Đồ uống nào tốt cho người bệnh thận?

Lựa chọn đồ uống phù hợp đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ chức năng thận và hạn chế tiến triển bệnh.

Với người mắc bệnh thận , mỗi loại đồ uống đều có thể ảnh hưởng đến huyết áp , điện giải và khả năng lọc của thận, đòi hỏi sự cân nhắc cẩn trọng.

Thận liên tục lọc máu để loại bỏ chất thải và cân bằng nước – muối trong cơ thể. Vì vậy, những gì bạn uống có thể ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động của thận, từ duy trì lượng nước cơ thể, kiểm soát huyết áp , đường huyết, đến nguy cơ sỏi thận hoặc viêm đường tiết niệu. Với người bệnh thận như suy thận mạn hay suy giảm chức năng thận, việc lựa chọn đồ uống phù hợp có thể giúp bảo vệ thận, giảm biến chứng và cải thiện chất lượng sống.

1. Một số đồ uống tốt cho người bệnh thận

1.1. Nước là nền tảng cần thiết

Nước là thành phần quan trọng nhất cho hoạt động thận, giúp tạo nước tiểu, thải độc và giữ huyết áp ổn định. Nhiều nghiên cứu quan sát gợi ý rằng lượng nước đầy đủ liên quan với nguy cơ bệnh thận thấp hơn và giảm tái phát sỏi thận.

Tuy nhiên, một nghiên cứu kéo dài 1 năm trên bệnh nhân suy thận mạn cho thấy việc uống nhiều nước hơn so với bình thường không giúp làm chậm tốc độ giảm chức năng lọc của thận (GFR). Điều này cho thấy, cần thận trọng và cá thể hóa thể tích dịch cho từng bệnh nhân (nhất là những người suy thận giai đoạn cuối hoặc đang chạy thận). Người bệnh nên trao đổi với bác sĩ để xác định lượng nước phù hợp dựa trên GFR, triệu chứng phù nề, và cân nặng.

Theo đó, với phần lớn người bệnh thận chưa suy giai đoạn cuối ưu tiên duy trì đủ nước, tránh mất nước thường xuyên. Với suy thận giai đoạn cuối hoặc chạy thận, uống nước theo hướng dẫn chuyên môn về giới hạn lượng dịch hàng ngày.

Nhiều nghiên cứu quan sát gợi ý rằng lượng nước đầy đủ liên quan với nguy cơ bệnh thận thấp hơn và giảm tái phát sỏi thận.

1.2. Sữa ít béo cung cấp canxi , vitamin D , kali và magie

Nghiên cứu dịch tễ cho thấy tiêu thụ sản phẩm sữa ít béo liên quan với tốc độ suy giảm chức năng thận chậm hơn ở một số nhóm người so với không dùng hoặc dùng sữa nhiều béo. Các vitamin, khoáng chất và chất dinh dưỡng trong sữa (canxi, vitamin D, magiê) có thể giúp kiểm soát huyết áp và nhiều yếu tố rủi ro tim mạch gián tiếp bảo vệ thận. Lưu ý, sữa nguyên kem (nhiều chất béo) không cho thấy lợi ích tương đương.

Theo đó, chọn sữa ít béo hoặc sản phẩm sữa ít béo; nếu cần kiểm soát kali/phốt pho (ở người bệnh thận mạn tính nặng), tham khảo ý bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để điều chỉnh lượng phù hợp.

1.3. Cà phê có lợi nhưng uống vừa phải

Nhiều phân tích lớn chỉ ra rằng, tiêu thụ cà phê liên quan tới giảm nguy cơ phát triển bệnh thận ở người chưa có bệnh tiến triển (ví dụ: kết quả từ nghiên cứu ARIC). Tuy nhiên, lợi ích rõ rệt ở người đã có chức năng thận kém chưa được khẳng định.

Ngoài ra, cà phê chứa caffeine có thể làm tăng kali và ảnh hưởng huyết áp ở một số người. Vì vậy , uống cà phê vừa phải (không quá 2-3 tách/ngày), tránh các loại kèm siro, kem hay bột bổ sung có nhiều đường, kali/phốt pho. Nếu caffeine làm tăng huyết áp, cân nhắc dùng cà phê khử caffein.

1.4. Trà xanh cung cấp chất chống oxy hóa có lợi

Trà xanh chứa EGCG và các catechin khác có đặc tính chống viêm và chống oxy hóa. Các nghiên cứu tiền lâm sàng và một số phân tích gợi ý trà xanh có thể giúp giảm nguy cơ sỏi thận và có lợi cho các mô thận trong mô hình thực nghiệm.

Tuy nhiên, bằng chứng trên người vẫn cần nghiên cứu thêm. Uống trà xanh vừa phải trong khuôn khổ một chế độ ăn lành mạnh thường được xem là an toàn và có lợi.

Các nghiên cứu tiền lâm sàng và một số phân tích gợi ý trà xanh có thể giúp giảm nguy cơ sỏi thận…

1.5. Nước ép nam việt quất không đường phòng ngừa viêm đường tiết niệu

Nam việt quất giàu proanthocyanidins có thể ngăn vi khuẩn bám vào niêm mạc đường tiết niệu. Bằng chứng tổng hợp (Cochrane và các meta-analysis) cho thấy, cranberry có hiệu quả trong giảm tái phát nhiễm trùng đường tiết niệu ở những người dễ tái phát.

Với bệnh nhân thận, phòng ngừa nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI) rất quan trọng, vì UTI tái phát có thể dẫn đến viêm bể thận. Khi dùng, chọn sản phẩm không/ít đường để tránh tăng đường huyết và tăng huyết áp.

2. Những đồ uống nên hạn chế hoặc tránh

Người bệnh thận nên tránh các loại đồ uống như:

- Đồ uống cola (có axit photphoric): Liên quan đến tăng nguy cơ sỏi thận và tổn thương thận do photphat; các nghiên cứu gợi ý tiêu thụ nhiều cola có hại cho thận.

- Đồ uống có đường (nước ngọt, nước ép nhiều đường, nước tăng lực): Làm tăng nguy cơ đái tháo đường, tăng huyết áp và viêm tất cả đều là yếu tố thúc đẩy suy thận.

- Rượu: Uống nhiều có thể làm giảm khả năng lọc của thận và làm tăng huyết áp. Với bệnh nhân có bệnh nền, rượu có thể là yếu tố nguy cơ. Mức tiêu thụ vừa phải vẫn cần cân nhắc kỹ lưỡng theo tình trạng sức khỏe cá nhân.

3. Một số lưu ý

– Cá thể hóa: Không có chế độ “một kích cỡ phù hợp cho tất cả”. Lượng nước, sữa hay trái cây/đồ uống chức năng cần điều chỉnh theo GFR, kali/phốtpho huyết, huyết áp và liệu bạn có đang chạy thận hay không.

- Đồ uống ưu tiên: Nước sạch, sữa ít béo (nếu phù hợp), trà xanh và nước ép nam việt quất không đường là các lựa chọn hợp lý. Cà phê có thể có lợi nhưng uống vừa phải và tránh phụ gia nhiều đường.

- Tham khảo ý kiến chuyên gia: Đối với người bệnh thận mạn tính giai đoạn 3 – 5, đang chạy thận, hoặc có rối loạn điện giải, hãy tham khảo bác sĩ/điều dưỡng chuyên khoa thận hoặc nhà dinh dưỡng lâm sàng trước khi thay đổi lượng dịch hay bổ sung thực phẩm chức năng.