Người nghèo “hụt hơi” vì chi phí y tế tăng nhanh

Ngày 30/5, Cục Quản lý khám chữa bệnh (Bộ Y tế) đã công bố kết quả khảo sát chỉ số hài lòng người bệnh Việt Nam 2018. Theo đó, tỷ lệ người bệnh hài lòng đã vượt trội so với nhiều năm trước, tuy nhiên, lại có nhiều lo ngại về chi phí y tế khi tiền “ốm đau” tăng nhanh hơn tiền lương.

Nhà vệ sinh, viện phí vẫn “đội sổ”

Theo nhóm khảo sát, Chỉ số hài lòng người bệnh (PSI) Việt Nam 2018 được các chuyên gia độc lập của mạng lưới Sáng kiến Việt Nam thực hiện do Oxfam Việt Nam, Bộ Ngoại giao Hà Lan và Cơ quan Hợp tác phát triển Bỉ tài trợ. Khảo sát đã tiến hành phỏng vấn qua điện thoại với hơn 7.500 người bệnh đã ra viện ở 60 BV công (20 BV T.Ư, 35 BV tỉnh, 5 BV huyện) trên 23 tỉnh, thành trên cả nước năm 2018. Quy mô khảo sát đã lớn hơn nhiều so với năm 2017 (khảo sát 25 BV với hơn 2.900 bệnh nhân).

Chăm sóc bệnh nhi tại Bệnh viện sản nhi Quảng Ninh. Ảnh: Diệu Linh

TS Nguyễn Thị Lan Hương (Sáng kiến Việt Nam) – thay mặt nhóm khảo sát cho biết, PSI Việt Nam 2018 là 4,04 điểm cao hơn năm 2017 (3,98 điểm) trên tổng số điểm 5. Điều này tương đương với tỷ số hài lòng của người bệnh là hơn 81,3% (tuyến T.Ư 82,4%, tuyến huyện 81,4%, tuyến tỉnh thấp nhất 80,2%).

Khảo sát cho thấy, người bệnh hài lòng nhất về việc cấp phát, hướng dẫn sử dụng thuốc (4,18 điểm); thái độ giao tiếp ứng xử của nhân viên y tế (4,14 điểm); giải thích tình trạng bệnh và điều trị (4,13 điểm); trình độ chuyên môn, tay nghề (4,11 điểm). Còn điểm không hài lòng nhất là nhà vệ sinh (3,72 điểm), chi phí điều trị (3,78 điểm), hai vị trí “trót sổ” vẫn không khác so với năm 2017. “Tuy nhiên, so với năm 2017, điểm của nhà vệ sinh đã cao hơn (3,58 điểm năm 2017) cho thấy nỗ lực của ngành y tế trong phong trào xanh sạch đẹp. Tuy nhiên, sự lo lắng về viện phí lại nhiều hơn khi điểm số về chi phí điều trị giảm khá đáng kể (từ 3,88 điểm năm 2017 xuống 3,78 điểm năm 2018)” – TS Hương phân tích.

“Muốn bệnh nhân cười thì nhân viên y tế phải đón tiếp niềm nở, chu đáo, trình độ chuyên môn vững để chữa trị cho bệnh nhân tốt. Còn muốn nhân viên y tế luôn tươi cười được với bệnh nhân thì phải làm cho họ “no”, không phải băn khoăn về lương bổng hoặc môi trường làm việc. An toàn người bệnh, an toàn với nhân viên y tế phải được đặt lên hàng đầu”.

Ông Nguyễn Quốc Hùng

Theo TS Hương, đã có bệnh nhân tâm sự, họ có thẻ BHYT, được BHYT chi trả 100% nhưng mỗi lần đi điều trị vẫn phải chi trả 1,1-1,5 triệu mỗi ngày cho tiền thuốc hoặc tiền ăn uống, mỗi đợt điều trị 3-4 ngày, mỗi tháng 3 lần, tổng cộng lại hơn 10 triệu cả tháng. Nếu thi thoảng ốm một lần còn được, nếu điều trị dài, thường xuyên thì gia đình sẽ không cáng đáng được.

TS Hương phân tích thêm, theo khảo sát kết quả điều tra dân cư gần đây nhất thì thu nhập và chi tiêu của các hộ gia đình tăng lên, đồng thời chi phí cho dịch vụ y tế cũng tăng lên. Nhưng đối với người nghèo, người có mức thu nhập trung bình thì chi phí cho y tế đang tăng nhanh hơn thu nhập. Mặc dù hộ nghèo, hộ cận nghèo đã được Nhà nước hỗ trợ chi phí mua BHYT, chi trả 100% viện phí, tuy nhiên, họ vẫn phải trả khoản tiền chi từ tiền túi tương đối lớn cho các dịch vụ y tế, kể cả điều trị nội trú, ngoại trú hay “tự chữa”. “Tình trạng vay mượn để chi trả khám chữa bệnh của những người được khảo sát là 6,2% thấp hơn năm 2017 (7,9%), tuy nhiên đó vẫn là khoản kinh tế lớn khiến nhiều người không chi trả được. Khoảng 16% người được hỏi họ phải số tiền mà họ phải chi trả từ tiền túi khi đi khám chữa bệnh là nhiều và rất nhiều” – TS Lan thông tin.

Tuy vậy, khảo sát chung vẫn cho thấy, người bệnh có BHYT có mức độ hài lòng cao hơn người không có BHYT, người ở nông thôn, người nghèo có mức độ hài lòng cao hơn người thành thị vào người không nghèo.

Khảo sát cả sự hài lòng của nhân viên y tế

Ông Nguyễn Quốc Hùng – Giám đốc, Trưởng phòng Quản lý chất lượng và chăm sóc khách hàng BV, BV Sản Nhi Quảng Ninh cho biết, việc khảo sát PSI được BV Sản Nhi Quảng Ninh thực hiện thường xuyên, 3 tháng có báo cáo đánh giá một lần. Thông qua kết quả khảo sát, BV đã cải tiến được chất lượng, làm vui lòng người bệnh. Tuy nhiên, BV còn khảo sát cả sự hài lòng của nhân viên y tế, nắm bắt tâm tư, yêu cầu của họ để cải tiến, khắc phục, làm nhân viên hài lòng.

Theo ông Hùng, để duy trì được sự hài lòng của người bệnh là một việc làm rất tốn tiền. Những năm qua, BV đã phải đầu tư nhiều vào công nghệ thông tin để quản lý BV, rút ngắn quy trình khám chữa bệnh, giảm thời gian chờ đợi, dùng bệnh án điện tử, dùng thẻ bệnh nhân điện tử…; tăng cường an ninh bệnh viện, thuê nhân viên dọn vệ sinh 24/24h… “Tất cả các chi phí này đều chưa được cấu thành vào giá viện phí. Do đó, để nâng cao chất lượng BV, tiến tới sự hài lòng thường xuyên cho các bệnh nhân là bài toán khó cho rất nhiều BV” – ông Hùng chia sẻ.

Là BV có chỉ số hài lòng khá cao (4,13 điểm), PGS-TS Trần Ngọc Lương – Giám đốc BV Nội tiết T.Ư cho biết, để duy trì được điều này là cả một sự nỗ lực, kiên trì, cố gắng không mệt mỏi của cả BV. BV thường xuyên tăng cường tập huấn cho cán bộ, nhân viên các kỹ năng, tình huống về giao tiếp, nhất là tại khoa khám bệnh và khoa cấp cứu, tạo điều kiện thuận lợi giúp người dân tiếp cận với các dịch vụ y tế. 100% khoa phòng của BV đã ký cam kết giao tiếp, ứng xử, thân thiết với người bệnh; không nhận quà dưới mọi hình thức; có bộ phận chăm sóc người bệnh và thân nhân người bệnh; thực hiện tốt đường dây nóng, hòm thư góp ý đúng quy định; thực hiện tốt khẩu hiệu “Bệnh nhân đến đón tiếp niềm nở – Bệnh nhân ở chăm sóc tận tình – Bệnh nhân về dặn dò chu đáo”.

Bên cạnh đó, BV tổ chức thực hiện nghiêm túc cam kết, tránh tình trạng ký cam kết lấy lệ, hình thức, không hiệu quả; triển khai công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát việc thực hiện; đồng thời phát hiện kịp thời những cá nhân, tập thể điển hình đề xuất với cơ quan có thẩm quyền kịp thời khen thưởng.

Thiệt thòi cho bệnh viện

“Bảng khảo sát PSI của Bộ Y tế đưa ra là rất tốt, tuy nhiên nhiều khi người bệnh cũng chấm điểm rất cảm tính, gây thiệt thòi cho BV. Chúng tôi luôn cố gắng giữ nhà vệ sinh BV sạch bong, có giấy vệ sinh đầy đủ nhưng loáng cái bệnh nhân hoặc người nhà họ đã lấy cả hoặc nửa cuộc giấy to đại để về dùng. BV đặt bình nước miễn phí nhưng người nhà có thể bê cả bình 5 lít ra để rót vào phòng dùng dần. Có lúc chúng tôi siết chặt nhiễm khuẩn BV, hạn chế người nhà vào thăm thì họ lại cáu kỉnh, bức xúc. Hoặc để tốt cho trẻ sơ sinh, chúng tôi yêu cầu không cho trẻ uống sữa công thức, không mặc quần áo để da kề da với mẹ nhưng người nhà không hiểu, lại kêu la BV làm khó, BV “gây hại” cho trẻ. Mỗi lần chúng tôi thực hiện kỹ thuật, quy trình mới là chỉ số hài lòng lại “tụt”. Thật quá oan.

Ông Nguyễn Quốc Hùng – Giám đốc Bệnh viện Sản Nhi Quảng Ninh

Khảo sát chưa khách quan

“Kết quả khảo sát PSI Việt Nam 2018 tại 60 BV với hơn 7.500 bệnh nhân được khảo sát là một nỗ lực lớn. Nhiều số liệu cho thấy sự hài lòng của người dân với ngành y tế đã gia tăng. Tuy nhiên, 60 BV được khảo sát là BV tự nguyện tham gia chứ không bắt buộc. Điều này có thấy việc chọn mẫu khách quan chưa được cao. Các BV tự nguyện khảo sát cũng có thể vì họ tự tin là đã làm người bệnh hài lòng rồi, thực hiện khá tốt các tiêu chí được chấm điểm BV rồi nên họ mới tự nguyện, xung phong tham gia. Việc khảo sát này được chọn mẫu khách quan, BV bất kỳ khi được gửi khảo sát thì sẵn sàng tham gia thì sẽ cho kết quả khách quan hơn”.

Bà Đỗ Thị Thanh Huyền – chuyên gia phân tích chính sách công chương trình Phát triển Liên hiệp quốc (UNDP)

Theo Danviet