Linh hoạt các hình thức tổ chức

Giáo dục Stem (một phương thức giáo dục nhằm trang bị cho học sinh những kiến thức khoa học gắn liền với ứng dụng của chúng trong thực tiễn) đã được triển khai có hiệu quả tại Việt Nam.

Mới đây Bộ GD&ĐT vừa có hướng dẫn việc triển khai dạy học Stem trong giáo dục trung học; trong đó nêu rõ 3 hình thức tổ chức giáo dục và các quy trình xây dựng bài học Stem.

Theo Bộ GD&ĐT, tùy thuộc vào đặc thù từng môn học và điều kiện cơ sở vật chất, các trường có thể áp dụng linh hoạt các hình thức tổ chức giáo dục Stem, gồm: dạy học các môn khoa học theo bài học Stem; tổ chức hoạt động trải nghiệm Stem; tổ chức hoạt động nghiên cứu khoa học, kĩ thuật.

Thứ nhất, dạy học các môn khoa học theo bài học Stem là hình thức tổ chức giáo dục Stem chủ yếu trong nhà trường trung học. Giáo viên thiết kế các bài học Stem để triển khai trong quá trình dạy học các môn học thuộc chương trình giáo dục phổ thông theo hướng tiếp cận nội môn hoặc tích hợp liên môn. Nội dung bài học Stem bám sát nội dung chương trình các môn học nhằm thực hiện chương trình giáo dục phổ thông theo thời lượng quy định của các môn học trong chương trình.

Tùy thuộc vào đặc thù từng môn học và điều kiện cơ sở vật chất, các trường có thể áp dụng linh hoạt các hình thức tổ chức giáo dục Stem. ẢNH:T.F

Thứ hai, hoạt động trải nghiệm Stem được tổ chức thông qua hình thức CLB hoặc các hoạt động trải nghiệm thực tế; được tổ chức thực hiện theo sở thích, năng khiếu và lựa chọn của học sinh một cách tự nguyện. Nhà trường có thể tổ chức các không gian trải nghiệm Stem trong nhà trường; giới thiệu thư viện học liệu số, thí nghiệm ảo, mô phỏng, phần mềm học tập để học sinh tìm hiểu, khám phá các thí nghiệm, ứng dụng khoa học, kỹ thuật trong thực tiễn đời sống.

Hoạt động trải nghiệm Stem được tổ chức theo kế hoạch giáo dục hàng năm của nhà trường. Nội dung mỗi buổi trải nghiệm được thiết kế thành bài học cụ thể, mô tả rõ mục đích, yêu cầu, tiến trình trải nghiệm và dự kiến kết quả. Ưu tiên những hoạt động liên quan, hoạt động tiếp nối ở mức vận dụng (thiết kế, thử nghiệm, thảo luận và chỉnh sửa) của các hoạt động trong bài học Stem theo kế hoạch dạy học của nhà trường.

Thứ ba, về tổ chức hoạt động nghiên cứu khoa học, kĩ thuật. Hoạt động này dành cho những học sinh có năng lực, sở thích và hứng thú với các hoạt động tìm tòi, khám phá khoa học, kĩ thuật giải quyết các vấn đề thực tiễn. Thông qua quá trình tổ chức dạy học các bài học Stem và hoạt động trải nghiệm Stem phát hiện học sinh có năng khiếu để bồi dưỡng, tạo điều kiện thuận lợi cho học sinh tham gia nghiên cứu khoa học, kĩ thuật.

Hoạt động nghiên cứu khoa học, kĩ thuật được thực hiện dưới dạng một đề tài/dự án nghiên cứu bởi một cá nhân hoạt nhóm 2 thành viên, dưới sự hướng dẫn của giáo viên hoặc nhà khoa học có chuyên môn phù hợp.

Nội dung bài học theo chủ đề Stem gắn với việc giải quyết tương đối trọn vẹn một vấn đề. Trong đó, học sinh được tổ chức tham gia học tập một cách tích cực, chủ động và biết vận dụng kiến thức vừa học để giải quyết vấn đề đặt ra. Thông qua đó, góp phần hình thành phẩm chất, năng lực học sinh.

Bộ GD&ĐT cũng quy định các bước 4 xây dựng một bài giảng trong giáo dục Stem đó là: Lựa chọn nội dung dạy học, xác định vấn đề cần giải quyết, xây dựng tiêu chí của sản phẩm/giải pháp giải quyết vấn đề, thiết kế tiến trình tổ chức hoạt động dạy học.

Mỗi hoạt động học được thiết kế rõ ràng về mục đích, nội dung, dự kiến sản phẩm học tập mà học sinh phải hoàn thành và cách thức tổ chức hoạt động học tập. Các hoạt động học tập đó có thể được tổ chức cả ở trong và ngoài lớp học (ở trường, ở nhà và cộng đồng).

Theo GS Nguyễn Minh Thuyết, Tổng chủ biên của Chương trình GDPT tổng thể, thì trong chương trình mới, vai trò của giáo dục Stem thể hiện ở những điểm sau: Có đầy đủ các môn học Stem; cải thiện rõ rệt vị trí của giáo dục tin học và giáo dục công nghệ; Yêu cầu dạy học tích hợp và đổi mới phương pháp giáo dục của Chương trình GDPT mới, tạo điều kiện tổ chức các chủ đề Stem trong chương trình môn học, góp phần phát triển năng lực vận dụng kiến thức liên môn giải quyết các vấn đề thực tiễn cho học sinh; Tính mở của Chương trình GDPT mới cho phép một số nội dung giáo dục Stem có thể được xây dựng thông qua nội dung giáo dục của địa phương, kế hoạch giáo dục của nhà trường và những hoạt động giáo dục được xã hội hóa.

Ngày 4-5-2017, Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị số 16/CT-TTg về việc tăng cường năng lực tiếp cận cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Chỉ thị của Thủ tướng đề ra những giải pháp và nhiệm vụ thúc đẩy giáo dục Stem tại Việt Nam. Với Chỉ thị trên, Việt Nam đã chính thức ban hành chính sách thúc đẩy giáo dục Stem trong chương trình GDPT, tạo điều kiện để liên kết các sáng kiến và hoạt động giáo dục Stem đơn lẻ hiện nay.