Loãng xương và giới tính
Tuổi thọ con người ngày càng cao nên xã hội đang phải đối mặt với một trong những căn bệnh phổ biến của sự lão hóa: loãng xương và gãy xương.
Loãng xương là hậu quả của quá trình hủy xương vượt quá sự sinh xương. Ở nam và nữ, quá trình tạo xương và hủy xương này không hoàn toàn giống nhau, nếu hiểu được sự khác biệt đó sẽ giúp chúng ta dự phòng và điều trị hợp lý.
Diễn biến của khối lượng xương trong suốt cuộc đời trải qua ba pha:
1. Pha tạo xương (đỉnh tạo khối xương) từ thơ ấu đến 20-30 tuổi. Đây là giai đoạn tạo xương tối đa. Vì vậy, trẻ cần được cung cấp đầy đủ chất đạm, calcium và khoáng chất cần thiết cho sự hình thành đỉnh khối xương. Khối xương càng nhiều thì mất xương dần theo thời gian càng ít gây hậu quả loãng xương hơn người có đỉnh khối xương thấp.
Ảnh: gettyimages.com
2. Pha mất xương sau 30-40 tuổi: giai đoạn này mất xương khá chậm, diễn ra suốt cả cuộc đời với tốc độ bằng nhau giữa hai phái. Nếu một người không đạt được khối xương tối đa, mất xương ở giai đoạn này mới thật sự nghiêm trọng.
Sau 50 tuổi, phái nữ trải qua giai đoạn mất xương rất nhanh do giảm sút hormone nữ. Giai đoạn này nam giới không bị ảnh hưởng, nhưng với những người có kèm suy sinh dục, cũng sẽ mất xương nhanh.
Video đang HOT
3. Pha mất xương liên quan đến lão hóa: từ 60 tuổi, cả hai phái mất xương như nhau và mất khoảng 20-30% chất xương.
Như vậy, nam giới có thời gian tạo khối xương dài hơn nên khối xương ở nam giới lớn hơn nữ. Đến tuổi trưởng thành, khi nữ phải đối mặt với mất xương lúc mang thai và cho con bú, thì nam giới lại mất xương do hoạt động thể lực quá sức, stress, rượu, thuốc lá và cà phê.
Sự khác biệt khối lượng xương giữa hai phái
Giai đoạn từ lúc sinh đến trước dậy thì: không có sự khác biệt nếu xét về giới tính. Giai đoạn dậy thì sự khác biệt mới rõ rệt. Do giai đoạn trưởng thành của xương kéo dài hơn nên xương con trai to hơn, dài hơn, vỏ xương dày hơn. Khi chiều cao tăng nhanh nhưng mật độ khoáng xương không tăng rõ rệt ở các xương dài khiến xương yếu tạm thời, nên thực tế nhiều trẻ trai tuổi dậy thì bị tăng gãy xương. Nam giới tăng khối xương nhiều và nhanh từ 13-17 tuổi, giảm dần từ 17-20 tuổi. Ở nữ, sau khi có kinh, tăng khối xương sẽ chậm lại và không tăng nhiều hai năm sau đó. Đến khoảng 30 tuổi, đỉnh khối xương của nam cao hơn nữ 30%. Mật độ xương ở hai phái tương đối không thay đổi cho đến tuổi trung niên. Khi mãn kinh phụ nữ bị mất xương rất nhanh, kéo dài 10-15 năm đầu của thời kỳ mãn kinh, trước khi bước sang pha mất xương mãi mãi của tuổi già.
Sự khác biệt về mất xương ở hai phái: cách sống, hoạt động thể lực, dinh dưỡng, di truyền… đều ảnh hưởng đến sự mất xương. Yếu tố di truyền quyết định đến 60% mật độ xương của bạn. Do đó, nếu mẹ có gãy xương hông, con gái có nhiều nguy cơ gãy xương hơn người cùng tuổi không có mẹ gãy xương.
Trọng lượng cơ thể là yếu tố quyết định khối lượng xương và xuất độ gãy xương hông. Những người khi già tăng thể trọng đến 50% nguy cơ gãy xương hông giảm đi sáu lần so với người phụ nữ không mập hơn khi có tuổi. Tập thể dục không những làm tăng mật độ xương mà còn giúp tăng sức cơ, làm khớp linh hoạt, tăng sự thăng bằng và giảm nguy cơ té ngã. Nghiện rượu làm chậm luân chuyển xương và tăng nguy cơ té ngã. Thuốc lá làm tăng tốc độ mất xương ở cả hai phái. Uống cà phê lượng nhiều cũng làm giảm khối xương.
Can thiệp dự phòng loãng xương
Khối lượng xương và nguy cơ loãng xương chịu ảnh hưởng của di truyền và cách sống nên can thiệp vào cách sống là phương pháp tốt nhất để đề phòng loãng xương:
Tăng đỉnh khối xương lúc dậy thì: vận động thể lực, khẩu phần đủ calcium, giữ trọng lượng lý tưởng, không hút thuốc lá.
Đề phòng mất xương ở tuổi thanh niên: tập thể dục làm chậm mất xương, duy trì tính dẻo dai, năng động trong các cử động, bổ sung calcium và không hút thuốc lá.
Về già, phục hồi khối lượng xương bị suy giảm: bổ sung calcium và vitamine D để giúp tăng hấp thu calcium, phòng ngừa té ngã.
Những khác biệt giữa hai phái đòi hỏi bổ sung calcium cho phụ nữ giai đoạn mang thai và cho con bú.
Theo BS Lê Thị Tuyết Hoa
(BV Chợ Rẫy)
PNO
Bí ẩn thiếu nữ 17 tuổi trong hình hài bé 1 tuổi
Bí mật về hiện tượng một thiếu nữ 17 tuổi bị nhốt trong cơ thể và trí óc của một bé chập chững tập đi có thể giúp các nhà khoa học giải mã về sự lão hóa.
Brooke Greenberg (trái) chụp lúc 16 tuổi và em gái Carly.
Brooke Greenberg là một thiếu nữ 17 tuổi nhưng không phát triển về thể chất lẫn tinh thần. Cô bé chỉ cao khoảng 76cm và đầu óc chỉ như đứa bé 1 tuổi. Lúc đầu các bác sỹ nhầm lẫn và cho rằng cô gái bị mắc hội chứng X (Syndrome X).
Tuy nhiên, sau nhiều cuộc nghiên cứu bước đầu trên DNA của Brooke, các nhà khoa học đã nhận thấy nguyên nhân Brooke không thể phát triển được là do những khuyết điểm trong các gen chịu trách nhiệm về quá trình lão hóa của con người.
Giới y khoa hy vọng việc phân tích DNA của Brooke sẽ giúp các nhà khoa học có cái nhìn mới về quá trình lão hóa và để phát triển các liệu pháp và cách chữa trị mới cho những căn bệnh liên quan đến tuổi già.
Một cuộc hội thảo tổ chức ở London diễn ra trong tuần này với sự tham dự của một số chuyên gia hàng đầu về lão hóa sẽ cùng thảo luận về các phát hiện mới từ hiện tượng của Brooke.
GS Richard Walker, đến từ trường ĐH Y South Florida, là người tiến hành cuộc nghiên cứu DNA của Brooke, cho biết buổi hội thảo sẽ giải mã những bí mật về sự lão hóa và sự phát triển của con người.
Brooke sinh ra ở Reistertown, gần Baltimore, Mỹ. Khi sinh ra, cô gái vẫn có hình dáng như một bé sơ sinh khỏe mạnh bình thường. Tuy nhiên, khi gần 2 tuổi, cô bé xuất hiện một loạt triệu chứng y học không bình thường. Kể từ đó, bố mẹ cô mới phát hiện ra rằng con gái của mình phát triển không bình thường.
Các bác sỹ không thể giải thích nổi về hiện tượng này nhưng họ cũng tin chắc rằng nhiều bộ phận trên cơ thể của Brooke "lỗi nhịp" và không thể phát triển tương đồng. Brooke chỉ có thể ra hiệu bằng cử chỉ và phát hiện âm thanh nhưng lại không thể nói. Xương của cô bé giống như bé gái 10 tuổi nhưng răng chỉ như bé gái 1 tuổi.
Bố mẹ Brooke rất muốn các nhà khoa học nghiên cứu về gen của cô để giúp đỡ các trường hợp tương tự khác. Em gái Carly của Brooke vẫn phát triển bình thường.
Theo Telegraph