Béo phì, thừa cân ở t.rẻ e.m và những điều cần lưu ý
Béo phì, thừa cân đang là một loại bệnh phổ biến của thế giới hiện đại và tỷ lệ này mắc đang ngày càng tăng cao, nhất là ở t.rẻ e.m.
Theo điều tra Nghiên cứu của Viện dinh dưỡng Quốc gia tiến hành trong giai đoạn 2017 – 2018 với cỡ mẫu 5000 học sinh tiểu học và THCS, THPT tại 25 xã/phường trên một số tỉnh và thành phố cho thấy tỷ lệ trẻ thừa cân/béo phì lên đến 29%, ở nông thôn là 17.8% và thành thị là 42%.
Với sự phát triển của nền kinh tế, với sự thay đổi thói quen ăn uống hiện nay của trẻ, với sự bùng nổ của thực phẩm công nghiệp chế biến sẵn thì con số sẽ không dừng lại ở đây.
Béo phì không chỉ khiến các bé trở nên khó khăn trong việc vận động mà còn có thể dẫn tới rất nhiều loại bệnh khác có ảnh hưởng vô cùng xấu cho sức khỏe cũng như sự phát triển của trẻ nhỏ.
Tỷ lệ béo phì/ thừa cân ở trẻ nhỏ ngày càng gia tăng (Ảnh minh họa)
Bệnh béo phì ở t.rẻ e.m là gì?
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) định nghĩa, bệnh béo phì ở t.rẻ e.m là tình trạng tích lũy mỡ quá mức hoặc không bình thường tại một vùng cơ thể hay toàn thân đến mức ảnh hưởng tới sức khỏe.
Béo phì là hiện tượng cân nặng cao hơn mức cân nặng nên có tương ứng với chiều cao. Nó là sự tích tụ bất thường và quá mức khối mỡ tại mô mỡ cùng các cơ quan khác ảnh hưởng tới sức khỏe.
Theo Bác sĩ / Thạc sĩ Trần Quốc Khánh – Khoa phẫu thuật cột sống – Bệnh Viện Hữu Nghị Việt Đức chỉ ra 3 vấn đề sức khỏe béo phì ở trẻ cần chú trọng và lưu tâm:
Nguyên nhân chính gây tình trạng béo phì hiện nay ở con trẻ?
Ảnh minh họa
Dưới đây là những nguyên chính dẫn đến tình trạng béo phì ở trẻ:
Tình trạng ít vận động do trẻ thường ngồi lâu chơi máy tính, điện thoại hay thói quen được bố mẹ đưa đón dù quãng đường đi học về là không xxa.
Video đang HOT
Thói quen sử dụng thức ăn nhanh hiện ngày càng phổ biến và được trẻ yêu thích.
Sử dụng nước ngọt đóng chai liên tục trong các bữa ăn.
Thói quen chế biến thực phẩm chiên, rán nhiều dầu mỡ.
Thiểu năng trí tuệ, thiểu năng s.inh d.ục,suy giáp, cường tuyến thượng thận, bệnh lý vùng dưới đồi của não bộ, yếu tố gia đình…
Nguy cơ sức khỏe nào trẻ tăng cân/béo phì sẽ phải đối mặt trong cuộc đời?
Ảnh minh họa
Trẻ ì ạch, chậm chạp, kém linh hoạt trong mọi hoạt động cuộc sống và học tập.
Trẻ xấu hổ, tự ti với bạn bè và mọi người dẫn đến chán chường khi bị chế giễu, trêu ghẹo và dễ trầm cảm.
Trẻ dễ bị tổn thương xương khớp sớm, đặc biệt vùng chịu tì đè nhiều như khớp cổ chân, khớp gối, khớp háng, cột sống thắt lưng.
Trẻ dễ bị mắc hội chứng ‘Ngưng thở lúc ngủ”.
Rối loạn hóc-môn, rối loạn chuyển hóa dễ dậy thì sớm, b.é g.ái dễ bị vô kinh, k.inh n.guyệt không đều.
Nguy cơ cao bị tiểu đường, tăng mỡ m.áu, gan nhiễm mỡ, cao huyết áp, tiểu đường…
Cha mẹ cần làm gì khi trẻ có dấu hiệu béo phì?
Phản xạ đầu tiên khi thấy trẻ tăng cân đó chính là đo chỉ số khối cơ thể BMI để xác định xem con chúng ta đang ở mức độ nào? Tăng cân hay béo phì, nếu béo phì thì đó là béo phì độ mấy?
Nếu con trẻ có tăng cân, béo phì cha mẹ cần đến gặp các chuyên gia về dinh dưỡng/nhi khoa để được khám loại trừ những nguyên nhân thực thể cũng như tư vấn, lên kế hoạch dinh dưỡng, vận động phù hợp.
Biện pháp ngăn ngừa tình trạng béo phì ở trẻ
Ngày càng nhiều t.rẻ e.m bị béo phì, vì vậy cha mẹ cần chú ý và chăm sóc con một cách khoa học và lành mạnh:
Ảnh minh họa
Giảm thiểu tối đa thời gian không cần thiết khi ngồi bên máy tính, điện thoại.
Hạn chế việc đưa đón không cần thiết, việc đi lại vận động mỗi ngày chính là hình thức thể dục tối ưu cho trẻ nhỏ.
Hạn chế đồ ăn chế biến sẵn (quá nhiều tinh bột, muối nhưng lại thiếu chất xơ và các vitamin, khoáng chất). Tốt nhất vẫn là những bữa cơm gia đình chuẩn bị. Vừa đầy đủ dinh dưỡng, vừa vệ sinh lại tiết kiệm kinh tế.
Hạn chế nước ngọt đóng chai.
Hạn chế cách chế biến thức ăn kiểu xào, rán, quay, nướng.
Lựa chọn môn thể thao phù hợp: Với trẻ tăng cân, béo phì nên ưu tiên bơi, đạp xe, trượt Patin.. và nên tránh chạy, nhảy quá nhiều khi cân nặng còn quá cao.
Tăng cường sử dụng chất xơ, rau và hoa quả, uống sữa để bổ sung chất dinh dưỡng.
Trẻ béo phì nhưng vẫn thiếu chất
Theo Viện Dinh dưỡng Quốc gia, trong những năm qua, Việt Nam đã đạt được nhiều tiến bộ trong việc cải thiện tình trạng dinh dưỡng và nâng cao sức khỏe người dân.
Tỷ lệ suy dinh dưỡng (SDD) t.rẻ e.m đã giảm đáng kể và bền vững, tình hình an ninh lương thực - thực phẩm và bữa ăn của người dân đã được cải thiện rõ rệt.
Trẻ béo phì đang có xu hướng tăng.
Việt Nam đã đạt được những thành tựu đáng kể về cải thiện tình trạng dinh dưỡng cho người dân như tỷ lệ SDD t.rẻ e.m dưới 5 t.uổi đã giảm nhanh và bền vững. Tỷ lệ SDD thể nhẹ cân giảm từ 30,1% năm 2000 xuống còn 14,1% năm 2015 và năm 2019 tỷ lệ này là 12,2%.
Tuy nhiên, Việt Nam vẫn đang phải đối mặt với nhiều vấn đề về dinh dưỡng như tỷ lệ SDD thấp còi (chiều cao theo t.uổi) ở t.rẻ e.m dưới 5 t.uổi mỗi năm giảm 1%, nhưng vẫn còn ở mức cao (22,4% năm 2019) và có sự chênh lệch giữa các vùng nhất là vùng núi, vùng khó khăn so thành phố, đồng bằng. Tỷ lệ này ở miền núi phía Bắc là 27,1% và Tây Nguyên là 29,8%.
Bên cạnh đó, tỷ lệ thừa cân, béo phì đang có xu hướng gia tăng nhanh chóng, nhất là ở khu vực đô thị. Tình trạng gánh nặng kép về dinh dưỡng ngày càng rõ rệt, và trở nên khó khăn trong phòng chống suy dinh dưỡng thể nhẹ cân, thấp còi, thừa cân và phòng chống thiếu vi chất dinh dưỡng. Tỷ lệ thừa cân béo phì ở trẻ dưới 5 t.uổi (năm 2019) là 9,7%.
Tình trạng thừa cân béo phì lứa t.uổi học đường cũng đang báo động: Theo kết quả điều tra nghiên cứu của Viện Dinh dưỡng tiến hành trong giai đoạn 2017-2018, với cỡ mẫu 5.000 học sinh từ 75 trường từ Tiểu học đến THCS; THPT (thuộc 25 xã/phường) trên một số tỉnh thành phố cho thấy: Tỷ lệ thừa cân/béo phì chung ở học sinh là 29,0% (tỷ lệ này ở khu vực nông thôn là 17,8%; khu vực thành thị là 41,9%).
Đồng thời, nhiều t.rẻ e.m Việt Nam thừa cân, béo phì nhưng lại thiếu nhiều chất dinh dưỡng cần thiết, đây là một thực trạng cũng rất đáng quan ngại, bởi khi trẻ thiếu những dưỡng chất cần thiết cho sự phát triển toàn diện của cơ thể nhưng lại được "che đậy" dưới thân hình mũm mĩm, các vị phụ huynh sẽ rất khó nhận ra vấn đề của con mình để có giải pháp kịp thời.
Theo PGS.TS Nguyễn Tiến Dũng, nguyên Trưởng khoa Nhi, Bệnh viện Bạch Mai cho biết, vấn đề thừa cân nhưng thiếu chất ở trẻ cũng xuất phát từ chính chế độ ăn giàu đạm, đường, mỡ, bởi trong khẩu phần ăn này các thành phần dưỡng chất thiết yếu khác lại không được cung cấp đủ, điển hình là thiếu các nguyên tố vi lượng, vốn không sinh năng lượng nhưng lại rất cần cho các chuyển hóa của cơ thể như: Vitamin và khoáng chất.
Liên quan đến vấn đề này, PGS.TS Trương Tuyết Mai- Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng quốc gia lý giải, chúng ta không nên nghĩ béo phì nghĩa là cái gì cũng thừa. Có những bé béo phì nhưng vẫn bị thiếu m.áu, thiếu sắt, thiếu canxi do chế độ ăn nhiều nhưng không đầy đủ các nhóm chất.
Thậm chí, ngày nay trẻ có xu hướng tiêu thụ nhiều thức ăn nhanh, thức ăn chế biến sẵn ít có lợi cho sức khỏe; ăn nhiều chất đạm (chủ yếu là thịt) so với nhu cầu, khả năng hấp thụ của cơ thể, trong khi đó lại ăn ít rau, trái cây và ăn chưa đủ nhu cầu về sữa và sản phẩm từ sữa.
Để giúp trẻ có đầy đủ dinh dưỡng, các chuyên gia y tế khuyến cáo, cha mẹ nên lưu ý giảm bớt các thực phẩm giàu chất béo, đường trong chế độ dinh dưỡng của bé.
PGS.TS Trương Tuyết Mai tư vấn, ngoài việc cho trẻ ăn đa dạng thực phẩm, trong bữa ăn nên bổ sung rau xanh, hoa quả tươi, uống nước hoa quả. Hạn chế cho trẻ ăn các loại thực phẩm kém lành mạnh như đồ ăn nhanh, nước ngọt...
Đồng thời, để trẻ phát triển toàn diện, ngoài chế độ dinh dưỡng hợp lý còn cần tăng hoạt động thể lực, thời gian hoạt động ở mức trung bình ít nhất 60 phút/ngày. Trẻ dưới 2 t.uổi không nên xem ti vi, trẻ lớn hơn chỉ được xem ti vi dưới 2 giờ/ngày hoặc dưới 14 giờ/tuần.
Mặt khác, trẻ cần ngủ đủ giấc để hỗ trợ hệ thống miễn dịch cũng như phát triển cơ thể toàn diện; với trẻ từ 0 đến 5 t.uổi ngủ đủ 11 giờ/ngày, từ 5 đến 10 t.uổi ngủ đủ 10 giờ/ngày, trên 10 t.uổi ngủ đủ 9 giờ/ngày...
Theo PGS.TS Nguyễn Tiến Dũng: Trẻ thừa cân rất hay thiếu vitamin D, đây là một chất rất cần thiết cho quá trình tổng hợp xương, làm xương vững chắc hơn, giúp trẻ phát triển cao lớn hơn. Bên cạnh vai trò đối với hệ xương khớp, vitamin D còn tham gia vào nhiều chức năng khác trong cơ thể. Đặc biệt, những người thiếu vitamin D rất dễ mắc các bệnh về hô hấp như hen phế quản, bệnh về miễn dịch, bệnh n.hiễm t.rùng...
Trẻ mới lên hai đã khổ sở chữa béo phì Trẻ thừa cân, béo phì ở Việt Nam năm 2020 tăng hơn ba lần so với cách đây 10 năm. Đó là kết quả cuộc điều tra dinh dưỡng quy mô lớn nhất từ trước đến nay ở 25 tỉnh, thành vừa được Viện Dinh dưỡng quốc gia (Bộ Y tế) công bô. Một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng này...