Thực hư việc thử nghiệm vắc xin lao để phòng Covid-19 ở Việt Nam

Chuyên gia cảnh báo người dân có thể gặp tác dụng phụ đáng tiếc nếu tự ý sử dụng vắc xin này.

PGS.TS Nguyễn Viết Nhung, Giám đốc Bệnh viện Phổi Trung ương vừa cho hay Ban Chỉ đạo Quốc gia phòng, chống dịch Covid-19, Bộ Y tế đã giao bệnh viện kết hợp với Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương nghiên cứu đề xuất triển khai đánh giá vai trò của vắc xin lao BCG trong phòng, chống Covid-19.

800 nhân viên y tế dự kiến được thử nghiệm

Điều này xuất phát từ thực tế dựa trên các bệnh nhân đã mắc, các nghiên cứu quan sát (chưa phải thử nghiệm lâm sàng) cho thấy những nước có chính sách sử dụng vắc xin phòng chống lao BCG phổ cập ít bị ảnh hưởng bởi Covid-19.

Theo PGS Nhung, với chỉ đạo của Bộ Y tế, Bệnh viện Phổi Trung ương có thảo luận, đề xuất Bộ Y tế hai hướng nghiên cứu.

Thứ nhất, Việt Nam tham gia nghiên cứu thử nghiệm lâm sàng phối hợp với Pháp và Campuchia đánh giá BCG có tác dụng phòng bệnh Covid-19 cho người có nguy cơ cao là cán bộ y tế hay không.

“Với cách thức tính mẫu, dự kiến Việt Nam có thể thu nhận 800 mẫu, Campuchia thu nhận 400 mẫu, tại Paris là 1.000 mẫu. Hôm nay, chúng tôi đã báo cáo chính thức với Bộ Y tế về ý tưởng có thể cộng tác thử nghiệm lâm sàng quốc tế”, PGS Nhung cho hay.

Ở hướng thứ hai, PGS Nhung cho rằng có thể làm ngay, không tốn kém là nghiên cứu khảo sát trên 268 ca mắc tại Việt Nam.

“Dựa trên những người này, chúng ta thử khảo sát xem mối liên quan giữa BCG với người mắc Covid-19, đồng thời, khảo sát cả những người tiếp xúc gần với người mắc Covid-19 nhưng lại không nhiễm SARS-CoV-2. Mối liên quan ấy được thể hiện xem người mắc bệnh nặng hay nhẹ và trường hợp nặng có phải do không tiêm BCG không. Đây là một trong những khảo sát tôi nghĩ có thể làm nhanh cho kết quả ban đầu trước khi chúng ta làm thử nghiệm lâm sàng lớn hơn”, PGS Nhung cho biết thêm.

Bộ Y tế đã giao Bệnh viện Phổi Trung ương kết hợp với Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương nghiên cứu đề xuất triển khai đánh giá vai trò của vắc xin lao BCG trong phòng, chống Covid-19 tại Việt Nam.

Cần chờ kết quả nghiên cứu

Ông Nhung cho biết trên thế giới hiện có hai nghiên cứu thử nghiệm lâm sàng ở Hà Lan và Australia, tập trung vào đối tượng có nguy cơ cao nhất – những nhân viên y tế chăm sóc bệnh nhân Covid-19.

Hiện nay, các nghiên cứu này đã thu nhận các đối tượng tham gia. Pháp dự kiến thu nhận khoảng 1.000 thầy thuốc tuyến đầu và một số đối tượng nguy cơ cao như người cao tuổi.

Trong quá trình liên hệ, các giáo sư của Pháp đã đề nghị Việt Nam cùng cộng tác để có một nghiên cứu thử nghiệm lâm sàng đa trung tâm đa quốc gia, đánh giá thực hư việc BCG trong phòng chống Covid-19.

Đánh giá này dựa trên giả thiết BCG có thể tác động đến một sức đề kháng miễn dịch bẩm sinh, không phải là đặc hiệu chống cúm hay Covid-19, với giả thiết vắc xin BCG có thể làm điều hòa hệ thống miễn dịch để cơ thể phản ứng với Covid-19 một cách vừa phải, đủ để bảo vệ chứ không phản ứng quá mức dẫn đến tình trạng nặng, bệnh diễn biến phức tạp.

“Hiện nay, chúng ta chưa hiểu nhiều về cách cơ thể phản ứng với Covid-19, có thể xảy ra hiện tượng bão Cytokine (là chất trung gian tế bào khi sản sinh ra tiêu diệt tác nhân xâm nhập vào cơ thể), tức nếu tế bào này sản sinh vừa phải thì sẽ tiêu diệt kháng nguyên gây bệnh, nhưng nhiều quá sẽ tiêu diệt cả tế bào lành khiến tình trạng bệnh nặng hơn. Điều này có thể giải thích cho trường hợp bệnh nhân 91 là phi công người Anh khỏe mạnh nhưng diễn biến bệnh rất nặng, có thể do bão Cytokine”, PGS Nhung chia sẻ.

Nghiên cứu hợp tác đa trung tâm đa quốc gia dự kiến sẽ theo dõi trong 9 tháng từ khi bắt đầu tiêm BCG và đánh giá sau 3, 6 và 9 tháng. Trong thời gian đó nhân viên y tế làm việc như thường quy.

“Vắc xin BCG là miễn dịch phòng chống lao và ở trẻ em, nó chủ yếu phòng bệnh lao lan tràn, nặng như lao màng não, lao toàn thể, BCG không có khả năng ngăn chặn nhiễm lao. Đối với Covid-19, chúng ta chưa thể nói lên điều gì là tốt hơn hay xấu hơn khi ứng dụngBCG.

Hiện nay, chưa có bất kỳ chỉ định nào về tiêm BCG để phòng Covid-19 trên thế giới. Chúng tôi đã cảnh báo có tác dụng phụ đáng tiếc nếu tự ý sử dụng vắc xin này. Tôi cho rằng, người dân đừng quá nôn nóng mà cần chờ các nhà khoa học thêm một thời gian nữa khi kết quả nghiên cứu đã được làm sáng tỏ”, PGS Nhung khuyến cáo.

Hà Quyên