Trẻ mới lên hai đã khổ sở chữa béo phì

Trẻ thừa cân , béo phì ở Việt Nam năm 2020 tăng hơn ba lần so với cách đây 10 năm. Đó là kết quả cuộc điều tra dinh dưỡng quy mô lớn nhất từ trước đến nay ở 25 tỉnh, thành vừa được Viện Dinh dưỡng quốc gia (Bộ Y tế) công bô.

Một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng này do nhiều cha mẹ cho rằng, trẻ con mập mạp mới khỏe.

Trẻ thừa cân, béo phì dẫn tới các rối loạn chuyển hóa , kéo theo nhiều bệnh tật ảnh hưởng tới chất lượng sống

21 tháng tuổi đã béo phì, gan nhiễm mỡ

Sáng 5/5, tại Khoa Dinh dưỡng Bệnh viện (BV) Nhi Đồng 2 (TPHCM), nhiều phụ huynh đưa con tới khám liên quan béo phì. Các bà mẹ thừa nhận điều trị béo phì cho trẻ vô cùng gian nan. Bên cạnh chúng tôi là bé gái học lớp Sáu nhưng nặng 75kg, cao 162cm. Vì cân nặng như vậy nên chân bé rất yếu, không thể tham gia các môn thể thao vận động nhiều. Do ngại vận động, bé lại “xoắn vào vòng luẩn quẩn”, không giảm cân được.

Lau vội mồ hôi cho con gái, chị Đ.H.T. chia sẻ, dù vất vả chị vẫn chở con từ Q.7, TPHCM rong ruổi đến nhiều cơ sở y tế để tư vấn điều trị béo phì, thậm chí thuê huấn luyện viên để thiết kế bài tập và khẩu phần ăn cho con nhưng chỉ được thời gian đầu, rồi đâu cũng vào đó. Điểm mấu chốt là con đang tuổi ăn tuổi lớn, luôn thèm ăn, cứ xin được ăn thêm. Thấy con quá khổ sở vì miếng ăn, chị T. không nỡ cấm đoán.

Ngồi gần đó là bé gái P.K.T., ở TP. Thủ Đức, mới 21 tháng tuổi, cao 85cm nhưng đã nặng 18kg. Lúc đầu, bé được mẹ đưa đến vì chán ăn, xanh xao chứ không nghĩ chưa đầy hai tuổi đã bị béo phì. “Tôi thấy con ú na ú nần chứng tỏ mình nuôi tốt. Nhưng sau khi kiểm tra, bác sĩ xác định cân nặng của con vượt chuẩn khoảng 6kg, thiếu máu nặng, rối loạn lipid máu, gan nhiễm mỡ”, chị T. kể. Theo thạc sĩ – bác sĩ Mai Quang Huỳnh Mai, Phó khoa Dinh dưỡng BV Nhi Đồng 2, trẻ béo phì đến điều trị tại BV chủ yếu từ 6-12 tuổi, tuy nhiên vẫn có trường hợp nhỏ tuổi hơn, như bé P.K.T.

Tình trạng béo phì ở trẻ nguy hiểm hơn chúng ta tưởng. Đơn cử như bé trai P.Đ.D., ở quận Bình Thạnh, TPHCM, tám tuổi đã nặng 60kg, cao 130cm. Mẹ bé than con mình đi lại, sinh hoạt nặng nề. Không chỉ thế, bé khó tập trung, học bài mau quên. Thấy con tăng cân nhanh, gia đình nghĩ tới béo phì nên đưa đi khám. Kết quả cho thấy D. thừa 32kg so với chuẩn. Theo bác sĩ Mai, tình trạng thừa cân kéo theo các vấn đề về sức khỏe khác, khiến bệnh nhi bị hội chứng chuyển hóa (tăng huyết áp, tăng lipid máu, tăng men gan, gan nhiễm mỡ), rối loạn sắc tố da (chứng gai đen).

Còn bé gái N.T.C.T., 13 tuổi, cao 160cm nhưng cân nặng tới 80kg. Ngoài các vấn đề gặp phải là hội chứng chuyển hóa và rối loạn sắc tố da thì bệnh nhi còn than đau khớp, kết quả chụp X-quang cho thấy dấu hiệu bị loãng xương.

Mê ti vi, điện thoại… dễ béo phì

Theo bác sĩ Mai Quang Huỳnh Mai, có ba nguyên nhân dẫn tới béo phì: gen, dinh dưỡng và sinh hoạt – vận động. Qua các nghiên cứu cho thấy, có gần 300 nhóm gen ảnh hưởng đến việc điều hòa trọng lượng cơ thể. Về chế độ chăm sóc dinh dưỡng, bác sĩ Mai cảnh báo nếu trẻ không được bú mẹ hoàn toàn trong sáu tháng đầu và khi ăn dặm không được tiếp tục nhận nguồn sữa mẹ đến lúc hai tuổi thì nguy cơ bị béo phì sẽ cao hơn bình thường.

Trẻ xem tivi nhiều rất dễ gây nghiện và dẫn đến những tác hại đáng sợ cho sức khỏe (Ảnh minh họa)

Theo thống kê, bé bú sữa công thức ngay sau khi sinh có nguy cơ béo phì cao hơn 22% so với những bé bú mẹ. Bên cạnh đó, cho trẻ ăn thức ăn có năng lượng cao, quá nhiều thức ăn giàu carbohydrate (nhiều tinh bột, thức ăn ngọt, thức ăn nhanh), những món giàu chất béo (thức ăn chiên, xào, thịt mỡ, nội tạng động vật), dư đạm (quá nhiều thịt, cá) trong khi lại rất ít chất xơ, vitamin (rau củ quả, trái cây) là nguyên nhân phổ biến gây tình trạng béo phì.

Cuối cùng là chế độ vận động, thói quen sinh hoạt. Trẻ em, nhất là ở thành thị rất ít vận động và sa đà vào các thiết bị điện tử, chơi game , thức khuya, ngủ ít, không thể dục thể thao. Càng ngồi chơi các trò chơi này thì càng mê thức ăn nhanh, mì gói…

Điều trị béo phì ở trẻ, theo bác sĩ Mai chủ yếu vẫn là dựa trên thay đổi chế độ chăm sóc dinh dưỡng – vận động – thói quen sinh hoạt. Riêng những trẻ có yếu tố di truyền sẽ được hội chẩn, xem xét cụ thể do gen nào gây ra để có phương án điều trị hợp lý.

Để phòng tránh béo phì, ngoài việc tránh để con tiếp xúc nhiều với các thiết bị điện tử, cha mẹ nên cho con tham gia các môn thể thao phù hợp. Bên cạnh đó, theo dõi tăng trưởng của trẻ bằng biểu đồ tăng trưởng tại nhà và trường học để phát hiện sớm thừa cân béo phì, nhằm có phương án xử lý kịp thời.

Hạn chế đường trong thức ăn của trẻ. Ưu tiên cách nấu: hấp, luộc, chưng. Nên ăn cá hơn các loại thịt đỏ, kiểm soát thói quen ăn mặn, tăng lượng rau trong khẩu phần ăn. Tập thói quen cho trẻ ngủ sớm trước 21g và ngủ đủ giấc. Số giờ ngủ trung bình của trẻ sơ sinh, dưới 1 tuổi và từ 1-2 tuổi tương ứng là 14-17 giờ; 12-15 giờ và 11-4 giờ, trẻ từ 3-5 tuổi là 10-13 giờ.

Ngừa trẻ béo phì khi còn trong bụng mẹ

Việc phòng ngừa trẻ bị béo phì có thể thực hiện ngay từ lúc người mẹ mang thai. Mức tăng cân hợp lý trong thời gian mang thai của bà mẹ là 10-12kg. Với những trẻ có cân nặng lúc sinh dưới 2,5kg hoặc trên 3,5kg cần được theo dõi kỹ. Khi trẻ từ 0-6 tháng, cần được bú mẹ hoàn toàn và bú sớm trong một giờ đầu, tiếp tục bú cho đến khi trẻ được 24 tháng.

Đến lúc trẻ ăn dặm (sáu tháng trở lên đối với trẻ sinh đủ tháng), cần cân đối giữa bú mẹ, sữa công thức và ăn dặm để trẻ vừa nhận đủ dưỡng chất, vừa được tiếp cận với những hình thức ăn dặm khác nhau. Thức ăn dặm cho trẻ cần đủ chất bột, béo, đạm, xơ và vitamin. Lựa chọn loại đạm có nguồn gốc động vật, giá trị sinh học cao, dễ hấp thu hơn đạm thực vật.