Ngăn ngừa tử vong do sốc nhiệt

Trung tâm chống độc – Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội) đang điều trị một bệnh nhân bị sốc nhiệt nghiêm trọng khi lao động trong thời tiết nắng nóng.

Các triệu chứng sốc nhiệt – ẢNH: SHUTTERSTOCK

Có thể tử vong do suy đa tạng

Đại diện Trung tâm chống độc – Bệnh viện (BV) Bạch Mai cho biết, bệnh nhân (BN) đang được cứu chữa là bà Chìu Thị M. (49 tuổi, ở Quảng Ninh). Bà M. nhập viện hôm 17.5, trong tình trạng hôn mê, rối loạn ý thức, có tổn thương gan, tụt huyết áp, được chẩn đoán bị sốc nhiệt, theo dõi ngộ độc khí do hít phải khói, hơi nóng từ lửa.

Theo người nhà của BN, sáng 10.5, bà M. đi phát cây, đốt nương làm rẫy trong điều kiện thời tiết nắng nóng. Khoảng 13 giờ cùng ngày, người xung quanh phát hiện bà M. bất tỉnh nên đưa vào cấp cứu tại BV Bãi Cháy (tỉnh Quảng Ninh). Sau điều trị tích cực tại BV Bãi Cháy, BN tỉnh lại nhưng sức khỏe toàn trạng yếu, chức năng gan diễn biến xấu nên được chuyển đến BV Bạch Mai.

BN nhập viện tại Trung tâm chống độc, được chẩn đoán tổn thương gan rất nặng, rối loạn đông máu, tiêu cơ vân (tình trạng cơ bị tổn thương, phá hủy các tế bào cơ; nếu không được điều trị, nặng có thể gây suy thận cấp, thậm chí tử vong). BN còn những vết thương bỏng vùng mặt do lửa, hơi nóng.

Sau 1 tuần được điều trị tích cực tại Trung tâm chống độc, chiều 22.5, BN đã qua giai đoạn nguy kịch, tổn thương gan được kiểm soát, chức năng gan đang về mức bình thường, rối loạn đông máu đã ổn định.

TS- BS Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm chống độc – BV Bạch Mai, chia sẻ: “BN M. là một trường hợp tai nạn sốc nhiệt, may mắn được phát hiện và cấp cứu kịp thời, tránh được tử vong”.

Sơ cứu, cấp cứu đúng

Theo TS-BS Nguyễn Trung Nguyên, sốc nhiệt là tình trạng tăng thân nhiệt quá mức, thường trên 40 độ C. Nguyên nhân sốc nhiệt là do cơ thể tiếp xúc với nhiệt nóng từ môi trường, đồng thời cơ thể vận động quá mức, mất nước. Sốc nhiệt khiến hoạt động chuyển hóa của cơ thể bị rối loạn, dẫn tới tổn thương rất nhiều cơ quan, khiến nạn nhân co giật, trụy tim mạch, suy gan, tiêu cơ vân, suy thận.

Qua thực tế điều trị, BS Nguyên cho biết người bị sốc nhiệt thường có bệnh cảnh suy đa tạng, rất nặng. Có thể không tử vong tại chỗ nhưng có nguy cơ tử vong sau đó nếu được chuyển đến cơ sở y tế muộn.

Để phòng tránh sốc nhiệt, với người bắt buộc có mặt tại nơi nhiệt độ cao, nên chú ý uống đủ nước có chứa muối (như oresol, nước quả, nước rau luộc cho thêm muối, nước khoáng). “Khi làm việc nếu thấy nóng quá, mệt mỏi, cần tạm nghỉ và thường xuyên được bù đủ nước”, BS Nguyên nhắc nhở.

“Nạn nhân sốc nhiệt thường da bị khô và nóng đỏ, cần được chuyển ngay vào nơi thoáng mát, nới bỏ quần áo; được hạ thân nhiệt bằng phương pháp bốc hơi nước toàn thân, vì nước trên da khi bốc hơi sẽ mang theo nhiệt nóng và làm nguội cơ thể”, BS Nguyên lưu ý. Nhanh chóng “hạ nhiệt” cho nạn nhân bị sốc nhiệt bằng cách: tưới nước sạch nguội hoặc ấm trên toàn bộ da nạn nhân và quạt mát, giữ cho các vùng da trên cơ thể luôn được ẩm ướt, thậm chí có thể nhúng cơ thể nạn nhân trong một vùng nước.

TS-BS Nguyễn Trung Nguyên hướng dẫn: “Nếu nạn nhân thở yếu, ngưng thở thì hô hấp nhân tạo theo điều kiện tại chỗ. Nếu có khò khè, ứ đọng đờm, có dị vật trong miệng thì nạn nhân cần được nằm nghiêng và lấy dị vật ra”.

Cũng theo BS Nguyên, nếu có nhiệt kế thì phải đo thân nhiệt ở hậu môn để xác định chính xác. Vì thông thường cặp ở nách có thể chỉ thấy sốt nhẹ, nhưng khi đo ở hậu môn, thân nhiệt thực tế lại tới trên 40 độ C. BN cần được nhanh chóng đưa nhiệt độ cơ thể về khoảng 38 độ C bằng cách làm mát và nên giữ ở mức nhiệt này. Đồng thời gọi ngay người hỗ trợ, đưa tới cơ sở y tế gần nhất. Chú ý liên tục duy trì việc làm mát cơ thể nạn nhân. Việc sơ cứu đúng, kịp thời người bị sốc nhiệt giúp tránh cho nạn nhân tử vong.