Trên nẻo đường xuân, nghĩ về sự nghiệp trồng người

Mùa xuân rộng mở cánh cửa thênh thang. Khắp các nẻo đường từ phố phường làng quê, từ miền núi đến đồng bằng và hải đảo xa xôi đều hòa vào dòng chảy của thời gian, mạch nguồn của đất nước vươn ra biển lớn.

Cô và trò Trường MN May Kindergarten.

Đi trên nẻo đường xuân mới, cảm nhận bao trùm thật rõ nét là sự giao hòa của đất trời và lòng người, với mối nhân duyên tốt đẹp càng thôi thúc mỗi người làm công tác giáo dục trăn trở về sứ mệnh “trồng người”.

Phát huy nội lực người thầy

Có lẽ, hiếm mùa xuân nào chúng ta lại phấn khởi như mùa xuân năm nay. Bước đi trên con đường xuân mới, chúng ta phấn khởi chào mừng thành công Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, chào mừng sinh nhật Đảng lần thứ 91 và đặc biệt là điểm vào dấu mốc của năm thứ 7 toàn ngành Giáo dục bắt tay vào triển khai nhiệm vụ theo Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 4/11/2013 Hội nghị Trung ương 8 (Khóa XI) về đổi mới căn bản và toàn diện GD-ĐT, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế.

Đây là nhiệm vụ vừa vinh quang và cũng thật nặng nề, càng khiến mỗi người làm công tác giáo dục nhận rõ hơn về con đường mình đang đi, về nghề nghiệp mà mình đã lựa chọn và theo đuổi. Để rồi chúng ta “ngộ” ra: Nếu không tự mình đổi mới tư duy và phương pháp dạy học, cải tiến và nâng cao chất lượng giáo dục… thì chẳng khác gì người lính tự buông súng ngay giữa trận tiền.

Nhất là giờ đây sứ mệnh, nhiệm vụ của mỗi người thầy đã được chỉ rõ không phải chỉ dạy, mà còn phải từng bước dạy cho người học biết tự học, tự đọc sách, tìm tòi, tra cứu, phát hiện ra điều mới … Nghĩa là phát huy tích cực nội lực của mình để thông qua tri thức mà phát triển trí tuệ, phát triển tư duy, rèn luyện nhân cách, chứ không phải chỉ tiếp thu tri thức một cách thụ động, dù là tri thức tiên tiến.

Hay nói cách khác, nhiệm vụ mỗi người thầy là thông qua giáo dục mà đánh thức tiềm năng trong mỗi HS, SV để khơi dậy và phát triển nội lực đó của người học. Đó thực sự là một công việc không dễ chút nào, bởi thực tế xã hội đang có những chuyển biến chóng mặt, ở đó nhiều vấn đề, kiến thức, quan niệm mới hôm qua còn được chấp nhận, hôm nay đã có thể không còn thích hợp…

HS Trường Tiểu học Thăng Long Hà Nội. Ảnh: Thế Đại

Nhân vật trung tâm đổi mới

Cũng chính từ mục tiêu của sự nghiệp GD- ĐT mà nghị quyết Đại hội Đảng chỉ rõ, là không chỉ nhằm tạo ra con người làm ngay được một nghề nghiệp, một công việc cụ thể trước mắt, mà còn phải nhìn xa hơn. Đào tạo những con người có khả năng thích ứng linh hoạt với hoàn cảnh, nghề nghiệp, công việc luôn luôn thay đổi sau này. Tạo ra những con người thạo việc, năng động, sáng tạo, biết lo cho bản thân, cộng đồng, đồng thời cũng là những công dân có trách nhiệm với xã hội, với đất nước… Những mục tiêu này càng khiến mỗi người làm công tác giáo dục thêm sự lắng kết, trở trăn về nghề. Mỗi nhà giáo xác định rõ, chấp nhận đến với nghề dạy học đồng nghĩa với việc phải luôn phấn đấu trở thành người thầy mẫu mực, là tấm gương tiêu biểu của con người mới.

Trước những đòi hỏi của công cuộc đổi mới giáo dục, Đảng, Nhà nước ta tiếp tục coi giáo dục là quốc sách hàng đầu, dành sự quan tâm đặc biệt tới sự nghiệp GD-ĐT. Vị thế, vị trí người thầy được xem là nhân vật trung tâm của quốc sách ấy. Điều đó cũng đồng nghĩa vai trò trách nhiệm người thầy càng đặc biệt quan trọng, đòi hỏi lao động của người thầy càng phải hết sức cẩn trọng, khoa học, nghiêm túc. Vì thế công việc rất cần mỗi người dạy học phải bắt tay vào làm ngay lúc này là phải không ngừng tự hoàn thiện mình để theo kịp các bước tiến khoa học, đáp ứng kịp thời các yêu cầu thực tiễn đặt ra cho sự nghiệp giáo dục.

Bên cạnh đó, người thầy phải luôn lấy yếu tố đạo đức và phẩm chất nghề nghiệp làm hàng đầu qua việc không ngừng rèn luyện để hoàn thiện lối sống, nhân cách của mình; sống có lòng nhân ái, làm việc có trách nhiệm với chính mình và xã hội. Ngoài ra, mỗi người thầy cũng cần phải thường xuyên tiếp thu, lắng nghe sự đóng góp chân thành từ phía đồng nghiệp và người học; nghiêm túc đánh giá, nhìn nhận những ưu điểm và khiếm khuyết của bản thân trong quá trình giảng dạy, nghiên cứu; cần tránh tình trạng dễ làm, khó bỏ, tôn vinh, đánh bóng uy tín của mình….

Nhà giáo dục có trí tuệ

Nói một cách chung nhất, đó là mỗi người thầy phải có thế giới quan khoa học đúng đắn. Mặt khác, người thầy phải có năng lực chọn lọc các tri thức cơ bản, hiện đại thực tiễn, phù hợp với phương pháp giáo dục của bậc học để có thể chuyển tải nội dung môn học tới học trò một cách hấp dẫn, hiệu quả. Giáo dục ngoài tính chất khoa học, còn là một nghệ thuật. Người thầy giáo giỏi cần nắm chắc về chuyên môn và giỏi về nghệ thuật truyền đạt.

Có thể nói, sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước đang đặt ra những yêu cầu bức thiết đối với nền GD- ĐT nói chung và việc lưu giữ, phát huy những giá trị cao đẹp của đạo đức người thầy trong truyền thống nói riêng. Để tạo ra một lớp người Việt Nam cường tráng về thể chất, phong phú về tinh thần, trí tuệ, đủ năng lực đưa nước ta hội nhập với văn minh nhân loại mà bản sắc dân tộc vẫn được giữ vững, là nhiệm vụ của toàn xã hội, nhưng trong đó người thầy giữ vai trò yếu tố quyết định. Nói cách khác, người thầy phải không ngừng vươn lên để tiếp tục khẳng định cái tâm, cái tầm của một nhà giáo dục có trí tuệ, có đạo đức, chống tư tưởng áp đặt và biểu hiện quyền lực trong truyền thụ tri thức mới có thể hoàn thành được sứ mệnh và nhiệm vụ “trồng người”.