Gập ghềnh con chữ vùng biên
Hành trình tới trường trên con đường đất ven núi của gần 200 em học sinh tại trường Tiểu học – THCS xã Tân Minh, huyện Tràng Định, tỉnh Lạng Sơn đã khó nay còn gập ghềnh vất vả hơn khi mùa mưa bão đang tới gần.
Con đường dài 30km từ trung tâm huyện tới trường Tiểu học – THCS Tân Minh (xã Tân Minh, huyện Tràng Định, tỉnh Lạng Sơn) hơn một nửa là đường đất với các rãnh sâu, đá hộc, đến xe máy cũng khó mà di chuyển. Đây cũng là con đường mà hơn 200 em học sinh tại đây ngày ngày vẫn phải vượt qua để đi tìm con chữ.
Cứ 6h30 sáng, em Hoàng Thị Thúy Diệp, học sinh lớp 7 trường Tiểu học- THCS xã Tân Minh lại đi bộ hơn 10 km tới trường
Cứ 6h30 sáng, em Hoàng Thị Thúy Diệp, học sinh lớp 7 trường Tiểu học- THCS xã Tân Minh lại đi bộ hơn 10 km tới trường. Một bên là núi, một bên là vực với những tảng đá sắc lẹm. Ngày nắng, chỉ cần có xe đi qua là bụi mù mịt che khuất tầm nhìn. Khi trời đổ mưa tầm tã, con đường đất trở thành vũng lầy, trơn trượt rất nguy hiểm.
Phải mất hơn 1 giờ đồng hồ để tới được lớp học, nhiều hôm trong cặp Diệp phải chuẩn bị thêm 1 bộ quần áo để thay vì khi tới trường thì quần áo trên người cũng đã bẩn hết: “Mẹ em không ở nhà, mẹ đi Trung Quốc lâu lắm không về rồi. Bố em làm nương làm rẫy, lâu lâu lại đi làm thuê, nhà chỉ có em và em gái thôi. Lâu lâu bố rảnh thì bố đưa đi học, không thì em đi bộ đi học, chứ em không đi xe đạp đường này được. Em đi bộ thì đất dính hết vào dép, có lúc còn trượt ngã bẩn hết quần áo. Em thấy vất vả lắm, đặc biệt là lúc trời mưa to, đường đi khó khăn lắm. Nhưng bù lại em thấy học ở đây vui lắm ạ, có thầy cô, có các bạn”.
Trường Tiểu học và THCS Tân Minh được xây dựng từ năm 2000, đến nay, cơ sở vật chất đã xuống cấp, thiếu phòng học (học sinh phải học trong lớp ghép và lớp tạm), chưa có nhà hiệu bộ và các phòng chức năng nên việc dạy và học của nhà trường gặp nhiều khó khăn.
Video đang HOT
Con đường dài 30km hơn một nửa là đường đất là con đường mà hơn 200 em học sinh tại đây ngày ngày vẫn phải vượt qua để đến lớp
Thầy giáo Hướng Anh Tài, hơn 10 năm công tác tại trường chia sẻ, học sinh tại trường chủ yếu là người dân tộc Tày, Nùng, mặt bằng kiến thức có sự chênh lệch khá lớn. Có nhiều học sinh nhà ở rất xa trường, việc đi lại rất khó khăn. Để tạo điều kiện cho các em, nhà trường đã bố trí giường ngủ ngay trong lớp học để các em ở lại học tập được đều hơn, đảm bảo chuyên cần. Tranh thủ ngoài giờ lên lớp, các giáo viên cũng luôn cố gắng gần gũi, động viên, chỉ bảo các em về kỹ năng xã hội, nề nếp sinh hoạt…
Thầy giáo Hướng Anh Tài nói: “Trong suốt quãng thời gian công tác tại đây, các em học sinh quả thật hết sức vất vả. Có nhiều em còn phải lội qua suối, băng qua đường đồi trơn trượt rất khó khăn. Điều kiện kinh tế gia đình đã hết sức khó khăn vì vậy các em tới trường theo học đã là một nỗ lực rất lớn, vì vậy các thầy cô tại đây cũng luôn tạo mọi điều kiện để các em học tập tốt nhất. Chúng tôi cũng mong muốn được nhiều nhà hảo tâm quan tâm tạo điều kiện và ủng hộ nhiều hơn cho các em học sinh tại trường, vì trường vừa là trường vùng III đặc biệt khó khăn lại ở nơi biên giới, để góp phần nâng cao chất lượng dạy và học, nâng cao nhận thức của các em cũng như tác động đến phụ huynh trong việc bảo vệ chủ quyền nơi biên giới”.
Sự quan tâm vào cuộc của các cấp chính quyền địa phương và xã hội sẽ là động lực để những bước chân các em nhỏ vững vàng hơn trên con đường phía trước.
Để nâng cao chất lượng dạy và học, huyện Tràng Định cũng đã quy hoạch Trường Tiểu học và THCS Tân Minh sang một địa điểm mới để dồn 2 điểm trường hiện nay thành một. Khi đó, học sinh sẽ được ăn, nghỉ tại trường cả tuần, cơ sở vật chất đảm bảo đủ điều kiện để chăm lo, phục vụ các em nhà xa, có hoàn cảnh khó khăn trên địa bàn.
Bà Nông Thúy Hiền, Trưởng phòng Giáo dục huyện Tràng Định cho biết:” Không chỉ riêng Tân Minh và đối với tất cả trường vùng sâu, vùng xa trên địa bàn, chúng tôi đều tổ chức chuyển đổi mô hình thành trường bán trú. Mặc dù là bán trú nhưng gần như là trường nội trú vì các em được ăn, nghỉ cả tuần tại trường. Đối với chương trình dạy học chúng tôi đảm bảo toàn bộ các bộ môn theo quy định đều sẽ được thực hiện đầy đủ để giảng dạy cho các em. Các trường ở vùng đặc biệt khó khăn đều được bố trí đội ngũ giáo viên thuộc biên chế và có những quy định, chế độ ưu đãi riêng để giúp các thầy cô cố gắng, nỗ lực trong việc chăm lo cho các em học sinh trong dạy học cũng như trong sinh hoạt cuộc sống”.
Dẫu biết việc dạy và học ở vùng biên viễn xa xôi, hẻo lánh sẽ còn những khó khăn, chông gai, nhưng thầy và trò nơi đây vẫn cần mẫn, miệt mài với sự nghiệp trồng người. Một năm học mới lại bắt đầu, sự quan tâm vào cuộc của các cấp chính quyền địa phương và xã hội sẽ là động lực để những bước chân các em nhỏ vững vàng hơn trên con đường phía trước./.
Điểm trường lẻ ở vùng sâu, vùng xa: Thay đổi để nâng cao hiệu quả
Các điểm trường thời gian qua đã phát huy hiệu quả trong việc phát triển giáo dục ở vùng dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa.
Tuy nhiên, cùng với sự phát triển của kinh tế - xã hội, nhiều ý kiến cho rằng cần thay đổi để mô hình điểm trường tiếp tục phát huy hiệu quả, giảm gánh nặng trong điều kiện mới.
Cô trò tại một điểm trường ở Nam Trà My, Quảng Nam.
Có thể thay thế bằng trường nội trú
Vùng dân tộc thiểu số (DTTS) và miền núi còn hơn 26.000 điểm trường lẻ đang hoạt động, tập trung chủ yếu ở vùng Trung du miền núi phía Bắc với 13.838 điểm trường; vùng Bắc Trung bộ và Duyên hải miền Trung 4.944 điểm trường; Tây Nguyên 3.852 điểm trường; Đồng bằng sông Cửu Long 2.200 điểm trường... Tỉnh Hà Giang có 2.114 điểm trường; tỉnh Sơn La 2.309 điểm trường; các tỉnh Nghệ An, Điện Biên, Lai Châu, Lào Cai, Gia Lai còn từ 1.040 - 1.477 điểm trường, thuộc nhóm các tỉnh có nhiều điểm trường lẻ đang hoạt động nhất toàn quốc.
Số lượng điểm trường lẻ còn rất lớn, đồng nghĩa với số lượng giáo viên cần có để duy trì (nếu chỉ tính tối thiểu 1 giáo viên/điểm trường). Cùng với đó là chi lương cho thầy cô, trong khi hiệu quả dạy và học không cao. Những năm trước, giao thông vùng DTTS và miền núi rất khó khăn, chủ yếu là đường đất, các gia đình chưa có xe động cơ để đưa đón con hàng ngày. Lúc đó, mở các điểm trường lẻ không chỉ để phổ cập cho học sinh tới t.uổi đến trường, mà còn xóa mù chữ cho người lớn.
Tuy nhiên, những năm qua, riêng về giao thông, tỷ lệ đường bê tông, nhựa hoặc rải sỏi đá từ thôn đến trung tâm xã đã phổ biến. Khoảng cách từ nhà đến trường tiểu học và THCS gần nhất của đồng bào DTTS lần lượt là 2,2km và 3,7km, giảm lần lượt so với năm 2015 là 2,5 km và 3,6 km. Đây là những điều kiện thuận lợi để phụ huynh đơn giản hóa việc đưa đón con hàng ngày từ nhà đến trường và ngược lại. Bên cạnh đó, khi sáp nhập các điểm trường lẻ về trường chính, học sinh có môi trường, điều kiện học tập như nhau và tốt hơn hẳn so với điểm lẻ.
Và như thế, có thể nói, ở nhiều vùng miền, điểm trường lẻ đã hoàn thành sứ mệnh của mình khi đời sống phát triển. Số còn lại ở những thôn bản đặc biệt khó khăn sẽ vẫn cần thiết duy trì điểm trường lẻ. Có như vậy, các địa phương mới có điều kiện tập trung nguồn lực đầu tư cơ sở vật chất trường, lớp học, giải quyết bài toán thừa thiếu giáo viên phục vụ mục tiêu nâng cao chất lượng giáo dục, thực hiện công bằng trong học tập cho mọi t.rẻ e.m.
Giải pháp nào cho sự thay đổi?
Hiện nay, cả nước đã có 316 trường phổ thông dân tộc nội trú tỉnh; cấp huyện có 256 trường được thành lập ở 49 tỉnh, thành phố. Trường phổ thông dân tộc bán trú mới được thành lập ở 28 tỉnh, với 1.097 trường. Được biết, với chủ trương đổi mới phát triển các trường phổ thông dân tộc nội trú, xóa mù chữ cho người dân vùng đồng bào DTTS, sẽ là cơ sở pháp lý và sự bảo đảm về đầu tư của Nhà nước để thúc đẩy mô hình trường chuyên biệt cho học sinh vùng DTTS và miền núi trong 10 năm tới.
Thế nhưng, việc xóa điểm trường lẻ sẽ làm tăng số lượng học sinh bán trú ở trường chính. Trong khi không phải trường nào cũng được hưởng chính sách hỗ trợ của Nhà nước nếu không đáp ứng đủ yêu cầu về số lượng học sinh bán trú. Và khi nhà trường vẫn phải thực hiện quy trình quản lý và chăm sóc học sinh như các trường bán trú, khối lượng công việc của cán bộ quản lý, giáo viên và nhân viên sẽ nặng nề hơn. Bởi thế, khi phát triển mô hình này sẽ cần những giải pháp chính sách phù hợp.
PGS.TS Trần Xuân Nhĩ, nguyên Thứ trưởng Bộ GD-ĐT nói: "Là người phát triển mô hình trường nội trú từ những ngày đầu, đến nay tôi thấy mô hình này vẫn được tiếp tục phát triển ở các vùng DTTS và miền núi. Tôi cho rằng giải pháp với những điểm trường nhỏ quá mình nên xóa đi để gộp lại về điểm trường chính, trường nội trú để tránh lãng phí là rất chính xác. Tôi đã đi nhiều nơi, có nhiều điểm trường chỉ có vài ba em học sinh lớp hai, lớp ba - việc đưa các em về ở trường bán trú dân nuôi sẽ tốt hơn nhiều".
"Do vậy, nếu những trường điểm nhỏ thì dồn về trường bán trú dân nuôi - đấy là một phương thức. Phương thức thứ 2 là, đường sá tốt rồi thì vận động xã hội hóa tặng cho học sinh xe đạp để các em có thể đến trường học nếu nhà gần. Như vậy từng bước một chúng ta sẽ xóa các điểm trường vì để duy trì sẽ rất tốn kém. Phương thức thứ 3, ở nước ngoài tôi chứng kiến trong một lớp có cả học sinh lớp 1, lớp 2, lớp 3 và giáo viên có phương pháp dạy một lớp có nhiều trình độ khác nhau. Muốn vậy chúng ta phải tập huấn giáo viên để họ biết cách dạy nhiều trình độ trong một lớp. Cứ như vậy, từng bước một chúng ta sẽ xóa được các điểm trường nhỏ".
Cùng với đó, theo PGS. TS Trần Xuân Nhĩ, đối với trường nội trú là phải giáo dục toàn diện. Nhưng hiện nay Bộ thiết kế việc dạy ở trường nội trú giống như là phổ thông là không đúng, mà nên đẩy mạnh dạy kỹ năng sống, dạy nghề hướng nghiệp, các chương trình văn hóa, văn nghệ...
Ngoài ra, Bộ GD-ĐT cần quan tâm hơn đến chế độ chính sách đối với các cán bộ, giáo viên dạy ở các trường phổ thông dân tộc nội trú. "Tôi đã nghe một số hiệu trưởng trường dân tộc nội trú phản ánh vấn đề rằng hiện nay dù có một số chế độ phụ cấp nhưng chưa đủ, cần có sự động viên cao hơn nữa cho các thầy cô dạy ở các trường nội trú"- PGS Trần Xuân Nhĩ cho biết.
Học sinh "mất" chế độ bán trú, giáo viên lo lắng giữ trò Năm học 2021-2022 ở huyện K'bang (Gia Lai) nhiều em không còn được hưởng chế độ cho học sinh bán trú. Trước thực trạng này nhiều giáo viên lo lắng về việc duy trì sĩ số và giữ chân trò. Học sinh Trường PTDT bán trú THCS xã Krong (huyện Kbang) còn nhiều khó khăn, thiếu thốn. Bước vào năm học 2021-2022, nhiều...
