai trên diện rộng.

Xét nghiệm PCR (Polymerase chain reaction) hay còn được gọi là phản ứng chuỗi polymerase. Mọi loại virus đều có một mã gen đặc trưng. Để xét nghiệm virus SARS-CoV-2 bằng phương pháp PCR, trước hết nhân viên y tế sẽ lấy dịch phết hầu họng từ người nghi nhiễm/nhiễm; mẫu dịch phết sau khi được xử lý để tách chiết vật chất di truyền ở trong đó sẽ được cho vào máy PCR để khuếch đại về số lượng đoạn gen đặc trưng của virus SARS-CoV-2 (nếu có), thông qua các chu trình nhiệt lặp lại liên tục; dựa vào sản phẩm cuối cùng thu được ta có thể kết luận về sự hiện diện của virus SARS-CoV-2 trong mẫu bệnh phẩm.

Ưu điểm

Xét nghiệm PCR hiện đang là phương pháp được sử dụng phổ biến nhất và có độ chính xác cao nhất, để xác định xem một người có nhiễm virus SARS-CoV-2 hay không.

Nhược điểm

Xét nghiệm PCR cần các trang thiết bị, vật liệu phụ trợ đặc biệt và đương nhiên cũng rất đắt đỏ. Bên cạnh đó, những kỹ thuật viên thực hiện xét nghiệm cũng đòi hỏi phải được đào tạo bài bản. Chính vì vậy, xét nghiệm PCR khó có thể triển khai trên diện rộng, xuống những cơ sở tuyến dưới chưa đáp ứng đủ yêu cầu về nhân lực và vật lực.

Trên thực tế, xét nghiệm kháng thể không trực tiếp phát hiện virus SARS-CoV-2, mà lại nhận diện sự có mặt của loại glycoprotein, được hệ miễn dịch sản sinh để chống lại virus SARS-CoV-2, gọi là kháng thể. Cần biết rằng, trong mạch máu của chúng ta có một kho tàng rất nhiều loại kháng thể để chống lại từng loại vi khuẩn, virus hay nấm bệnh mà chúng ta bị nhiễm trong cuộc đời.

Xét nghiệm kháng thể được thực hiện trên mẫu máu, được lấy thông qua chích đầu ngón tay hoặc lấy tại tĩnh mạch. Hầu hết các loại xét nghiệm kháng thể đều đòi hỏi kỹ thuật viên được đào tạo chuyên nghiệp để tiến hành. Mục tiêu cuối cùng là tìm thấy kháng thể đặc hiệu mà cơ thể đã tiết ra để chống lại mầm bệnh đã gây Covid-19.

Ưu điểm

Xét nghiệm kháng thể có thời gian thực hiện nhanh, chi phí rẻ hơn xét nghiệm PCR dễ triển khai trên diện rộng. Phương pháp xét nghiệm kháng thể thường được sử dụng để xác định nhanh các đối tượng nghi nhiễm, nhanh chóng khoanh vùng ổ dịch.

Nhược điểm

Tính đến thời điểm hiện tại, chúng ta đã biết đến 7 loại virus thuộc họ corona gây bệnh trên người (tính cả virus SARS-CoV-2). Kháng thể mà cơ thể sản xuất để chống lại các loại virus corona này lại gần như tương đồng với nhau, nên phương pháp xét nghiệm kháng thể gặp khó trong việc phân biệt người mắc Covid-19 với các bệnh khác do họ hàng gần của SARS-CoV-2 gây ra, điển hình như bệnh cảm lạnh.

Kháng nguyên là từ dùng để chỉ các thực thể ngoại lai xâm nhập vào cơ như virus hay vi khuẩn. Bộ xét nghiệm kháng nguyên hoạt động bằng cách tìm kiếm sự hiện diện của những phần đặc trưng của virus SARS-CoV-2, ví dụ như một loại protein nằm trên những chiếc gai của chúng. Nếu loại protein đặc trưng này hiện diện với một số lượng lớn hơn hoặc bằng ngưỡng phát hiện của bộ xét nghiệm, kết quả sẽ trả về dương tính.

Ưu điểm

Xét nghiệm kháng nguyên có thể được thực hiện thông qua dịch phết hầu họng, với thời gian tiến hành rất nhanh và không đòi hỏi các trang thiết bị quá tốn kém. Điều này cho phép chúng ta có thể sản xuất hàng loạt các bộ xét nghiệm phục vụ cho nhu cầu của ngành y tế, hoặc thậm chí là chính các người dân tự sử dụng tại nhà.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), xét nghiệm kháng nguyên sẽ là một phương án triển khai ban đầu khi phát hiện ổ dịch, để khoanh vùng nhanh các đối tượng nghi nhiễm và tránh lãng phí nguồn lực khi thực hiện phương pháp xét nghiệm PCR trên diện rộng, vốn mất nhiều thời gian và có chi phí đắt đỏ.

Nhược điểm

Đến thời điểm hiện tại chúng ta vẫn chưa có một sản phẩm xét nghiệm nhanh đảm bảo độ tin cậy dành cho virus SARS-CoV-2. Nhìn về quá khứ, WHO cũng đã thống kê được rằng, các bộ xét nghiệm kháng nguyên dành cho virus trong họ corona đều có độ chính xác không cao, thường chỉ nằm trong khoảng 34%-80%.

Nếu số liệu này cũng đúng với bộ xét nghiệm kháng nguyên cho virus SARS-CoV-2, chúng ta có thể bỏ sót đến 50% hoặc có thể hơn các bệnh nhân Covid-19.

Theo bà Gigi Gronvall – Đại học Johns Hopkins, việc thiết kế bộ xét nghiệm kháng nguyên dành cho SARS-CoV-2 là một thách thức lớn, bởi đôi lúc virus có một hình thái khác với tiêu chuẩn hoặc các protein trên bề mặt của chúng bị biến đổi, đây đều là những lý do ảnh hưởng đến độ chính xác của quá trình xét nghiệm.