Bí ẩn căn bệnh truyền nhiễm kỳ lạ bắt nguồn từ nước hoa xịt phòng
Một căn bệnh nhiễm khuẩn nhiệt đới hiếm gặp đã lây lan cho người dân ở các bang có khí hậu khô như Minnesota, Kansas và Texas (Mỹ). Bệnh nhân đầu tiên mắc bệnh, ở Kansas vào tháng 3, đã tử vong.
CDC Mỹ đã xác định rằng một chai nước hoa xịt phòng có chứa vi khuẩn nguy hiểm và hiếm gặp. Ảnh: CNN
Theo kênh (CNN), tất cả các trường hợp này đều nhiễm một loại vi khuẩn có tên Burkholderia pseudomallei gây bệnh Melioidosis, còn được gọi là Whitmore. Căn bệnh này có các triệu chứng không đặc hiệu như ho và khó thở, suy nhược, mệt mỏi và buồn nôn. Bệnh Melioidosis được ghi nhận nhiều nhất ở Thái Lan, Malaysia, Singapore và phía bắc Australia.
Người ta thường tìm thấy vi khuẩn gây bệnh Melioidosis trong đất và nước bị ô nhiễm. Không ai có thể ngờ rằng nó lại xuất hiện ở Trung Mỹ, và chắc chắn không phải từ lọ nước hoa xịt phòng hương hoa và đá quý. Thông thường, những người nhiễm Melioidosis ở Mỹ thường do đi du lịch. Nhưng các trường hợp lần này lại nhiễm bệnh vào đúng thời điểm đại dịch COVID-19 đang bùng phát, khi du lịch quốc tế hầu như không hoạt động và không ai trong số các gia đình này đã đi du lịch.
Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) Mỹ đã ban hành một cảnh báo sức khỏe hồi tháng 6 năm ngoái, khi nhận thấy 3 trường hợp nhiễm bệnh ở Kansas, Minnesota và Texas có liên quan đến nhau. Vào thời điểm các nhà nghiên cứu tìm ra nguồn gốc của Melioidosis trong tháng này, đã có 4 người mắc bệnh và 2 người trong số họ đã tử vong
Nhà dịch tễ học của CDC, Tiến sĩ Jennifer McQuiston, người dẫn đầu cuộc điều tra, cho biết cơ quan này đã làm việc với các sở y tế tiểu bang để cố gắng tìm hiểu xem người dân đã nhiễm loại vi khuẩn bất thường này bằng cách nào.
“Cuộc điều tra này như một chuyến đi câu. Chúng tôi không có bất kỳ manh mối nào và cũng không có bất kỳ hướng dẫn nào để lần theo nó”, bà McQuistin nói và cho biết nhóm nghiên cứu đã xem xét kỹ lưỡng các sản phẩm chăm sóc cá nhân, sản phẩm khử khuẩn, kem dưỡng da, xà phòng, thực phẩm, vitamin những thứ mà người nhiễm bệnh có thể đã tiếp xúc.
“Vấn đề là vi khuẩn Burkholderia pseudomallei chỉ có thể sống sót trong môi trường ẩm ướt. Nó có thể tồn tại trong độ ẩm mà thông thường bạn không nghĩ là vi khuẩn có thể sống sót trong đó, chẳng hạn nước rửa tay”, bà nói.
Vi khuẩn Burkholderia pseudomallei. Ảnh: Wikipedia
Sau đó, đến tháng 7, một bệnh nhân ở Georgia đã tử vong sau khi nhiễm Melioidosis. Xét nghiệm di truyền cho thấy trường hợp này có mối liên hệ với 3 người nhiễm khuẩn còn lại. Các nhà nghiên cứu đã tăng gấp đôi nỗ lực tìm kiếm, xem qua tất cả các sản phẩm có thể tìm thấy nguồn vi khuẩn, nhưng cũng không thể tìm ra vật chứng. Họ đã kiểm tra hàng trăm mẫu vật và dường như cuộc điều tra đang dần đi vào ngõ cụt.
Vào đầu tháng này, các nhà nghiên cứu đã dồn mọi nỗ lực và quay lại nhà của bệnh nhân cuối cùng để tìm kiếm. Và họ đã thu thập được mẫu vật từ một lọ làm mát không khí, sản phẩm này đã bị bỏ qua trong lần nghiên cứu đầu tiên. Mới đây, kết quả xét nghiệm PCR của lọ làm mát không khí này cho kết quả dương tính với Burkholderia pseudomallei.
Video đang HOT
“Tại căn nhà của bệnh nhân, họ tìm thấy nó: Nước xịt phòng chiết xuất tinh dầu hoa oải hương, cúc La Mã với đá quý”, McQuiston nói. Sản phẩm này được sản xuất tại Ấn Độ và được bán tại Walmart. Walmart đã thu hồi sản phẩm hôm 22/10.
“Tất cả chúng tôi đều cảm thấy nhẹ nhõm khi tìm ra nguồn lây nhiễm vì nỗi lo lớn nhất của chúng tôi là nó có thể vẫn còn tồn tại và gây nguy cơ cho sức khỏe cho mọi người. Chắc hẳn nhiều hộ gia đình ở Mỹ sở hữu lọ nước hoa xịt phòng này và có khả năng sử dụng nó”, McQuiston nói.
Tuy nhiên, họ vẫn đang chờ kết quả xác nhận trình tự di truyền để khẳng định sản phẩm này có mối liên hệ trùng khớp với bệnh nhân ở Georgia hay không. Trước đó, CDC đã khẳng định chủng vi khuẩn này có liên quan đến các bệnh nhân ở Texas, Kansas và Minnesota.
Walmart đã thu hồi sản phẩm hôm 22/10. Ảnh: CNN
Không rõ thành phần nào trong lọ nước hoa xịt phòng có thể là chất gây bệnh. Tuy nhiên, nó có thể là đá quý. Bà McQuiston cho biết các viên đá được thu thập từ tự nhiên có thể đã nhiễm khuẩn trong môi trường đó. Vì vậy, nếu các viên đá này không được khử khuẩn trước khi được đưa vào sử dụng, nó có khả năng làm lây lan vi khuẩn cho con người.
Giả thuyết khác là một thành phần khác trong lọ nước hoa xịt phòng này đã nhiễm khuẩn. Và những viên đá quý đã tạo ra môi trường vi sinh nhỏ trong chai xịt phòng giúp vi khuẩn phát triển.
“Chúng tôi chưa tìm hiểu kỹ những viên đá có trong sản phẩm này có vai trò gì. Tuy nhiên, những viên đá trong một lọ nước xịt phòng chắc chắn là điều bất thường. Chúng tôi sẽ xem xét điều này”, McQuiston nói.
CDC cho biết hiện chưa rõ những người sử dụng sản phẩm này đã nhiễm khuẩn bằng cách nào. Cơ quan y tế khẳng định không nhất thiết nạn nhân nhiễm khuẩn do hít phải mùi hương này.
“Rất nhiều người nói rằng họ xịt sản phẩm này lên gối vào buổi tối trước khi ngủ để có mùi thơm dễ chịu. Vì vậy, có thể thấy rằng những chất có trong lọ nước hoa này có rất nhiều công dụng, thậm chí không chỉ là xịt trong phòng”, bà nói.
Ngoài ra, các nhà điều tra cũng cần xác nhận lại liệu bệnh nhân ở Texas có mua cùng một nhãn hiệu nước hoa xịt phòng với các bệnh nhân còn lại hay không.
“Chúng tôi có thể hoặc không bao giờ tìm ra mối liên hệ đó vì đã nhiều tháng trôi qua. Chai nước hoa xịt phòng có thể đã bị vứt đi”, bà nói và cho biết rằng có khả năng sẽ không thể biết được bệnh nhân ở Kansas, người đã chết vào tháng 3, và bệnh nhân Minnesota, đã sử dụng loại sản phẩm nào. “Nhưng chúng tôi đã nghe nói rằng cả 2 người nhiễm bệnh đều có tiền sử sử dụng các sản phẩm có mùi thơm hoặc các sản phẩm tinh dầu. Vì vậy tôi nghĩ rằng rất có khả năng có mối liên hệ đó”.
Phương pháp mới trị bệnh truyền nhiễm nguy hiểm
Bệnh Whitmore (hay còn gọi bệnh Melioidosis) là một bệnh truyền nhiễm nguy hiểm. Gần đây, nhờ có những phương pháp chẩn đoán, điều trị hiện đại, nhiều bệnh nhân nặng đã được điều trị thành công.
Sốt cao dai dẳng điều trị 2 tháng không đỡ...
Vừa qua, bệnh nhân nam, 63 tuổi, có tiền sử đái tháo đường, từng sống trong vùng ngập lụt miền Trung, đến Bệnh viện TWQĐ 108 trong tình trạng: sốt cao rét run, khó thở suy hô hấp, đau ngực, đau vùng thắt lưng mông và mặt trước cẳng chân trái, đại tiểu tiện không tự chủ.
Trước khi đến Bệnh viện TWQĐ 108, bệnh nhân bị sốt, ho, khó thở kéo dài 2 tháng, đã được điều trị ở nhiều bệnh viện tuyến huyện và tỉnh với chẩn đoán viêm phổi, chưa loại trừ ung thư phổi nhưng không đỡ.
Sau khi được thăm khám và làm các xét nghiệm, bệnh nhân nhanh chóng được chẩn đoán xác định nhiễm khuẩn huyết do Burkholderia pseudomallei có nhiều ổ nhiễm khuẩn khu trú (viêm phổi diện rộng 2 bên, áp xe cơ nhiều nơi). Sau gần 2 tháng điều trị hồi sức tích cực, kiểm soát và hỗ trợ hô hấp, tuần hoàn, kiểm soát đường máu và các rối loạn nội môi... bệnh nhân ra được viện trong tình trạng tỉnh táo, không sốt, hô hấp - tuần hoàn ổn định, vết mổ liền sẹo tốt.
Vi khuẩn gây bệnh Whitmore lây qua tiếp xúc trực tiếp với đất, nước.
Bệnh nguy hiểm nhưng khó phát hiện
Theo các bác sĩ Viện Lâm sàng và các bệnh truyền nhiễm, Bệnh viện TWQĐ 108: Bệnh Whitmore do vi khuẩn gram âm Burkholderia pseudomallei gây ra. Tại Việt Nam, bệnh xuất hiện rải rác tại các địa phương trong cả nước, hay xảy ra vào mùa mưa và gia tăng trong thời gian gần đây.
Bệnh lây truyền chủ yếu do tiếp xúc với nguồn đất, nước có chứa vi khuẩn qua các vết trầy xước ngoài da. Những người có sức đề kháng suy giảm, có bệnh lý nền như đái tháo đường, nghiện rượu, bệnh gan, thận, bệnh phổi mạn tính có nguy cơ mắc bệnh cao.
Bệnh diễn biến thường cấp tính, hay gặp nhất là viêm phổi hoại tử, áp-xe phổi; viêm mủ hoại tử, áp-xe ở da, cơ, xương, khớp; có thể gây viêm mủ, áp-xe ở các cơ quan nội tạng như gan, lách, thận, não - màng não. Hơn một nửa số bệnh nhân bị nhiễm khuẩn huyết và 1/4 có thể dẫn đến sốc nhiễm khuẩn, suy đa tạng.
Những bệnh nhân có viêm phổi, viêm não - màng não, nhiễm khuẩn huyết, sốc nhiễm khuẩn là những bệnh nhân rất nặng, nguy cơ tử vong cao. Tuy nhiên, cũng có một số trường hợp bệnh diễn biến bán cấp tính hoặc mạn tính, hay tái phát. Bệnh cảnh lâm sàng đa dạng, dễ nhầm lẫn với nhiều bệnh nhiễm trùng khác nên việc chẩn đoán khó khăn, thường là muộn. Hiện điều trị bệnh Whitmore còn rất khó khăn.
Khuyến cáo điều trị
Theo khuyến cáo điều trị của Bộ Y tế, tất cả các trường hợp nhiễm B. Pseudomalei từ nhẹ đến nặng đều cần được điều trị ban đầu bằng kháng sinh tĩnh mạch ít nhất 2 tuần, sau đó là điều trị duy trì kháng sinh đường uống trong tối thiểu 3 tháng.
Kháng sinh đường tĩnh mạch, lựa chọn một trong các kháng sinh sau: Lựa chọn ưu tiên ceftazidim; tiếp đến meropenem, imipenem/cilastatin. Với những trường hơp bệnh nhân cần điều trị tại các đơn vị hồi sức tích cực nên lựa chọn kháng sinh nhóm carbapenem.
Ở những bệnh nhân nặng (nhiễm khuẩn huyết, viêm màng não và áp-xe), có thể phối hợp trimethoprim/sulfamethoxazole (TMP/SMX) dạng uống hoặc tiêm tĩnh mạch.
Thời gian: Kéo dài tối thiểu 2 tuần, có thể tới 4-8 tuần với những trường hơp bệnh nặng, sốc nhiễm trùng. Chỉnh liều ở những bệnh nhân suy giảm chức năng thận.
Lưu ý: B. Pseudomallei có tính kháng tự nhiên với penicillin, ampicillin, cephalosporin thế hệ thứ nhất và thứ 2, gentamicin, tobramycin và streptomycin.
Giai đoạn duy trì: Sử dụng kháng sinh đường uống, lựa chọn một trong các thuốc sau: TMP-SMX; doxycillin; amoxicillin/clavulanic.
Với phụ nữ có thai, ưu tiên lựa chọn amoxicillin/clavulanic trong giai đoạn duy trì.
Thời gian duy trì kháng sinh kéo dài từ 3-6 tháng tùy theo vị trí ổ nhiễm trùng.
Phòng bệnh thế nào?
Đến nay vẫn chưa có vắc-xin phòng bệnh, vì vậy, người dân cần chú ý đảm bảo vệ sinh cá nhân, thường xuyên rửa tay với xà phòng và nước sạch; thực hiện ăn chín, uống nước đun sôi để nguội, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm; hạn chế tiếp xúc trực tiếp với đất, nước bẩn, đặc biệt tại những nơi bị ô nhiễm nặng; không tắm gội, bơi lặn ở các ao, hồ, sông tại/gần nơi bị ô nhiễm; sử dụng đồ bảo hộ lao động (giày, ủng, găng tay...) đối với những người thường xuyên làm việc, tiếp xúc với đất và nước bẩn; khi có vết thương hở, vết loét hoặc vết bỏng cần tránh tiếp xúc với đất hoặc nước có khả năng bị ô nhiễm; nếu bắt buộc phải tiếp xúc thì sử dụng băng chống thấm và cần được rửa sạch đảm bảo vệ sinh.
Khi nghi ngờ nhiễm bệnh, cần đến cơ sở y tế để được tư vấn, khám phát hiện và điều trị kịp thời. Những người có bệnh nền như đái tháo đường, bệnh gan, thận, phổi mạn tính, suy giảm miễn dịch... cần được chăm sóc, bảo vệ các tổn thương để ngăn ngừa nhiễm khuẩn.
Phát hiện thêm biến chứng nguy hiểm hậu Covid-19 Các nhà khoa học Nhật Bản vừa báo cáo về một trường hợp mắc hội chứng hậu môn không nghỉ sau khi khỏi Covid-19. Cụ thể, chuyên trang Health đưa tin trong báo cáo khoa học được công bố trên tập san BMC Infectious Diseases (tạm dịch: Bệnh truyền nhiễm BMC ), nhóm nhà khoa học Nhật Bản cho biết một nam bệnh...