SGK không dạy chữ P: Cải tiến hóa thành cải lùi…64 năm

PGS.TS Nguyễn Hữu Đạt, Viện trưởng Viện Ngôn ngữ và Văn hóa phương Đông nhấn mạnh: “Cách đây hơn 40 năm, người ta đã dạy âm p và chữ P rất kỹ.

Cải tiến như sách của ông Bùi Mạnh Hùng thì đúng với câu dân gian thường nói là cải tiến hóa thành cải lùi. Đặc biệt là lùi tới… 64 năm, trong khi bối cảnh lịch sử cũng như các thành quả nghiên cứu về ngôn ngữ ở Việt Nam đã khác nhiều”.

Cải tiến hóa cải lùi

Phân tích cụ thể về âm p trong tiếng Việt, PGS Nguyễn Hữu Đạt Đạt nhấn mạnh âm p có hai tư cách. Tư cách thứ nhất là phụ âm mở đầu âm tiết, nên gọi là phụ âm đầu (gọi tắt là âm đầu). Tư cách thứ hai là phụ âm đóng âm tiết nên gọi là phụ âm cuối (gọi tắt là âm cuối).

“Nếu hiểu như thế thì dạy âm cần phải dạy cả hai chức năng, không thể dạy theo cách của Tổng chủ biên quan niệm” – PGS Đạt nói, đồng thời đưa ra tư liệu thảm khảo là “Sách học vần” năm 1977 và 1981.

“Sách học vần” năm 1977

“Sách học vần” năm 1981

Viện trưởng Viện Ngôn ngữ và Văn hóa phương Đông cũng cung cấp thêm một số tư liệu SGK của miền Nam thời chưa giải phóng và nói: “Có thể thấy có điểm giống nhau trong SGK của Tổng chủ biên Tiếng Việt 1 bộ Kết nối giống cuốn Em học vần xuất bản năm 1958, nếu không muốn nói là nhái lại một cuốn sách cách đây đã 64 năm”.

Cuốn “Em học vần” xuất bản năm 1958

“Cách đây hơn 40 năm, người ta đã dạy âm p và chữ P rất kỹ. Cải tiến như sách của ông Bùi Mạnh Hùng thì đúng với câu dân gian thường nói là cải tiến hóa thành cải lùi. Đặc biệt là lùi tới 64 năm, trong khi bối cảnh lịch sử cũng như các thành quả nghiên cứu về ngôn ngữ ở Việt Nam đã khác nhiều. Giải thuyết coi âm p là âm ngoại lai đã đến lúc cần xem xét lại” – Viện trưởng Viện Ngôn ngữ và Văn hóa phương Đông nêu quan điểm.

Thực tiễn đã thay đổi, nên nhận thức cũ không còn phù hợp

PGS.TS Nguyễn Hữu Đạt – Viện trưởng Viện Ngôn ngữ và Văn hóa phương Đông cũng bộc bạch: “Tôi coi đây là phương pháp, là cách nhận thức về mục tiêu và nhiệm vụ đối với SGK. Chẳng hạn, nếu coi đó chỉ là âm vay mượn tiếng nước ngoài, thì p chỉ được coi là yếu tố ký sinh, không cần quan tâm đến nó, thậm chí nó bị loại bỏ hẳn ra khỏi mục lục.

Nhưng đã đến lúc phải xem xét lại (khi các địa danh và tên người các dân tộc thiểu số Việt Nam được sử dụng trong các văn bản chính thức của Nhà nước và trong đời sống hằng ngày), ngay cả khi chấp nhận các từ vay mượn nước ngoài là âm ngoại lai thì nếu chú ý đến thực tiễn sẽ thấy, số lượng các yếu tố này đang ngày càng nhiều trong tiếng Việt do quá trình hội nhập vào khu vực và thế giới”.

Viện trưởng Viện Ngôn ngữ và Văn hóa phương Đông khẳng định, thực tiễn đã thay đổi, nên nhận thức cũ không còn phù hợp. Đặc biệt, với các đơn vị đầu tư nhiều vào việc dạy tiếng Việt cho người nước ngoài như Viện Ngôn ngữ và Văn hóa Phương Đông thì càng nhìn nhận rõ hơn – nếu dạy tiếng Việt mà không dạy âm p thì người nước ngoài (chẳng hạn sinh viên Trung Quốc) sẽ rất khó phát âm các từ tiếng Việt.

Viện trưởng Viện Ngôn ngữ và Văn hóa phương Đông cũng khẳng định thầy Đào Quốc Vịnh – Hiệu trưởng Trường Tiểu học Tô Hiến Thành (Hai Bà Trưng, Hà Nội) là giáo viên ở cơ sở, ý kiến của thầy rất chính đáng và cần được tôn trọng vì thầy là người sát với thực tế nhất.