Lo “vỡ trận” dịch sốt xuất huyết

Nếu không tích cực phòng chống, thời gian tới, số ca mắc sốt xuất huyết sẽ tiếp tục gia tăng và bùng phát trên diện rộng

Dịch sốt xuất huyết (SXH) đang trong những tháng cao điểm, các đợt nắng nóng xen các đợt mưa lớn làm muỗi truyền bệnh phát sinh và phát triển mạnh. Số ca mắc SXH tăng chóng mặt trong những tuần gần đây, cả nước có trên 115.000 trường hợp mắc SXH, trong đó đã có 11 trường hợp tử vong.

Số ca mắc tăng 3,2 lần

Theo Bộ Y tế, từ đầu năm đến nay, số ca mắc SXH tăng 3,2 lần so với cùng kỳ năm 2018. Số ca mắc SXH tăng nhanh ở các tỉnh Tây Nguyên, riêng trong tuần qua, cả nước ghi nhận có khoảng 10.000 ca, tăng khoảng 5 lần so cùng thời điểm này năm 2018.

Ông Nguyễn Đức Khoa, Phó trưởng Phòng Kiểm soát bệnh truyền nhiễm, Cục Y tế dự phòng – Bộ Y tế, cho biết không chỉ Việt Nam mà theo báo cáo của Tổ chức Y tế thế giới, tình hình dịch đang gia tăng ở các nước châu Mỹ Latin và châu Á – Thái Bình Dương. “Tình trạng trên được cho là do hiện tượng biến đổi khí hậu và nóng lên toàn cầu, làm cho vật trung gian truyền bệnh sinh sôi và phát triển mạnh” – ông Khoa nhận định. Theo các chuyên gia dịch tễ, với sự biến đổi của thời tiết, dịch SXH không còn diễn biến theo chu kỳ 3 – 4 năm bùng phát một đợt mà xuất hiện quanh năm, với những diễn biến khó lường.

Tại TP Hà Nội và các tỉnh miền Bắc, theo ghi nhận tại Bệnh viện (BV) Bệnh nhiệt đới trung ương từ đầu năm đến nay, BV khám và điều trị hơn 1.000 trường hợp mắc SXH, trong đó, riêng tháng 7, số ca mắc liên tục tăng với hơn 400 bệnh nhân được chẩn đoán SXH, nhiều trường hợp phải nhập viện điều trị. Bác sĩ Nguyễn Kim Thư, Trưởng Khoa Virus – Ký sinh trùng BV Bệnh nhiệt đới trung ương, cho biết: “Từ tháng 7 là cao điểm của chu kỳ dịch. Nếu không tích cực phòng chống, dự báo thời gian tới, số ca mắc SXH sẽ tiếp tục gia tăng và bùng phát trên diện rộng”.

Các tỉnh phía Nam có số ca mắc SXH tăng cao, từ đầu năm 2019 đến nay, có gần 50.000 người mắc SXH, cao hơn cùng kỳ năm 2018 là 139%. Riêng tại TP HCM, địa phương có số ca mắc cao nhất cả nước, từ đầu năm đến nay ghi nhận hơn 27.100 ca mắc, tăng hơn 165% so cùng kỳ năm 2018. Trong đó, hơn 15.600 ca điều trị nội trú, tăng 153% so cùng kỳ năm trước. BV Bệnh nhiệt đới TP HCM những ngày gần đây đang điều trị cho khoảng 200 ca SXH gồm cả người lớn và trẻ em. Trong đó, Khoa Hồi sức cấp cứu – Chống độc người lớn đang cứu chữa 5 trường hợp nặng được chuyển đến từ các tỉnh lân cận. Nhiều bệnh nhân nhiễm virus SXH Dengue nặng đã ảnh hưởng đến gan và nhiều cơ quan nội tạng khác. Thậm chí có trường hợp bị viêm não dẫn đến rối loạn thị giác, co giật thần kinh… khiến các bác sĩ phải rất vất vả để hồi sức, cứu bệnh nhân khỏi cơn nguy kịch. Còn tại Khoa Hồi sức nhi, những ngày gần đây tiếp nhận 5 – 6 ca bị sốc SXH/ngày và hiện điều trị 5 trẻ bị biến chứng nặng.

Theo số liệu từ BV Nhi Đồng Cần Thơ, từ đầu năm đến nay, BV đã tiếp nhận và điều trị gần 900 ca SXH, tăng gấp 5 lần so cùng kỳ năm ngoái. Trong đó, chỉ tính trong tháng 7, số ca SXH nhập viện điều trị hơn 200 ca. Tại Đồng Tháp, trong 7 tháng đầu năm, dịch bệnh SXH luôn có chiều hướng diễn biến phức tạp với hơn 500 ổ dịch được ghi nhận, với hơn 1.200 trường hợp mắc SXH, tăng khoảng 25% so cùng kỳ năm 2018, trong đó có gần 70 ca nặng.

Phun hóa chất tại các điểm nóng sốt xuất huyết ở TP Hà Nội. Ảnh: NGỌC DUNG

Giai đoạn nguy hiểm của bệnh

Nhắc lại tình cảnh BV “vỡ trận”, bác sĩ kiệt sức vì dịch SXH năm 2017, GS-TS Nguyễn Văn Kính, Giám đốc BV Bệnh nhiệt đới trung ương, phân tích: “Những năm qua, đặc điểm dịch tễ của bệnh SXH đã thay đổi nhiều. Nếu như trước đây, bệnh chủ yếu xuất hiện ở các khu vực có mùa mưa kéo dài, nhiệt độ cao thì nay bệnh xuất hiện khắp cả nước và hiện diện quanh năm. Trước đây, số ca mắc chủ yếu là trẻ em thì nay cả người lớn cũng mắc. Nguyên nhân là do miễn dịch cộng đồng thấp, tình trạng chủ quan khiến bệnh nặng thêm. Với những người đã có sẵn bệnh nền như tim mạch, đái tháo đường, bệnh tuyến giáp, suy thận… hay phụ nữ có thai có thể làm tăng nguy cơ tử vong khi cùng lúc mắc thêm bệnh SXH”.

Các chuyên gia cũng đặc biệt lưu ý SXH do 4 chủng virus Dengue gây ra và khi nhiễm bất kỳ chủng virus nào, con người sẽ có miễn dịch suốt đời với duy nhất chủng đó nhưng không miễn dịch với 3 chủng virus còn lại. Nếu chưa mắc các chủng còn lại vẫn có thể mắc trong những lần tiếp theo. “Từ thực tế điều trị, chúng tôi nhận thấy nếu bị mắc bệnh từ lần thứ hai trở đi với chủng virus khác, bệnh nhân có thể sẽ bị bệnh nặng hơn và dễ xảy ra tình trạng sốc SXH gây nguy hiểm tính mạng” – GS Kính chia sẻ.

Biến chứng của SXH rất khó biết trước. Hầu hết những người mắc SXH trong các ngày đầu đều như nhau. Biến chứng thường xuất hiện từ ngày thứ 4 đến ngày thứ 7, nên việc theo dõi rất quan trọng. Nhóm đối tượng trẻ em thường diễn biến nặng hơn do trẻ có sức đề kháng kém hơn người lớn. Nhóm người cao tuổi, người béo phì, phụ nữ có thai, người có bệnh mạn tính như gan, thận, những bệnh nhân dùng thuốc chống đông khi đặt stent… cần được theo dõi kỹ khi mắc bệnh.

Từ cuối ngày thứ 3 trở đi đến ngày thứ 7, người bệnh cần được theo dõi sát các dấu hiệu cảnh báo: mệt lả, sốt cao kéo dài, đau bụng, buồn nôn, nôn, đau tức vùng gan, lơ mơ hoặc tiểu ít, chảy máu bất thường… Hằng ngày, người bệnh cần xét nghiệm công thức máu để đánh giá nguy cơ cô đặc máu hoặc giảm tiểu cầu nặng trong giai đoạn này.

Một số ý kiến cho rằng không thể đổ lỗi hoàn toàn do thời tiết, môi trường mà cần nhìn nhận trách nhiệm từ các cấp chính quyền và chính người dân trong việc phòng chống dịch bệnh. “Nếu mỗi người chỉ cần dành 15 phút mỗi ngày vệ sinh nhà cửa, quét dọn nơi nước đọng. Đồng thời hợp tác với cơ quan chức năng trong việc phun hóa chất diệt muỗi, như mở cửa để hóa chất tỏa vào nhà… sẽ hạn chế sự bùng phát dịch bệnh” – một chuyên gia nhận định.

Trước diễn biến phức tạp của dịch SXH, GS-TS Nguyễn Tấn Bỉnh, Giám đốc Sở Y tế TP HCM, cho biết ngành y tế TP đã chỉ đạo kiểm tra, giám sát; tiến hành ngay việc phun thuốc trừ muỗi và đẩy mạnh tuyên truyền cách thức phòng chống bệnh đến người dân từng khu phố, cụm dân cư. Trung tâm Y tế dự phòng TP cũng lên kế hoạch mới nhất trong tuần 32 phun thuốc diệt muỗi SXH diện rộng. Từ nay đến ngày 9-8, các đơn vị liên quan sẽ phun thuốc diệt muỗi cho gần 100 phường/xã thuộc các quận – huyện 1, 2, 5, 6, 7, 8, 9, 11, 12, Bình Thạnh, Tân Bình, Tân Phú, Gò Vấp, Phú Nhuận, Thủ Đức, Bình Chánh, Củ Chi, Hóc Môn, Cần Giờ.

Sửa đổi phác đồ điều trị SXH

PGS-TS Nguyễn Văn Kính cho biết để phù hợp với nhiều biến đổi của bệnh SXH thời gian gần đây sau khi lấy ý kiến giới chuyên môn, trong tuần tới phác đồ hướng dẫn chẩn đoán và điều trị bệnh SXH sẽ trình Bộ Y tế. Phác đồ này sẽ đặc biệt chú ý đến SXH ở người cao tuổi, phụ nữ mang thai và những người có sẵn bệnh lý nền để việc điều trị SXH ở nhóm bệnh nhân này đạt kết quả tốt nhất.

Hoàn tất nghiên cứu vắc-xin phòng chống SXH

Theo PGS-TS Trần Ngọc Hữu, nguyên Viện trưởng Viện Pasteur TP HCM (Chủ nhiệm đề tài nghiên cứu vắc-xin SXH do Công ty Sanofi Pasteur tài trợ), việc nghiên cứu vắc-xin SXH tại Việt Nam đã hoàn tất, hiện đang chờ được nghiệm thu và cấp phép lưu hành. Vắc-xin SXH Dengvaxia được nghiên cứu cách đây hơn 20 năm và đã trải qua nhiều giai đoạn nghiên cứu trên động vật và người, về dược lý, tính an toàn, hiệu quả. Từ năm 2011-2017, hai nghiên cứu lớn về tính an toàn và hiệu quả của vắc-xin được thực hiện và hoàn thành ở 10 quốc gia, trong đó có 5 quốc gia Đông Nam Á gồm: Indonesia, Malaysia, Philippines, Thái Lan và Việt Nam. Tại Việt Nam, nhóm nghiên cứu của Viện Pasteur TP HCM được giao thực hiện nghiên cứu trên 2.336 trẻ trong độ tuổi 2-14 tuổi, trong đó 1.402 trẻ tại TP Long Xuyên (tỉnh An Giang) và 934 trẻ tại TP Mỹ Tho (tỉnh Tiền Giang). Kết quả của các nghiên cứu cho thấy vắc-xin Dengvaxia cho hiệu quả cao trong việc phòng ngừa bệnh SXH ở cá thể 9-16 tuổi có xác định nhiễm SXH trước đó. Tại Việt Nam, toàn bộ trẻ tham gia nghiên cứu và thử nghiệm vắc-xin đều an toàn, không xảy ra tai biến.

Ngọc Dung – Nguyễn Thạnh – Trường Huy

Theo nguoilaodong